Postanowienie WSD z dnia 7 sierpnia 2018 r.

Postanowienie o uchyleniu tymczasowego zawieszenia w wykonywaniu czynności zawodowych nie może się ostać. Zawieszenie adw. A.B. było już przedmiotem kontroli odwoławczej Wyższego Sądu Dyscyplinarnego, a stan sprawy nie uległ ? jak wynika z uzasadnienia zaskarżonego postanowienia ? w tym zakresie istotnym zmianom.
Adw. A.B. został zawieszony tymczasowo w czynnościach zawodowych w związku z postawionymi mu zarzutami dyscyplinarnymi. Wniosek o tymczasowe zawieszenie złożony został przez Rzecznika Dyscyplinarnego w dniu 7 grudnia 2016 roku. Rzecznik uzasadnił konieczność zastosowania tymczasowego zawieszenia wysokim ? w świetle zgromadzonego w aktach materiału dowodowego ? prawdopodobieństwem popełnienia deliktu dyscyplinarnego z § 63 ZZEAiGZ. Z akt sprawy SD 7/17 faktycznie wynika, że Prezesi Sądu Rejonowego w Rybniku i Sądu Okręgowego w Gliwicach potwierdzili fakt występowania obwinionego przed tymi sądami w okresie trwania tymczasowego zawieszenia w czynnościach zawodowych. W aktach znajdują się również protokoły z wielu rozpraw przed tymi Sądami, potwierdzające udział adw. A.B.
Postanowieniem z dnia 8 lutego 2017 roku Sąd Dyscyplinarny na podstawie art. 95j ust. 1 i 2 ustawy ? Prawo o adwokaturze tymczasowo zawiesił adw. A.B. w czynnościach zawodowych. W uzasadnieniu wskazał na uporczywość dokonywania przez obwinionego naruszeń jako podstawę dla przyjęcia, że zaistniały szczególnie uzasadnione okoliczności sprawy.
W wyniku zażalenia na to postanowienie złożonego przez obrońcę obwinionego sprawa była przedmiotem rozpoznania przez Wyższy Sąd Dyscyplinarny. Jak wskazano w postanowieniu z dnia 3 lutego 2018 roku, WSD 33/17, postanowienie o zawieszeniu ? mimo wytkniętej Sądowi Dyscyplinarnemu powierzchowności uzasadnienia ? zostało wydane w sposób prawidłowy w związku z zaistnieniem szczególnych okoliczności, polegających na wyjątkowej uporczywości naruszających zasady etyki działań obwinionego.
Wydając zaskarżone postanowienie z dnia 8 maja 2018 roku o uchyleniu tymczasowego zawieszenia w czynnościach zawodowych, Sąd Dyscyplinarny w ogóle nie odniósł się do szczególnych okoliczności sprawy, podnoszonych przez ten sam Sąd w postanowieniu w przedmiocie zawieszenia. Sąd Dyscyplinarny nie wskazał, czy istnieją przesłanki uzasadniające zmianę stanowiska co do szczególnej uporczywości obwinionego w naruszaniu zasad etyki. Sąd Dyscyplinarny w skrajnie lakonicznym uzasadnieniu postanowienia o uchyleniu odwołał się wyłącznie do przesłanek, które nie mogą mieć w ogóle wpływu na stosowanie bądź uchylenie tymczasowego zawieszenia w czynnościach zawodowych.
Jak podnoszono wielokrotnie w orzecznictwie, środek wskazany w art. 95j ust. 1 ustawy ? Prawo o adwokaturze nie jest środkiem zabezpieczającym w rozumieniu art. 249 § 1 k.p.k. Jego celem nie jest w szczególności zabezpieczenie prawidłowego toku postępowania dyscyplinarnego (por. przykładowo: postanowienie Wyższego Sądu Dyscyplinarnego z dnia 13 grudnia 2014 roku, WSD 15/14; postanowienie Wyższego Sądu Dyscyplinarnego z dnia 1 września 2012 roku, WSD 92/12; postanowienie Wyższego Sądu Dyscyplinarnego z dnia 9 czerwca 2001 roku, WSD 27/01). Celem tymczasowego zawieszenia w czynnościach zawodowych jest ?uniemożliwienie adwokatowi, któremu zarzucono tak naganne zachowanie, które zgodnie z hierarchią wartości etyczno-moralnych wyklucza w społecznym odbiorze możliwość wykonywania przez obwinionego zawodu adwokata, dalsze pełnienie funkcji, tj. wykonywanie zawodu zaufania publicznego. Chodzi tu zatem o ochronę roli adwokata i jego pozycji jako zawodu zaufania publicznego. Zawód zaufania publicznego wymaga, aby wykonujące go osoby były 'najwyższej próby'? (postanowienie Wyższego Sądu Dyscyplinarnego z dnia 14 października 2017 roku, WSD 101/17).
Z tego względu przesłanką do wydania postanowienia o uchyleniu tymczasowego zawieszenia nie może być, wskazywane przez Sąd Dyscyplinarny w Katowicach, złożenie przez obwinionego wyjaśnień i zgromadzenie dokumentacji (z treści uzasadnienia zaskarżonego postanowienia nie sposób zresztą wywnioskować, o jaką dokumentację chodzi). Potrzeba złożenia wyjaśnień przez obwinionego oraz zgromadzenia dokumentów nie może być podstawą wydania postanowienia o tymczasowym zawieszeniu w czynnościach zawodowych adwokata (jak wynika zresztą z postanowienia o zawieszeniu w niniejszej sprawie, nie to stanowiło przyczynę w odniesieniu do adw. A.B.). Złożenie wyjaśnień i zgromadzenie dokumentów nie może w związku z tym wpływać na uchylenie zawieszenia. Stąd uznać należy, że uzasadnienie postanowienia o uchyleniu nie odwołuje się do przesłanek umożliwiających odmienną ocenę stwierdzonych przez Sąd Dyscyplinarny w Katowicach szczególnych okoliczności.
Składając zażalenie na to postanowienie Rzecznik Dyscyplinarny uznał, że w dalszym ciągu istnieją przesłanki stosowania tymczasowego zawieszenia obwinionego. Z tą oceną nie można się nie zgodzić, jeśli zważyć, że Sąd Dyscyplinarny w żaden sposób nie odniósł się do swoich wcześniejszych ustaleń o wystąpieniu szczególnych okoliczności, zwracając uwagę jedynie na kwestie irrelewantne z punktu widzenia art. 95j ust. 1 ustawy ? Prawo o adwokaturze.
Treść zażalenia zdaje się sugerować, choć skarżący niestety przedstawił uzasadnienie równie lakoniczne, co samo uzasadnienie Sądu Dyscyplinarnego, że nadzwyczajne okoliczności w postaci szczególnej uporczywości lekceważenia obowiązków etycznych adwokata w dalszym ciągu istnieją. W ten sposób Wyższy Sąd Dyscyplinarny rozumie uwagi skarżącego dotyczące ?czasookresu popełnionego przewinienia?.
Nie można jednak podzielić całości argumentacji zawartej w zażaleniu. Przede wszystkim, za stosowaniem tymczasowego zawieszenia w czynnościach zawodowych nie może przemawiać nieprzyznawanie się obwinionego do winny, co podniósł w uzasadnieniu Rzecznik Dyscyplinarny. Zupełnie nietrafne są również odwołania do przepisów o tymczasowym aresztowaniu (art. 258 § 1 k.p.k.), bowiem środek ten nie odpowiada tymczasowemu zawieszeniu w czynnościach zawodowych z art. 95j ust. 1 ustawy ? Prawo o adwokaturze. Jak wskazano powyżej, cele i charakter obu tych środków są odmienne.
Mając na uwadze dotychczasowy tok postępowania, podkreślić należy, że stosowanie szczególnego i dotkliwego środka, jakim jest tymczasowe zawieszenie w czynnościach zawodowych, powinno następować zawsze z nadzwyczajną rozwagą, po dogłębnej analizie okoliczności sprawy. Analiza ta winna znaleźć wyraz w treści uzasadnienia postanowień wydawanych w przedmiocie stosowania czy uchylenia tego środka. Wymaga tego nie tylko doniosłość rozstrzyganej kwestii, ale również prowadzenie efektywnej kontroli instancyjnej takich postanowień. Takiej pogłębionej analizy niestety zabrakło w niniejszej sprawie.
Wskazać w końcu należy, że stosowanie tymczasowego zawieszenia w czynnościach zawodowych nie może stanowić substytutu kary dyscyplinarnej.
Rozstrzygnięcie w niniejszej sprawie nie przesądza oczywiście, czy w dalszym toku czynności prowadzonych wobec obwinionego zachodzić będą przesłanki stosowania tymczasowego zawieszenia.