Orzeczenie WSD z dnia 7 grudnia 2019 r.

w sprawie dyscyplinarnej obw. adw. A.Z. z odwołania obwinionego oraz obrońcy obwinionego od orzeczenia Sądu Dyscyplinarnego Izby Adwokackiej w Warszawie z dnia 28 września 2019 r., SD 8/18
orzeka:
na podstawie art. 437 § 1 i 2 w zw. z art. 17 § 1 pkt 6 k.p.k. w zw. z art. 95n i art. 88 pkt 2 ustawy ? Prawo o adwokaturze uchyla zaskarżone orzeczenie i umarza postępowanie w sprawie.
UZASADNIENIE
Obwiniony Adwokat A.Z. stanął pod zarzutem, że w listopadzie 2012 r. przyjął obronę K.Z. ? Wójta Gminy X, oskarżonego z art. 231 § 1 w zbiegu z art. 296 § 1 w zw. z art. 11 § 2 k.k., o działanie na szkodę gminy X, mając w tym czasie, od maja 2012 r. do dnia 30 listopada 2014 r., zawartą z Gminą X umowę zlecenia na obsługę prawną Urzędu Gminy i kontynuował obronę K.Z. do dnia 25 maja 2017 r., tj. popełnienia przewinienia dyscyplinarnego z art. 80 ustawy ? Prawo o adwokaturze w zw. z § 22 lit. c Zbioru Zasad Etyki Adwokackiej i Godności Zawodu.
Orzeczeniem z dnia 28 września 2019 r., SD 8/18, Sąd Dyscyplinarny Izby Adwokackiej w Warszawie umorzył postępowanie w sprawie przeciwko temu obwinionemu, uznając, że zachodzi przypadek mniejszej wagi.
Uzasadniając orzeczenie, sąd izbowy wskazał, że stan faktyczny ustalił na podstawie zgromadzonego materiału dowodowego, w tym przesłuchań świadków i dokumentów, takich jak uchwały Rady Gminy X i protokołu kontroli Komisji Rewizyjnej z dnia 3 października 2016 r., opinii oraz informacji Sądu Rejonowego w T.. Zdaniem izbowego Sądu Dyscyplinarnego obwiniony ?podejmując się obrony Wójta Gminy, był świadomy konfliktu interesów?, a tym samym ?zachowanie obwinionego (?) wyczerpuje znamiona deliktu dyscyplinarnego z art. 80 ustawy ? Prawo o adwokaturze w zw. z § 22 lit. c Zbioru Zasad Etyki Adwokackiej i Godności Zawodu?.
Izbowy Sąd Dyscyplinarny w uzasadnieniu ustosunkował się także do podniesionego przez obwinionego zarzutu przedawnienie karalności. Odmawiając uwzględnienia tego zarzutu, Sąd powołał się na pogląd prawny, że ?elementem konstytutywnym deliktu trwałego jest ?utrzymywanie? deontologicznego nieakceptowanego stanu, niemogące mieć miejsca bez woli sprawcy?. Ponadto Sąd przywołał pogląd doktryny, że ?odpowiedzialność dyscyplinarna dotyczy nie tylko sprowadzenia, ale też utrzymywania naruszenia dobra prawnego?. Zdaniem sądu izbowego ?stan podjęcia się przez obwinionego prowadzenia sprawy?, który powstały na podstawie ?jednego aktu woli i zachowania obwinionego, który sam z siebie generuje sytuacja deliktu dyscyplinarnego, trwającą tak długo jak utrzymuje się ten stan?. Jednocześnie Sąd na podstawie ustalonego stanu faktycznego uznał, że ?stopień winy obwinionego nie jest znaczny, bowiem starał się upewnić, iż nie zachodzi konflikt interesów i tylko błędne przeświadczenie o wyłączeniu tego konfliktu w sytuacji braku szkody w majątku Gminy zdecydowało o podjęciu się prowadzenia sprawy Wójta Gminy?. Dodatkowo Sąd uwzględnił także brak szkody w majątku Gminy, co dotyczyło bezpośrednio zarzutów stawionych Wójtowi Gminy X, którego obrony podjął się obwiniony.
Od orzeczenia Sądu Dyscyplinarnego odwołanie wniósł obwiniony, stawiając orzeczeniu szereg zarzutów, a to: obrazy przepisów naruszenia prawa materialnego, prawa procesowego i błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia. Konkludując, obwiniony wniósł o zmianę zaskarżonego orzeczenia i uniewinnienie od stawianego mu zarzutu. Żaden ze stawianych w odwołaniu zarzutów nie dotyczył przedawnienia.
Odwołanie od orzeczenia wniósł także obrońca obwinionego zarzucając orzeczeniu obrazę przepisów postępowania, a to art. 17 ust. 1 pkt 6 k.p.k. w zw. z art. 95n pkt 1 i art. 88 ust. 2 ustawy ? Prawo o adwokaturze ?przez ich niezastosowanie, w sytuacji gdy nastąpiło przedawnienie karalności zarzucanego obwinionemu przewinienia dyscyplinarnego?. Stawiając ww. zarzut obrońca wniósł o ?zmianę zaskarżonego orzeczenia w pkt 1? i o umorzenie postępowania ?uznając, że zachodzi przedawnienie karalności przewinienia dyscyplinarnego?.
Na rozprawie odwoławczej obwiniony i jego obrońca poparli wniesione odwołania.
W ocenie obrońcy doszło do przedawnienia karalności czynu objętego postępowaniem. Wskazał, że w listopadzie 2019 r. upłynął termin przedawnienia liczony od dnia, w którym ustało udzielanie pomocy prawnej przez obwinionego Urzędowi Gminy X. Wskazał ponadto, że w stanie faktycznym przedmiotowej sprawy, nie można badać przewinienia trwałego. Jednocześnie wniósł o uniewinnienie obwinionego.
Obwiniony, popierając przed Wyższym Sądem Dyscyplinarnym wniesione odwołanie wskazał, że ?w toku postępowania złożył wniosek z art. 339 k.p.k. związany z przedawnieniem, do którego sąd się nie odniósł?. Dodał, że nie jest winien zarzutowi dyscyplinarnemu, a sąd izbowy dopuścił się licznych zaniechań, w tym m.in. nie zażądał umowy o obsługę prawną pomiędzy obwinionym a Urzędem Gminy X.
Rzecznik Dyscyplinarny Naczelnej Rady Adwokackiej wskazał, że słusznie obrońca obwinionego wskazał na okoliczność, która miała miejsce już po wydaniu orzeczenia sądu I instancji. W jego ocenie sąd winien rozważyć ewentualną kwestię przedawnienia z uwagi na upływ okresu przedawnienia karalności ? od tej daty, w której nastąpiło zakończenie współpracy obwinionego z gminą X. Konkludując swoje wystąpienia, oskarżyciel wniósł o umorzenie postępowania.
Wyższy Sąd Dyscyplinarny zważył, co następuje.
Odwołania zasługiwały na uwzględnienie z podanych niżej względów.
Wyższy Sąd Dyscyplinarny w składzie orzekającym podzielił stanowisko Rzecznika Dyscyplinarnego wyrażone na rozprawie odwoławczej i uznał za uzasadniony zarzut przedawnienia karalności czynu zarzucanego obwinionemu, skutkujący w konsekwencji umorzeniem postępowania. Tym samym pośrednio Wyższy Sąd Dyscyplinarny uznał odwołania obwinionego i jego obrońcy, choć obaj wskazywali na przedawnienie na różnych etapach postępowania i wywodzili różne wnioski z podnoszonej przez siebie okoliczności.
Dokonując oceny stanu faktycznego zebranego w niniejszej sprawie, należy zdaniem Wyższego Sądu Dyscyplinarnego mieć na uwadze treść zarzutu stawianego obwinionemu, w szczególności zaś okres zarzucanego czynu. Data końcowa umowy zlecenia na obsługę prawną Gminy X, która została wskazana w zarzucie, to dzień 30 listopada 2014 r. Mając na uwadze, że rozprawa odwoławcza miała miejsce w dniu 7 grudnia 2019 r., to w dacie tej upłynęło już pięć lat.
W zakresie ustalenia daty, od której należy liczyć przedawnienie, pogląd Wyższego Sądu Dyscyplinarnego w składzie orzekającym, różni się od poglądu sądu izbowego, albowiem Sąd ten przyjął, że za datę, od której rozpocznie się bieg przedawnienia, należy przyjąć datę ustania obrony K.Z. przez obwinionego, tj. dzień 25 maja 2017 r., a nie datę upływu umowy zlecenia obsługi prawnej Gminy. Zdaniem Wyższego Sądu Dyscyplinarnego po dniu 30 listopada 2014 r. obwiniony nie był już związany umową zlecenia obsługi prawnej Gminy, zatem przestał istnieć problem istnienia konfliktu interesu.
Rozpatrując zagadnienie przedawnienia, należy przywołać art. 88 ust. 2 ustawy ? Prawo o adwokaturze, który przewiduje m.in., że ?karalność przewinienia dyscyplinarnego ustaje, jeżeli od czasu jego popełnienia upłynęło pięć lat?. O ile Izbowy Sąd Dyscyplinarny, wydając swoje orzeczenie w dniu 28 września 2019 r., mógł także rozważać, zagadnienie przedawnienia, albowiem umowa zlecenia obwinionego na obsługę prawną Urzędu Gminy kończyła się dnia 30 listopada 2014 r., to Wyższy Sąd Dyscyplinarny nie mógł nie uwzględnić upływu czasu liczonego od dnia ww. końcowej daty obowiązywania tej umowy do dnia wydawania orzeczenia przez Wyższy Sąd Dyscyplinarny. W tym stanie sprawy Wyższy Sąd Dyscyplinarny wobec zaistnienia negatywnej przesłanki procesowej związanej z przedawnieniem (zgodnie z art. 439 § 1 pkt 9 k.p.k.) nie mógł orzec inaczej i na podstawie ww. przepisu zobligowany był umorzyć postępowanie.
Jednocześnie Wyższy Sąd Dyscyplinarny nie uwzględnił wniosku obwinionego o uniewinnienie wyrażonego w jego odwołaniu od orzeczenia izbowego Sądu Dyscyplinarnego. Wyższy Sąd Dyscyplinarny nie dopatrzył się przesłanek do uwzględnienia tego wniosku, albowiem wobec upływu czasu, w dniu rozpoznawaniu odwołania stał się on bezprzedmiotowy. Wyższy Sąd Dyscyplinarny zobligowany był za to, a nie tylko uprawniony, do zastosowania instytucji przedawnienie karalności przewinienia dyscyplinarnego przewidziane w art. 88 ust. 2 ustawy ? Prawo o adwokaturze. Przedawnienie karalności przewinienia dyscyplinarnego zarzucanego obwinionemu stanowi przeszkodę uniemożliwiające dalsze prowadzenie postępowania dyscyplinarnego przeciwko niemu. Wypada zauważyć, że okoliczność ta była co prawda sygnalizowana przez obwinionego w toku postępowania, to jednak nie wyartykułował jej w swoim pisemnym odwołaniu. Wniosek o umorzenie postępowania przeciwko obwinionemu wobec przedawnienia karalności przewinienia dyscyplinarnego złożył natomiast jego obrońca w swoim odwołaniu. Wyższy Sąd Dyscyplinarny uznał ten wniosek za trafny.
Reasumując, mając na uwadze, że przesłanka przedawnienia karalności należy do kategorii bezwzględnych przeszkód prowadzenia postępowania dyscyplinarnego, a zatem nie możliwych do usunięcia, Wyższy Sąd Dyscyplinarny orzekł, jak w sentencji.
Wobec treści ww. orzeczenia Wyższy Sąd Dyscyplinarny nie orzekł o kosztach postępowania.