Postanowienie WSD z dnia 12 czerwca 2010 r.

Zagadnienie odmowy sporządzenia kasacji (a od 6 lutego 2005 r. skargi kasacyjnej) było przedmiotem zainteresowania Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu w kontekście naruszenia prawa do rzetelnego procesu (art. 6 ust. 1 Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności). Europejski Trybunał Praw Człowieka w wyrokach z 22.3.2007 r. w sprawach Siałkowska przeciwko Polsce, Nr 8932/05 i Staroszczyk przeciwko Polsce, Nr 59519/00 stwierdził, że adwokat ma prawo odmówić sporządzenia i wniesienia kasacji, ale powinien to uczynić na piśmie, aby osoba korzystająca z pomocy prawnej miała świadomość, na jakiej podstawie prawnej odmówiono wniesienia kasacji. Jednocześnie odmowa winna być sporządzona w rozsądnym terminie, aby strona mogła nadal skutecznie korzystać z dostępu do wymiaru sprawiedliwości czy to poprzez żądanie wyznaczenia nowego pełnomocnika z urzędu, czy też - ustanowienia pełnomocnika z wyboru.

Trybunał szerzej odniósł się do powinności adwokata i stwierdził, że zobowiązywanie adwokata przez państwo do wszczynania postępowań czy wnoszenia środków prawnych wbrew jego opinii byłoby szkodliwe dla kluczowej roli niezależnych zawodów prawniczych w społeczeństwie, opartej na zaufaniu między prawnikami a ich klientami. Nie sposób jednak z tego wyprowadzać wniosku, że ustanowiony dla strony adwokat ma bezwzględnie wykonywać jej polecenia. Wobec tego ani strona, ani sąd, poprzez fakt ustanowienia pełnomocnika z urzędu dopiero po wydaniu orzeczenia w instancji odwoławczej, nie mogą zobowiązywać adwokata do wniesienia skargi kasacyjnej wbrew jego opinii dotyczącej szans tego środka. (...) w odniesieniu do skargi kasacyjnej, jako ważne powody odmowy jej sporządzenia można wskazać niedopuszczalność skargi albo oczywistą jej bezzasadność (tak uchwała SN z 21.9.2000 r., III CZP 14/00, OSNC 2001, Nr 2, poz. 21).