Orzeczenie WSD z dnia 28 stycznia 2017 r.

Odwołanie jest zasadne w części, a mianowicie co do zarzutu sprowadzającego się do naruszenia przepisów postępowania, a to art. 94 ustawy ? Prawo o adwokaturze i art. 6 k.p.k., ale naruszenia tych przepisów sąd odwoławczy upatruje w innych okolicznościach niż to podnosi w uzasadnieniu zarzutu obrońca.

Pozbawienie wynikającego z tych przepisów prawa obwinionego do obrony nastąpiło przede wszystkim w przebiegu rozprawy bezpośrednio poprzedzającej wydanie orzeczenia przez Sąd Dyscyplinarny Izby Adwokackiej w Warszawie (19 października 2016 roku), na której Sąd Dyscyplinarny najpierw nie uwzględnił wniosku o zmianę obrońcy z urzędu (obwiniony wnosił, aby jego obrońcą został pierwszy z wyznaczonych mu z urzędu), a na wniosek stawającego na rozprawie obrońcy z urzędu zgłoszony po oświadczeniu obwinionego, że wnosi o umożliwienie ustanowienia obrońcy z wyboru zwolnił tego obrońcę z udziału w sprawie. Wniosku obwinionego, aby w takiej sytuacji umożliwić mu ustanowienie obrońcy z wyboru i w tym celu odroczyć rozprawę, Sąd również nie uwzględnił. W uzasadnieniu postanowienia oddalającego wniosek, a następnie w uzasadnieniu orzeczenia sąd I instancji wskazał, że nieuwzględnienie wniosku o odroczenie rozprawy nastąpiło m.in. z uwagi na fakt, że obwiniony zrezygnował z obrony z urzędu od listopada 2012 roku i miał czas na ustanowienie obrońcy z wyboru, a wnioski obwinionego zmierzają do przedłużenia postępowania, które jest zagrożone przedawnieniem.

Należy podnieść, że przepisy procedury karnej (k.p.k.), jak i ustawa ? Prawo o adwokaturze nie przewidują możliwości zrezygnowania przez obwinionego z obrońcy ustanowionego z urzędu ze skutkiem zwolnienia go od udziału w sprawie, gdyż zwolnienie ustanowionego z urzędu obrońcy może nastąpić wyłącznie przez sąd, w warunkach określonych w art. 78 § 2, art. 79 § 4, art. 81 § 2, art. 84 § 2 lub art. 378 § 2 k.p.k. Zwolnienie dotychczasowego obrońcy ? adw. M. przez Sąd Dyscyplinarny nastąpiło więc skutecznie nie wcześniej, a dopiero w przebiegu rozprawy 19 października 2016 roku na wniosek obrońcy zgłoszony po oświadczeniu obwinionego, że wnosi o umożliwienie ustanowienia obrońcy z wyboru i w tym celu odroczenie rozprawy.

W tych okolicznościach nie ulega wątpliwości, że z momentem, z którym sąd zwolnił z udziału dotychczasowego obrońcę, obwiniony został pozbawiony możliwości korzystania z obrońcy. Nie wchodząc głębiej, czy istniały przesłanki do zwolnienia dotychczasowego i wyznaczenia obwinionemu nowego obrońcy z urzędu na podstawie art. 78 § 2 k.p.k. (obecnie w sprawie obwinionego reprezentuje obrońca z wyboru), to w sytuacji, gdy obwiniony pozostał bez obrońcy wynikiem zwolnienia przez sąd dotychczasowego obrońcy, co najmniej należało mu umożliwić ustanowienie obrońcy z wyboru, skoro o to wnosił. Twierdzenie, że obwiniony na to miał czas do daty rozprawy, nie znajduje żadnego uzasadnienia, skoro opisana sytuacja powstała, jak wskazano wyżej w przebiegu opisanej rozprawy poprzedzającej wydanie orzeczenia.

Realnie zatem doszło do pozbawienia obwinionego prawa do obrony i możliwości ustanowienia obrońcy, czym doszło do rażącego naruszenia art. 6 k.p.k. w zw. z art. 95n ustawy ? Prawo o adwokaturze, a także art. 94 ustawy ? Prawo o adwokaturze przyznającego obwinionemu prawo do ustanowienia obrońcy, co skutkowało uchyleniem zaskarżonego orzeczenia i przekazaniem sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Dyscyplinarnemu Izby Adwokackiej w Warszawie.

Bezzasadne są natomiast pozostałe zarzuty zawarte w odwołaniu.

Sąd I instancji zasadnie odmówił nagrywania rozprawy ze względów technicznych. Należy zważyć, że utrwalanie rozprawy czy innych czynności procesowych za pomocą urządzenia rejestrującego dźwięk lub obraz wymaga zachowania określonych kryteriów związanych z zapewnieniem bezpieczeństwa co do ingerencji osób trzecich w nagrania, zapewnieniem ich ciągłości, znaczników czasu nagrania, bezpieczeństwa i warunków przechowywania, kopiowania i przenoszenia na inne nośniki itp. Zapewnienie warunków technicznych jest również związane z uregulowaniem sposobu ich zapewniania przepisami określającymi procedurę utrwalania obrazu lub dźwięku (np. regulaminem). Zatem, aby w ogóle zaistniały możliwości nagrywania rozpraw konieczne byłyby rozwiązania systemowe w postępowaniu dyscyplinarnym adwokatury, co do zasadności których wdrożenia wypowiadanie się w sprawie niniejszej wykracza poza ramy rozpoznania odwołania. Na marginesie należy podnieść, że zarzut z odwołania obrońcy naruszenia przepisu art. 147 § 2b k.p.k., przewidującego jako zasadę rejestrowanie dźwięku i obrazu rozprawy, poza tym, że jak każdy przepis k.p.k. w postępowaniu dyscyplinarnym adwokatury jest stosowany odpowiednio, a nie wprost, to został on wprowadzony ustawą z dnia 10 lipca 2015 roku (Dz.U. z 2015 poz. 1334) i obowiązuje od dnia 1 stycznia 2016 roku, a więc do postępowania w tej sprawie nie ma zastosowania. (?)

Przy ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd Dyscyplinarny Izby Adwokackiej w Warszawie będzie miał na względzie zapewnienie obwinionemu prawa do obrony przed tym Sądem uwzględniając wszakże, że obwiniony ma ustanowionego przez niego obrońcę w postępowaniu międzyinstancyjnym (upoważnienie do obrony złożone przy wniosku o doręczenie odpisu orzeczenia z uzasadnieniem).