Orzeczenie WSD z dnia 5 kwietnia 2022 r.
Sygn. akt: WSD 132/21
ORZECZENIE
Dnia 5 kwietnia 2022 r.
Wyższy Sąd Dyscyplinarny Adwokatury
w składzie
Przewodniczący: SWSD adw. Wiesław Wolski
Członkowie: SWSD adw. Marek Forystek
SWSD adw. dr Bogna Orłowska-Zielińska (spraw.)
przy udziale: Z-cy
Rzecznika Dyscyplinarnego Adwokatury
adw. Diany Walczanow
oraz protokolanta: adw. Aleksandra Nobisa
w sprawie dyscyplinarnej obw. adw. XY z odwołania obwinionego od orzeczenia Sądu Dyscyplinarnego Izby Adwokackiej w Katowicach z dnia 15 września 2021 r., sygn. SD 1/21
na podstawie art. 95n pkt 1 ustawy Prawo o adwokaturze w zw. z art. 437 § 2 k.p.k.
orzeka:
uchyla zaskarżone orzeczenie w całości i sprawę przekazuje do ponownego rozpoznania Sądowi Dyscyplinarnemu Izby Adwokackiej w Katowicach.
Sygn. akt: WSD 132/21
Uzasadnienie
Orzeczeniem z dnia 15 września 2021 r. Sąd Dyscyplinarny Izby Adwokackiej w Katowicach w sprawie o sygn. akt yyx uznał Obwinionego Adwokata XY za winnego tego, że:
I. w okresie od 13 grudnia 2018 roku do 17 czerwca 2019 roku w Z., wykonując zawód adwokata w Kancelarii Adwokackiej w Z., będąc ustanowionym pełnomocnikiem z urzędu dla powoda X w sprawie toczącej się przed Sądem Rejonowym w Z., nie wykonał żadnej czynności procesowej, do której był zobowiązany dwukrotnie przez Sąd podczas rozpraw zarówno w dniu 13 grudnia 2018 roku jak i 23 kwietnia 2019 roku, tj. do złożenia pisma procesowego zawierającego sprecyzowanie żądania pozwu oraz złożenia wniosków dowodowych. Do wydania zarządzeń przez Sąd dochodziło na podstawie wniosków Adwokata o zakreślenie dodatkowego terminu. Nadto zarówno w dniu 13 grudnia 2018 jak i 23 kwietnia 2019 roku Adwokat stawił się na rozprawy nieprzygotowany, bez znajomości akt, co ponownie spowodowało brak możliwości sprecyzowania żądań pozwu, a tym samym konieczność odroczenia rozprawy. Adwokat nie podjął w sprawie żadnej aktywności zarówno na sali rozpraw, jak i poza nią przez co strona, która miała przyznanego pełnomocnika z urzędu musiała reprezentować się samodzielnie, a nadto w sprawie niepotrzebnie odbyły się cztery terminy rozpraw. Adwokat nie kontaktował się z klientem, nie informował go o stanie sprawy ani o tym, że będzie nieobecny podczas rozprawy w dniu 27 lutego oraz 19 czerwca 2019 roku. Tym samym adwokat działał na szkodę interesów klienta, które to działanie podrywające zaufanie do zawodu adwokata, stanowi naruszenie zasad etyki i godności zawodu, a w szczególności zasad wykonywania czynności zawodowych zgodnie z należyta uczciwością i sumiennością i działania w celu ochrony interesów klienta, to jest o przewinienie dyscyplinarne z art. 80 Prawa o Adwokaturze w zw. z § 1 pkt 2, §6, §8, §49 Zbioru Zasad Etyki Adwokackiej i Godności Zawodu. Za tak opisany czyn, na zasadzie przepisu art. 80, art. 81 ust. 1 pkt 4 Prawa o Adwokaturze Sąd I instancji wymierzył Adwokatowi XY karę zawieszenia w czynnościach zawodowych na okres 6 miesięcy (pkt I).
W pkt II orzeczenia Sąd Dyscyplinarny uznał obwinionego za winnego tego, że w dniu 27 lutego 2019 roku oraz w dniu 17 czerwca 2019 roku prawidłowo zawiadomiony o terminach rozpraw wyznaczonych w sprawie przed Sądem Rejonowym w Z., działając jako pełnomocnik z urzędu X bez żadnego usprawiedliwienia nie stawił się na nich, to jest o przewinienie dyscyplinarne z art. 80 Prawo o Adwokaturze w zw. z §30 pkt 1 i 2 Zbioru Zasad Etyki Adwokackiej i Godności Zawodu. Za wskazane przewinienie dyscyplinarne Sąd wymierzył Panu Adwokatowi karę zawieszenia w czynnościach zawodowych na okres 3 miesięcy. Natomiast w pkt III przedmiotowego orzeczenia Obwiniony został uznany za winnego tego, że w okresie od marca 2019 roku do chwili obecnej, prawidłowo wezwany przez Kierownika Referatu Skarg i Wniosków Okręgowej Rady Adwokackiej w Katowicach oraz Rzecznika Dyscyplinarnego Izby Adwokackiej w Katowicach nie złożył wyjaśnień w sprawie z zawiadomienia Sądu Rejonowego w Z. to jest o przewinienie dyscyplinarne z art. 80 Prawa o Adwokaturze w zw. z §61 i 64 Zbioru Zasad Etyki Adwokackiej i Godności Zawodu? i za to na zasadzie przepisu art. 80, art. 81 ust. 1 pkt 4 Prawa o Adwokaturze Sąd wymierzył karę zawieszenia w czynnościach zawodowych na okres 3 miesięcy. Ponadto Sąd w pkt IV orzeczenia, na zasadzie art. 84 ustawy ? Prawo o Adwokaturze wymierzył Obwinionemu karę łączną zawieszenia w wykonywaniu czynności zawodowych na okres 6 miesięcy, natomiast w pkt V, na podstawie art. 80 i 81 ust. 5 wskazanej ustawy orzekł wobec niego utratę biernego i czynnego prawa wyborczego do organów samorządu adwokackiego na okres 6 lat od uprawomocnienia orzeczenia. W pkt VI orzeczenia na podstawie art. 80 i 81 ust. 3 ustawy ? Prawo o Adwokaturze orzekł wobec Obwinionego Adw. XY zakaz wykonywania patronatu na okres 3 lat. Natomiast na podstawie art. 95l ust. 1 ustawy ? Prawo o Adwokaturze oraz na podstawie pkt 1 a i b uchwały nr 23/2017 Naczelnej Rady Adwokackiej z dnia 1 lipca 2017 roku obciążył Obwinionego kosztami postępowania w wysokości 2.000, 00 zł (słownie: dwa tysiące złotych).
W uzasadnieniu orzeczenia Sąd Dyscyplinarny Izby Adwokackiej w Katowicach podniósł m.in., iż zebrany w sprawie materiał dowodowy wskazywał na wielomiesięczną bierność Obwinionego, zaś materiał dowodowy nie budzi najmniejszych wątpliwości, a wszystkie zarzuty znajdują potwierdzenie w stanie faktycznym sprawy. Podkreślił, iż wyjaśnienia Obwinionego przede wszystkim pozostają w sprzeczności z treścią akt sprawy Sądu Rejonowego w Z., co przeczy wiarygodności twierdzeń Obwinionego, a nadto potwierdza jego wręcz rażąco lekceważący stosunek do ciążących na nim obowiązków. Ponadto zwrócił uwagę na uprzednią karalność Obwinionego oraz na fakt, iż nie poczynił on nawet minimalnego trudu zapoznania się z aktami sprawy sądowej, której dotyczy niniejsze postępowanie dyscyplinarne i to nawet już na etapie postępowania dyscyplinarnego. Sąd I instancji wskazał również, iż w zakresie naruszenia przez Obwinionego art. 80 Prawa o Adwokaturze w zw. z §61 i 64 Zbioru Zasad Etyki Adwokackiej i Godności Zawodu, wina Pana Mecenasa jest również niewątpliwa, a ponadto przyznał się on do stawianego mu zarzutu w tym zakresie.
Od przedmiotowego orzeczenia odwołanie wniósł Obwiniony, stawiając mu szereg zarzutów, a to: obrazy przepisów prawa procesowego, mającą wpływ na treść zaskarżonego orzeczenia, tj. art. 424 § pkt 1 i 2 kpk w zw. z art. 95 n ustawy Prawo o Adwokaturze poprzez brak wskazania na jakich dowodach Sąd oparł się w zakresie ustaleń faktycznych oraz analizy poszczególnych dowodów, brak rozważań dotyczących podstawy prawnej przypisanego Obwinionemu czynu, a także art. 366 § 1 kpk w zw. z art. 167 kpk w zw. z art. 95 n ustawy Prawo o Adwokaturze poprzez niewyjaśnienie wszystkich istotnych okoliczności sprawy, w szczególności dotyczących przyjęcia, iż obwiniony nie wykonał żadnej czynności procesowej, tj. nie złożył pisma procesowego ani nie zapoznał się z aktami sprawy oraz art. 89 ust 2 Prawa o Adwokaturze poprzez przekroczenie zasady swobodnej oceny dowodów, pominięcie dowodów korzystnych dla Obwinionego i w konsekwencji orzekanie na zasadzie całkowitej dowolności w zakresie oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego. Ponadto Obwiniony w odwołaniu zarzucił również błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę zaskarżonego orzeczenia, mający wpływ na treść zaskarżonego orzeczenia poprzez ustalenie, iż zachowanie Obwinionego wypełnia znamiona czynu określonego w §8 i §49 Zbioru Zasad Etyki Adwokackiej i Godności Zawodu, w sytuacji gdy analiza zebranych dowodów nie pozwala na przyjęcie nieprawidłowości jego postępowania.
Obwiniony zarzucił również orzeczeniu z ostrożności procesowej: rażącą niewspółmierność orzeczonej wobec niego kary w postaci kary zawieszenia na łączny okres 6 miesięcy, podczas gdy dotychczasowa jego postawa, jego właściwości i warunki osobiste nie pozwalają na przyjęcie, iż jedynie kara zawieszenia w czynnościach zawodowych będzie adekwatna do stopnia zawinienia.
Formułując powyższe zarzuty Obwiniony wniósł o zmianę zaskarżonego orzeczenia poprzez jego uniewinnienie od przypisanego mu czynu oraz ewentualnie o uchylenie zaskarżonego orzeczenia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi i instancji, ewentualnie o zmianę orzeczenia i wymierzenie Obwinionemu kary pieniężnej.
W uzasadnieniu swojego stanowiska Obwiniony wskazał m.in., że uzasadnienie zaskarżonego orzeczenia nie spełniło w zasadzie pod żadnym względem wymogów, o których mowa w art. 424 kpk. Natomiast uchybienia w zakresie uzasadnienia wyroku zdaniem Pana Mecenasa niewątpliwie rzutują na prawidłowość rozstrzygnięcia. Ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd są lakoniczne, a nadto nie sposób także ustalić, jakie dowody legły u ich podstaw i jak zostały one ocenione, ponieważ brak choćby wzmianki o przeprowadzonych w sprawie dowodach. Ponadto Obwiniony podniósł, iż Sąd Dyscyplinarny nie przeprowadził dowodu z przesłuchania X, co w jego ocenie stanowi nie tylko naruszenie przepisu art. 366 §1 kpk, ale też i stoi w sprzeczności z przepisami dotyczącymi postępowania dowodowego, a także narusza zasadę określone w art. 89 ust. 2 ustawy Prawo o Adwokaturze, nakazującej Sądowi orzekanie w oparciu o kompletny materiał dowodowy przy zastosowaniu zasady swobodnej oceny dowodów. Podkreślił, iż ostateczny wynika postępowania przed Sądem Rejonowym w Z. był dla strony korzystny, zaś on w żadnym jego momencie swoim zachowaniem nie zagroził interesom klienta. Natomiast wszystkie zarzuty związane z wykonywaniem obowiązków przez Adwokata winny być oceniane w kontekście ewentualnego niekorzystnego dla klienta efektu. Ponadto Obwiniony podniósł, iż zasady i dyrektywy orzekania w przedmiocie kary, które są zawarte w przepisie art. 53 kk pozostawiają organowi orzekającemu pewien zakres swobody w procesie jej wymierzania. Zdaniem Pana Mecenasa sam fakt jego wcześniejszej karalności, nie mógł mieć aż tak dużego znaczenia przy wymiarze kary, a nadto Sąd I instancji nie uzasadnił dlaczego tylko kara zawieszenia w czynnościach zawodowych spełnia w przedmiotowym postepowaniu swoje cele.
Wyższy Sąd Dyscyplinarny zważył, co następuje:
Odwołanie okazało się uzasadnione o tyle, że skutkować musiało uchyleniem zaskarżonego orzeczenia. Przy czym istotnym jest, iż rozstrzygnięcie Wyższego Sądu Dyscyplinarnego w niniejszej sprawie nie przesądza o winie czy niewinności Adwokata XY.
Wyższy Sąd Dyscyplinarny stanął na stanowisku, że postępowanie dowodowe w niniejszej sprawie nie zostało przeprowadzone wyczerpująco. Zgodnie z treścią art. 95h ust. 1 ustawy ? Prawo o adwokaturze, Wyższy Sąd Dyscyplinarny rozpoznaje sprawę w granicach odwołania, bierze jednak z urzędu pod rozwagę naruszenie prawa materialnego oraz rażące naruszenie przepisów o postępowaniu. Podniesione przez Obwinionego zarzuty obrazy przepisów postępowania karnego, sformułowane przez nią w odwołaniu od orzeczenia, Sądu I instancji Wyższy Sąd Dyscyplinarny uznał za przynajmniej częściowo uzasadnione.
Przepis art. 86 ust. 2 Prawa o adwokaturze nakazuje, by rozstrzygnięcia organów procesowych oparte były na ustaleniach faktycznych, które należy rozumieć jako dokonane przez organ prowadzący postępowanie dowodowe stwierdzenia istnienia lub nieistnienia faktów mających stanowić podstawę faktyczną rozstrzygnięcia. Istotnym jest, iż w ramach powołanego przepisu chodzi o wszystkie ustalenia faktyczne, które na podstawie art. 2 § 2 kpk w zw. z art. 95n pkt 1 Prawa o adwokaturze, posiadają walor prawdziwości, a ponadto są jednocześnie wypracowane w oparciu o zasadę swobodnej oceny dowodów (art. 7 kpk w zw. z art. 95n pkt 1 Prawa o adwokaturze).
Zdaniem Wyższego Sądu Dyscyplinarnego materiał dowodowy w niniejszej sprawie powinien zostać uzupełniony co najmniej o przesłuchanie Pokrzywdzonego X.
Zastrzeżenia Wyższego Sądu Dyscyplinarnego budzi również pkt I i II orzeczenia Sądu I instancji w zakresie sformułowania opisu czynu. Niewątpliwie mamy tu do czynienia z sytuacją, w której czyn z pkt I orzeczenia pochłania czyn z pkt II przedmiotowego orzeczenia, stąd też wymaga korekty ze strony Sądu Dyscyplinarnego Izby Adwokackiej w Katowicach. Rozpatrując kwestię należy mieć na względzie zagadnienie tożsamości czynu. Opis czynu w części dyspozytywnej orzeczenia powinien charakteryzować się niezbędną zwięzłością językową, a ponadto musi również wskazywać w sposób jednoznaczny, precyzyjny, wręcz kategoryczny na jego jedność prawną jedność. Stąd też nie może w żaden sposób stwarzać jakichkolwiek wątpliwości co do tożsamości zdarzenia i to nie tylko z uwagi na jego kwalifikację prawną, ale również i ze względu na negatywne przesłanki procesowe w postaci zasady ne bis in idem oraz res iudicata (P. Hofmański, E. Sadzik, K. Zgryzek, Kodeks postępowania karnego ? komentarz, t. II, Warszawa 1999, s. 190 oraz podane tam orzecznictwo Sądu Najwyższego). Dlatego też Sąd I instancji powinien ustalić prawidłowy opis czynu.
Nadmienić należy, że istnieje konieczność wskazania w opisie czynu jasnych granic czasowych zarzucanego nagannego zachowania, co wymusza uwzględnienie daty końcowej popełnionego deliktu. W związku z tym, na gruncie niniejszego postępowania, jest to data złożenia wniosku o wszczęcie postępowania dyscyplinarnego przez Rzecznika Dyscyplinarnego Izby Adwokackiej w Katowicach. Ewentualne naganne działania Obwinionego popełnione po tej dacie, musiałyby stanowić przedmiot odrębnego postępowania dyscyplinarnego. Stąd też niewątpliwie modyfikacji wymaga pkt III przedmiotowego orzeczenia Sądu Dyscyplinarnego Izby Adwokackiej w Katowicach.
Nie umknęła również uwadze Wyższego Sądu Dyscyplinarnego część orzeczenia traktująca o karze Obwinionego. Przede wszystkim, zgodnie z art. 81 ust. 5 ustawy Prawo o Adwokaturze, Kara zawieszenia w czynnościach zawodowych pociąga za sobą utratę biernego i czynnego prawa wyborczego do organu samorządu adwokackiego na czas sześciu lat od dnia uprawomocnienia się orzeczenia. Skoro utrata biernego i czynnego prawa wyborczego do organu samorządu adwokackiego na określony we wskazanym przepisie okres stanowi konsekwencję zastosowania wobec adwokata kary zawieszenia w czynnościach zawodowych, to korekty wymaga również pkt V orzeczenia Sądu Dyscyplinarnego I instancji.
Wobec uchylenia zaskarżonego orzeczenia i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania przedwczesnym byłoby odnoszenie się do pozostałych zarzutów, zawartych w odwołaniu obwinionego Adwokata, kwestionujących ustalenia dotyczące winy. Obwiniony bowiem w odwołaniu wniósł alternatywnie o uniewinnienie bądź uchylenie zaskarżonego orzeczenia i przekazanie Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania. Natomiast wskazywane braki oraz niepełne ustalenia faktyczne w zakresie oceny czynu Obwinionego uniemożliwiają odniesienie się do zarzutów.
Przy ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd I instancji będzie miał na względzie uwagi Wyższego Sądu Dyscyplinarnego i zadba, by stwierdzone uchybienia się nie powtórzyły, a także uzupełni postępowanie dowodowe w adekwatnym zakresie. Statuuje to konieczność rzetelnego i jednoznacznego wyjaśnienia przedmiotowej sprawy. Dopiero wówczas możliwe będzie ustalenie, czy w realiach niniejszej sprawy przy realizacji obowiązków zawodowych Obwiniony dopuścił się zarzucanego mu działania lub zaniechania.