Orzeczenie WSD z dnia 4 lipca 2015r.

Rodzaj motywacji obwinionego przy uznaniu jego określonego zachowania, jako sprzecznego z zasadami etyki lub godnością zawodu, za delikt dyscyplinarny z art. 80 p.o.a. ma znaczenie podstawowe. W odróżnieniu bowiem od opisu ustawowego określonego przestępstwa, który składa się z różnych elementów dotyczących jego struktury (ustawowe znamiona), tj. podmiotu, strony przedmiotowej, strony podmiotowej i przedmiotu, a których występowanie w czynie sprawcy musi być stwierdzone, aby można było przypisać mu popełnienie określonego typu przestępstwa, ustawowe znamiona przewinień dyscyplinarnych w art. 80 p.o.a. zostały ujęte odmiennie. Deliktem dyscyplinarnym, w rozumieniu tego przepisu, jest bowiem postępowanie adwokata lub aplikanta adwokackiego sprzeczne m.in. z zasadami etyki lub godnością zawodu, zatem jego istotą jest naruszenie konkretnych zasad moralnych. Stąd konieczne jest ścisłe określenie tych ? naruszonych ? zasad, jako należących do struktury deliktu dyscyplinarnego. O ile zatem dla przypisania przestępstwa (dla jego bytu), motywacja z jaką działa jego sprawca nie ma znaczenia (zgodnie z art. 53 §2 k.k. podlega uwzględnieniu przy wymiarze kary), to w przypadku przewinienia dyscyplinarnego adwokata, polegającego na naruszeniu zasad etyki lub godności zawodu, może mieć ona, jako element strony podmiotowej czynu, znaczenie zasadnicze. Z tego względu, ustalenie o działaniu obwinionego z motywacji moralnie wątpliwej, a wręcz uznawanej powszechnie za naganną, jako znamię strony podmiotowej, powinno być zawarte w opisie przypisanego mu czynu. Zgodnie z art. 413 §2 pkt. 1 k.p.k. w zw. z art. 95n pkt. 1 ustawy Prawo o adwokaturze, orzeczenie skazujące powinno m.in. zawierać ?dokładne określenie przypisanego obwinionemu czynu", co oznacza, iż opis czynu powinien zawierać komplet znamion, które zostały wypełnione ustalonymi okolicznościami faktycznymi. W związku z tym, zarówno w piśmiennictwie, jak i w orzecznictwie przyjmuje się, że nie jest możliwe skazanie oskarżonego za czyn, którego wszystkie znamiona nie zostały wymienione w opisie czynu ? rozumianym jako czyn przypisany ? zawartym w wyroku (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 czerwca 2015r., sygn. SDI 14/15).
(...) w ocenie Wyższego Sądu Dyscyplinarnego Adwokatury, brak jest wystarczających dowodów by przyjąć, iż nieobecność obwinionej na terminach rozpraw wskazanych w czynie przypisanym obwinionej stanowiła naruszenie norm etycznych wymagających od obwinionej wykonywania czynności zawodowych według najlepszej woli i wiedzy, z należytą uczciwością, sumiennością i gorliwością oraz obrony interesów klienta w sposób odważny i honorowy, przy zachowaniu należytego sądowi i innym organom szacunku oraz uprzejmości, nie bacząc na własne korzyści osobiste oraz konsekwencje wynikające z takiej postawy dla siebie lub innej osoby (§8 i §43 ZZEAiGZ), jak uczynił to sąd dyscyplinarny I instancji.
Nie oznacza to oczywiście aprobaty dla prezentowanego przez obwinioną sposobu reprezentowania klientki ograniczającego się niemal wyłącznie do czynności destrukcyjnych, ukierunkowanych na przedłużenie postępowania, nie zaś merytorycznej obrony interesów klienta, nawet jeżeli tego rodzaju postępowanie jest uzgodnione z klientem lub chociażby spotyka się z jego akceptacją. Rzecz wyłącznie w tym, że zachowanie takie nie może zostać opisane w granicach reguł deontologicznych wskazanych w zaskarżonym orzeczeniu. Na kategoryczną dezaprobatę zasługuje stosunek obwinionej do sądu, przed którym jako pełnomocnik Małgorzaty Drzymały występowała. W ocenie Wyższego Sądu Dyscyplinarnego jest oczywiste, że zachowanie obwinionej wobec sądu stanowi naruszenie reguły deontologicznej zawartej w §30 pkt. 1 i 2 ZZEAiGZ.
Wyższy Sąd Dyscyplinarny nie może jednak zmienić zaskarżonego orzeczenia poprzez zmianę opisu przypisanego przewinienia dyscyplinarnego i jego kwalifikacji prawnej w sposób wyżej opisany, albowiem prawidłowych ustaleń, co do motywacji przesądzającej o moralnej naganności zachowania obwinionej brak w opisie czynu przypisanego w części dyspozytywnej orzeczenia sądu I instancji, zaś orzeczenie to zaskarżone zostało wyłącznie na korzyść obwinionej.
Statuowany w art. 434 §1 k.p.k. w zw. z art. 95n pkt.1 ustawy Prawo o adwokaturze bezpośredni zakaz pogarszania sytuacji obwinionego polega na tym, że sąd odwoławczy może orzec na jego niekorzyść tylko wtedy, gdy wniesiono na jego niekorzyść środek odwoławczy, i tylko w granicach zaskarżenia. W orzecznictwie Sądu Najwyższego można odnotować jednolite stanowisko, akceptujące niedopuszczalność "uzupełnień" opisu czynu przypisanego obwinionemu, mimo braku środka odwoławczego na niekorzyść oskarżonego. W wypadku, gdy wyrok nie zostanie zaskarżony na niekorzyść obwinionego w części dotyczącej winy, sąd odwoławczy, na skutek związania zakazem reformationis in peius, nie może dokonywać nowych ustaleń faktycznych (w tym także poprzez "dookreślenia" opisu czynu) ani uchylać wyroku i w tym celu przekazać sprawy do ponownego rozpoznania. Jako wręcz niedopuszczalne trzeba traktować uzupełnienie czynu zarzucanego obwinionemu przez wprowadzenie do niego jakichkolwiek znamion wymaganych przez prawo materialne, których ten opis nie zawierał przed zaskarżeniem orzeczenia na korzyść obwinionego. W braku środka odwoławczego na niekorzyść obwinionego, jego sytuacja w postępowaniu odwoławczym nie może ulec pogorszeniu w żadnym punkcie. Nakłada to na sąd odwoławczy obowiązek powstrzymania się od dokonywania posunięć - w tym również w sferze ustaleń faktycznych - powodujących, a nawet mogących powodować negatywne skutki w sytuacji prawnej obwinionego (SN V KK 180/06, OSN Prok. i Pr. 2007, nr 6, poz. 23, IV KK 238/05, OSN Prok. i Pr. 2006, nr 3, poz. 14, I KZP 20/05 (OSN Prok. i Pr. 2006, nr 1, poz. 12, V KKN 4/96, OSN Prok. i Pr. 1996, nr 10, poz. 14; V KKN 137/99, OSNKW 2000, nr 3-4, poz. 31; II KK 36/09, OSNKW 2009, nr 9, poz. 80).