Postanowienie WSD z dnia 29 września 2018 r.

Postanowienie o przekazaniu sprawy Rzecznikowi Dyscyplinarnemu nie może się ostać, gdyż nie zostały kumulatywnie spełnione przesłanki, o których mowa w art. 344a k.p.k.
Na gruncie art. 344a k.p.k. w zw. z art. 95n ustawy ? Prawo o adwokaturze zwrot sprawy rzecznikowi dyscyplinarnemu możliwy jest w przypadku wystąpienia istotnych braków postępowania prowadzonego przez rzecznika dyscyplinarnego oraz stwierdzenia znacznych trudności w ich usunięciu na etapie postępowania sądowego. Zwrot sprawy jest więc możliwy wyłącznie przy kumulatywnym spełnieniu dwóch przesłanek: (1) istotnych braków postępowania przygotowawczego (postępowania prowadzonego przez rzecznika dyscyplinarnego) i (2) znacznych trudności, które napotkałby sąd, uzupełniając te braki w toku postępowania sądowego. Zwrot sprawy do uzupełnienia postępowania następuje tylko wyjątkowo (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 26 kwietnia 2005 roku, SNO 18/05).
Aby zwrot sprawy był dopuszczalny, należy w pierwszej kolejności ustalić wystąpienie istotnych braków postępowania. W doktrynie wskazuje się, że za istotne braki należy uznać te braki, które stanowią przeszkodę w dokonaniu ustaleń odpowiadających prawdzie (K. Eichstaedt [w:] Kodeks postępowania karnego. Komentarz, D. Święcki (red.), LEX, Warszawa 2018, komentarz do art. 344a k.p.k.). Z istotnymi brakami postępowania przygotowawczego mamy do czynienia wówczas, gdy bez ich usunięcia nie jest możliwe przeprowadzenie postępowania sądowego, względnie nie jest możliwe przeprowadzenie go w rozsądnym terminie (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 15 stycznia 2014 roku, SNO 37/13). W przedmiotowej sprawie zeznania żony pokrzywdzonego oraz rozszerzone w swym zakresie zeznania A.B. mogą przyczynić się do ustalenia istotnych okoliczności faktycznych niniejszej sprawy. Z tego względu przeprowadzenie dowodu w tym zakresie może być celowe dla dobra postępowania.
Odrębnego rozważenia wymaga kwestia spełnienia drugiej przesłanki umożliwiającej zwrot sprawy, tj. przesądzenie, czy przesłuchanie przez Sąd Dyscyplinarny żony pokrzywdzonego oraz A.B. będzie powodowało znaczne trudności.
Przez pojęcie ?znacznych trudności? w doktrynie rozumie się duże trudności, których przezwyciężenie wymaga sporego trudu i wysiłku (K. Eichstaedt [w:] Kodeks postępowania karnego. Komentarz, D. Święcki (red.), LEX, Warszawa 2018, komentarz do art. 344a k.p.k.). Funkcja przepisu art. 344a k.p.k. sprowadza się do zapewnienia sądowi warunków umożliwiających rozpoznanie sprawy bez zbędnej zwłoki. Skorzystanie z możliwości procesowej, jaką stwarza ten przepis, wchodzi w grę wówczas, gdy uzupełnienie braków postępowania przez oskarżyciela przyczynić się może do przyspieszenia postępowania (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 12 stycznia 2009 roku, SNO 93/08). W orzecznictwie podnosi się również, że nie każde istotne braki postępowania przygotowawczego będą skutkowały cofnięciem sprawy do fazy śledztwa (dochodzenia), a tylko takie, których usunięcie przez sąd meriti byłoby zbyt trudne, powodując w konsekwencji przekształcenie postępowania jurysdykcyjnego w postępowanie przygotowawcze. Chodzi tu w istocie o podjęcie przez sąd czynności pracochłonnych i czasochłonnych, których następstwem byłaby konieczność wielokrotnego odraczania rozprawy (postanowienie Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 13 października 2004 roku, II AKz 738/04).
W przypadku braków postępowania, w tym także tych istotnych, sąd rozpoznający sprawy powinien rozważyć możliwość przeprowadzenia dowodów na rozprawie. W orzecznictwie wskazuje się, że nawet jeżeli sąd dostrzeże istotne braki postępowania przygotowawczego, a ich uzupełnienie, głównie w zakresie dowodów, które nie wymagają poszukiwania, możliwe jest w postępowaniu sądowym, niezbędne jest przy podejmowaniu decyzji kierowanie się zdrowym rozsądkiem, mającym na celu realizację zasady, zgodnie z którą rozstrzygnięcie sprawy powinno nastąpić w rozsądnym terminie (postanowienie Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 23 stycznia 2008 roku, II AKz 45/08).
W ocenie Wyższego Sądu Dyscyplinarnego dokonanie czynności procesowych obejmujących przesłuchanie jednego świadka oraz uzupełniające przesłuchania drugiego świadka (związane z rozszerzoną tezę dowodową) nie powinno wiązać się dla Sądu Dyscyplinarnego z trudnościami uniemożliwiającymi rozpoznanie sprawy w rozsądnym terminie bez konieczności wielokrotnego odraczania rozprawy. Nie sposób uznać, żeby przesłuchanie wskazanych w postanowieniu Sądu Dyscyplinarnego osób wymagało wyznaczenia w tym celu kilku odrębnych terminów rozprawy. Przesłuchania te mogą zostać przeprowadzone w ramach jednego terminu rozprawy, ewentualnie dwóch. W związku z powyższym w ocenie Wyższego Sądu Dyscyplinarnego wypełnienie przez Sąd Dyscyplinarny istotnych braków postępowania poprzez przesłuchanie żony pokrzywdzonego oraz A.B. nie będzie powodowało znacznych trudności, w tym skutkującymi koniecznością wielomiesięcznego odroczenia rozprawy. Ponadto przesłuchanie świadków na rozprawie nie prowadzi do przejęcia przez Sąd Dyscyplinarny roli procesowej zastrzeżonej dla Rzecznika Dyscyplinarnego i nie będzie powodowało przekształcenia rozprawy w dochodzenie.
W skarżonym postanowieniu Sąd Dyscyplinarny odwołał się również do wytycznych zawartych w uzasadnieniu postanowienia z dnia 9 października 2017 roku, wskazując na konieczność ich rozważenia przez Rzecznika Dyscyplinarnego. Należy przyznać rację obwinionemu, że wytyczne te zostały sformułowane w sposób niezwykle ogólny, uniemożliwiający poddanie ich zrealizowania kontroli Rzecznika Dyscyplinarnego. Ponadto Sąd Dyscyplinarny ograniczył się jedynie do wskazania, że koniecznym jest ?rozważenie? wytycznych. Wobec tak skonstruowanych wytycznych w ocenie Wyższego Sądu Dyscyplinarnego nie jest możliwym ustalenie, czy Rzecznik Dyscyplinarny je rozważył/uwzględnił.
Wobec powyższego rozstrzygnięcie Sądu Dyscyplinarnego w zakresie przekazania sprawy Rzecznikowi Dyscyplinarnemu do uzupełnienia postępowania należało uchylić.
Z uwagi na charakter niniejszego postępowania, mającego na celu badanie zasadności przekazania przez Sąd Dyscyplinarny sprawy Rzecznikowi Dyscyplinarnemu, nie jest możliwe i dopuszczalne ustosunkowanie się przez Wyższy Sąd Dyscyplinarny do twierdzeń obrońcy zawartych w zażaleniu w zakresie podstaw (czy ich braku) do przypisania obwinionemu popełnienia przewinień dyscyplinarnych.