Orzeczenie WSD z dnia 27 października 2018 r.

w sprawie dyscyplinarnej obw. adw. A.K. i obw. adw. A.J. z odwołań obwinionych od orzeczenia Sądu Dyscyplinarnego Izby Adwokackiej w Poznaniu z dnia 21 lutego 2018 r., SD 51/17,
na podstawie art. 95n oraz art. 95d ustawy ? Prawo o adwokaturze w zw. z art. 437 § 2 k.p.k.
orzeka:
uchyla zaskarżane orzeczenie w całości i umarza postępowanie w sprawie przyjmując, iż czyny przypisane obwinionym A.K. i A.J. stanowią przypadek mniejszej wagi,
na podstawie art. 95l pkt 2 ustawy ? Prawo o adwokaturze w zw. z uchwałą nr 23/2017 Naczelnej Rady Adwokackiej z dnia 1 lipca 2017 r. w sprawie określenia wysokości zryczałtowanych kosztów postępowania dyscyplinarnego kosztami postępowania obciąża Izbę Adwokacką w Poznaniu.
UZASADNIENIE
Sąd Dyscyplinarny Wielkopolskiej Izby Adwokackiej w Poznaniu orzeczeniem z dnia 21 lutego 2018 r.:
uniewinnił adwokat X od zarzutu polegającego na tym, że w okresie od dnia 17 września 2014 r. do co najmniej 7 października 2014 r. w Kaliszu, będąc obrońcą J.G. i A.G. w sprawie karnej, prowadzonej przed Sądem Rejonowym w Ostrowie Wielkopolskim, II K 571/14, naruszyła art. 5, art. 6 ust. 1 ustawy ? Prawo o adwokaturze oraz zasady etyki zawodowej i godności zawodu, w tym zasady należytej sumienności i gorliwości, w ten sposób, że przed zawarciem w dniu 18 września 2014 r. umowy o świadczenie usług detektywistycznych z Agencją Detektywistyczną ?ES? sp. z o.o. przez J.G. i A.G. udzieliła reprezentującemu tę spółkę J.S. informacji związanych z wykonywaniem przez nią obowiązków zawodowych jako obrońca w tej sprawie, a następnie po zawarciu wymienionej umowy jako obrońca, przekazała J.S. własne akta adwokackie tej sprawy, nie zapewniając należytego zabezpieczenia zawartych w nich wiadomości i notatek przed niepożądanym wykorzystaniem, nie zapewniła należytej ochrony przed niekontrolowanym wykorzystaniem przekazanych dokumentów i ich kopiowaniem, a nadto, nie zawierając w swoim imieniu żadnego porozumienia z J.S. co do zasad kontaktów w sprawie obrony J.G. i A.G., nie zobowiązała jego, jako osoby faktycznie współpracującej, do przestrzegania obowiązków zachowania tajemnicy zawodowej wynikających z pełnienia przez nią obowiązków obrońcy w tej sprawie, tj. popełnienia przewinienia dyscyplinarnego określonego w art. 80 ustawy ? Prawo o adwokaturze w zw. z art. 5, art. 6 ust. 1 ustawy ? Prawo o adwokaturze oraz § 4, § 8 i § 19 ust. 1, 2 i 4 Zbioru Zasad Etyki Adwokackiej i Godności Zawodu,
uznał ją za winną tego, że dniu 16 grudnia 2015 r. w Kaliszu, będąc wezwaną w charakterze świadka przed Sądem Rejonowym w Kaliszu w sprawie cywilnej o zapłatę I C 1714/15 w sprawie z powództwa J.G. i A.G. przeciwko Agencji Detektywistycznej ?ES? sp. z o.o. z siedzibą w Kaliszu z naruszeniem ślubowania adwokackiego, art. 6 ust. 1 ustawy ? Prawo o adwokaturze, art. 261 § 2 k.p.c. oraz Zbioru Zasad Etyki Adwokackiej i Godności Zawodu, nie odmówiła złożenia zeznań i odpowiedzi na pytania jako świadek w tej sprawie, a następnie złożyła zeznania, w których ujawniła okoliczności dotyczące faktów związanych z organizowaniem obrony i działań w zakresie usług detektywistycznych realizowanych na rzecz J.G. i A.G., a związanych ze sprawą karną prowadzona przeciwko nim przed Sądem Rejonowym w Ostrowie Wielkopolskim, II K 571/14, w której to sprawie występowała jako obrońca, w sytuacji gdy uwagi na okoliczność tej sprawy cywilnej i zdarzenia związane z kontaktami z J.S., wykonującym usługi detektywistyczne w imieniu ww. spółki na rzecz J.G. i A.G. ? jako obrońca J.G. i A.G. w sprawie karnej prowadzonej przed Sądem Rejonowym w Ostrowie Wielkopolskim, II K 571/14, zobowiązana była powołać się na obowiązek zachowania tajemnicy zawodowej, oraz to, że złożenie zeznań w tej sprawie mogłoby być połączone z pogwałceniem tajemnicy zawodowej adwokata, tj. popełnienia przewinienia dyscyplinarnego określonego w art. 80 ustawy ? Prawo o adwokaturze w zw. z art. 5, art. 6 ust. 1 ustawy ? Prawo o adwokaturze oraz § 4, § 8 i § 19 ust. 1 Zbioru Zasad Etyki Adwokackiej i Godności Zawodu i za to na podstawie art. 80 ustawy ? Prawo o adwokaturze w zw. z art. 5, art. 6 ust.1 ustawy ? Prawo o adwokaturze oraz § 4, § 8 oraz § 19 ust. 1 Zbioru Zasad Etyki Adwokackiej i Godności Zawodu w zw. z art. 81 ust. 1 pkt 2 i ust. 2 ustawy ? Prawo o adwokaturze wymierzył jej karę nagany oraz orzekł zakaz wykonywania patronatu na 1 rok, ponadto obciążył ją kosztami postępowania i z tego tytułu na podstawie art. 95l ustawy ? Prawo o adwokaturze w zw. z pkt 1 i 3 uchwały nr 23/2017 Naczelnej Rady Adwokackiej z dnia 1 lipca 2017 r. w sprawie wysokości zryczałtowanych kosztów postępowania dyscyplinarnego obciążył ją kosztami postępowania w wysokości 500 zł za dochodzenie dyscyplinarne i 500 zł za postępowanie przed Sądem Dyscyplinarnym.
Obwinioną adwokat Y uznał winną tego, że:
w dniu 30 kwietnia 2015 r. w Kaliszu, składając w Sądzie Rejonowym w Kaliszu pozew o zapłatę z dnia 21 kwietnia 2015 r. jako pełnomocnik J.G. i A.G. w sprawie przeciwko Agencji Detektywistycznej ?ES? sp. z o.o. z siedzibą w Kaliszu, a następnie podtrzymując na rozprawie w dniu 16 grudnia 2015 r. w tej sprawie oznaczonej I C 1714/15 swój wniosek dowodowy o przesłuchanie w charakterze świadka adwokat X w celu ujawnienia przez tego świadka jako adwokata wiadomości uzyskanych w związku z wykonywaniem zawodu, a związanych z reprezentowaniem J.G. i A.G. jako ich obrońca w sprawie karnej prowadzonej przez sądem Rejonowym w Ostrowie Wielkopolskim, II K 571/14, uchybiła zasadom etyki zawodowej i godności zawodu, w tym przekroczyła granicę prawidłowej reprezentacji interesów klientów oraz należytej i sumienności i gorliwości zawodowej i za to na podstawie art. 80 ustawy ? Prawo o adwokaturze w zw. z § 4, § 7, § 8, § 19 ust. 8 Zbioru Zasad Etyki Adwokackiej i Godności Zawodu w zw. z art. 81 ust. 1 pkt 2 ustawy ? Prawo o adwokaturze wymierzył jej karę nagany,
w dniu 26 stycznia 2016 r. w Kaliszu składając w Sądzie Rejonowym w Kaliszu pismo procesowe z dnia 19 stycznia 2016 r. jako pełnomocnik pozwanych J.G. i A.G. w sprawie z powództwa Agencji Detektywistycznej ?ES? sp. z o.o. z siedzibą w Kaliszu, a następnie podtrzymując na rozprawach w dniach 5 kwietnia 2016 r. i 11 października 2016 r. w sprawie oznaczonej I CP 2774/15 swój wniosek dowodowy o przesłuchanie w charakterze świadka adwokat X w celu ujawnienia przez tego światka, jako adwokata, wiadomości uzyskanych w związku z wykonywaniem zawodu, a związanych z reprezentowaniem J.G. i A.G. jako ich obrońca w sprawie karnej prowadzonej przed Sądem Rejonowym w Ostrowie Wielkopolskim, II K 571/14, uchybiła zasadom etyki zawodowej i godności zawodu, w tym przekroczyła granice prawidłowej reprezentacji interesów klientów oraz należytej sumienności i gorliwości zawodowej i za to na podstawie art. 80 ustawy ? Prawo o adwokaturze w zw. z § 7, § 8, § 19 ust. 8, § 54 Zbioru Zasad Etyki Adwokackiej i Godności Zawodu zw. art. 81 ust.1 pkt 2 ustawy ? Prawo o adwokaturze wymierzył jej karę upomnienia.
Ponadto:
na podstawie art. 84 pkt 1 ustawy ? Prawo o adwokaturze wymierzone obwinionej adwokat kary dyscyplinarne połączył i wymierzył jej karę łączną nagany oraz
na podstawie art. 95l ustawy ? Prawo o adwokaturze w zw. z pkt 1 i 3 uchwały nr 23/2017 Naczelnej Rady Adwokackiej z dnia 1 lipca 2017 r. w sprawie wysokości zryczałtowanych kosztów postępowania dyscyplinarnego obciążył ją kosztami postępowania w wysokości 1.000 zł za dochodzenie dyscyplinarne i 1.000 zł za postępowanie przed Sądem Dyscyplinarnym.
W uzasadnieniu swego orzeczenia sąd I instancji wskazał, że kwestią zasadniczą dla rozstrzygnięcia w zakresie zarzutu naruszenia tajemnicy adwokackiej było ustalenie, czy informacje, które miały stanowić treść składanych zeznań, były objęte zakresem tajemnicy adwokackiej. W przekonaniu sądu I instancji nie budziło wątpliwości, że okoliczności, na które miała zeznawać adwokat X, były objęte są tajemnicą. W ocenie tego sądu nie ulegało wątpliwości, że kwestie dotyczące sposobu realizacji umowy o świadczenie usług detektywistycznych były powiązane z obroną prowadzoną przez tę adwokat przed sądem karnym, dlatego dla oceny zarzuconego im przewinienia nie miało znaczenia, że zgodę na przedstawienie przed sądem cywilnym tychże informacji udzielili im klienci ? J.G. i A.G., zgodnie bowiem z przeważającym w literaturze i w orzecznictwie poglądem klient nie jest dysponentem informacji objętych tajemnicą adwokacką i nie ma władztwa do zwolnienia adwokata z powinności jej dochowania. W ocenie sądu I instancji adw. X winna była się zastosować do dyspozycji art. 261 § 2 k.p.c. i odmówić odpowiedzi na pytania dotyczące okoliczności objętych tajemnicą zawodową. Sąd I instancji, odnosząc się do pierwszego z zarzutów skierowanych przeciwko adw. Y, wskazał, że [do] opisanego w nim zachowania mają zastosowanie uwagi dotyczące naruszenia tajemnicy adwokackiej przez adw. X, zaś odnosząc się do drugiego z tych zarzutów wskazał, że wprawdzie adw. X cofnęła wniosek o przesłuchanie w charakterze świadka adw. X, tym niemniej ? jakkolwiek można rozpatrywać tę okoliczność jako mającą znaczenie w sferze negatywnych konsekwencji zachowania adwokata ? to nie ma znaczenia dla samej oceny dopuszczenia się przez obwinioną zarzucanego jej przewinienia, gdyż ma ono charakter formalny i nie jest dla jego popełnienia konieczne zaistnienie skutku w postaci przesłuchania za wnioskowanego charakterze świadka adwokata.
Od tego orzeczenia obwiniona X w przepisanym terminie wniosła odwołanie, w którym zarzuciła orzeczeniu sądu I instancji naruszenie prawa materialnego, tj. art. 5, art. 6 ust. 1 ustawy ? Prawo o adwokaturze, § 19 ust. 1 Zbioru Zasad Etyki Adwokackiej i Godności Zawodu, poprzez błędną wykładnię przytoczonych przepisów przejawiającą się w przyjęciu, iż klient nie jest dysponentem informacji przekazywanych adwokatowi oraz błędne przyjęcie, iż okoliczności, które ujawniła obwiniona w trakcie składania zeznań w sądzie, były objęte tajemnicą adwokacką, zaś z ostrożności procesowej podniosła również zarzut rażącej niewspółmierności kary przejawiającej się w orzeczeniu, obok kary nagany, zakazu wykonywania patronatu na okres 1 roku i mając na względzie powyższe zarzuty wniosła o zmianę zaskarżonego orzeczenia poprzez uniewinnienie jej od popełnienia zarzucanego jej przewinienia dyscyplinarnego określonego w art. 80 w zw. z art. 5, art. 6 ust. 1 ustawy ? Prawo o adwokaturze oraz § 4, § 8 oraz § 19 ust. 1 Zbioru Zasad Etyki Adwokackiej i Godności Zawodu, a z ostrożności procesowej, na wypadek nieuwzględnienia wniosku sformułowanego wyżej, wniosła o zmianę zaskarżonego orzeczenia poprzez orzeczenie wobec niej wyłącznie kary nagany oraz nieobciążanie jej kosztami postępowania w sprawie przed sądem I instancji, jak i postępowania przed sądem II instancji.
W uzasadnieniu swojego odwołania obwiniona wskazała, że jej zdaniem błędne jest przyjęte przez sąd I instancji stanowisko, że nie ma znaczenia dla oceny zachowania obwinionego interes reprezentowanych przez nią klientów i to zarówno ich zgoda na złożenie przez obwinioną zeznań, jak i ich wyraźna prośba o złożenie przedmiotowych zeznań. W ocenie obwinionej sąd I instancji błędnie przyjął, iż żaden klient nie ma władztwa do zwolnienia adwokata z powinności dochowania tajemnicy zawodowej, albowiem podstawą stworzenia instytucji tajemnicy adwokackiej był właśnie interes klienta. W tym zakresie obwiniona wskazała, iż podziela pogląd adw. prof. dr. hab. J. Giezka przytoczony w artykule ?O granicach tajemnicy adwokackiej oraz zgodzie ?dysponenta" na jej ujawnienie", gdzie wskazuje on na wadliwość przyjęcia bezwzględnego charakteru tajemnicy adwokackiej oraz podała, że ujawnione przez nią okoliczności nie pozostawały w bezpośrednim związku z udzielaniem pomocy obrończej, a miały charakter poboczny, w szczególności obwiniona nie ujawniła żadnych informacji z toczącego się przeciwko jej klientom postępowania karnego poza informacjami powszechnie dostępnymi (jak np. etap postępowania) podniosła, że w niniejszej sprawie informacje, o których zeznawała obwiniona, były znane wszystkim osobom znajdującym się na sali sądowej, albowiem zostały one ujawnione przez klientów już w pozwie, nie stanowiły one zatem tajemnicy w momencie składania zeznań przez obwinioną.
Od ww. orzeczenia sądu I instancji w przepisanym terminie odwołanie wniosła także obwiniona Y, która zaskarżonemu orzeczeniu zarzuciła naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 6 ustawy ? Prawo o adwokaturze oraz § 19 Zbioru Zasad Etyki Adwokackiej i Godności Zawodu poprzez błędną wykładnię pojęcia ?tajemnica adwokacka" przejawiającą się o przyjęciu, że zawsze ma ona charakter bezwzględnie obowiązujący, całkowitym pominięciu przy ocenie, czy działanie obwinionej wypełniało dyspozycję przewinienia dyscyplinarnego, okoliczności, iż działanie obwinionej podjęte było w interesie jej klientów na ich wyraźne życzenie oraz że na skutek jej działań nie doznał uszczerbku interes osób, które reprezentowała, błędnym przyjęciu, iż powołanie w charakterze świadka adwokat X miało na celu ujawnienie przez nią wiadomości związku z wykonywaniem zawodu i mając na względzie powyższe zarzuty, obwiniona wniosła o zmianę zaskarżonego orzeczenia poprzez uniewinnienie jej od popełnienia dwóch zarzuconych jej przewinień określonych w art. 80 ustawy ? Prawo o adwokaturze w zw. z § 4, § 8, § 19 ust. 8 i § 57 Zbioru Zasad Etyki Adwokackiej i Godności Zawodu, a z ostrożności procesowej, na wypadek nieuwzględnienia wniosku o zmianę orzeczenia poprzez jej uniewinnienie od popełnienia zarzucanych jej dwóch przewinień dyscyplinarnych, na podstawie ust. 2 uchwały nr 23/2017 Naczelnej Rady Adwokackiej z dnia 1 lipca 2017 r. w sprawie wysokości zryczałtowanych kosztów postępowania dyscyplinarnego wniosła o zmianę orzeczenia sądu I instancji w zakresie kosztów postępowania poprzez zwolnienie jej z całości od ponoszenia zryczałtowanych koszów postępowania, nadto wniosła o nieobciążenie jej kosztami postępowania przed sądem II instancji.
Obwiniona Y w uzasadnieniu odwołania wskazała, że jest rozgoryczona, rozczarowana oraz zawiedziona orzeczeniem sądu I instancji, które jest dla niej bardzo krzywdzące, gdyż została ukarana za to, że działała w interesie i na wyraźne życzenie jej mocodawców. Przytoczyła ona, podobnie jak obwiniona adwokat X, poglądy wyrażone przez adw. prof. dr. hab. J. Giezka, który twierdzi, że nie ma bezwzględnej tajemnicy adwokackiej, gdyż objęte nią informacje mogą, a w pewnych okolicznościach nawet muszą, zazwyczaj na życzenie klienta, a już na pewno za jego zgodą, zostać udostępnione określonemu kręgowi odbiorców. Ponadto podniosła, że sąd I instancji całkowicie pominął okoliczność, iż jej zachowanie miało na celu reprezentowanie z najwyższą starannością interesów klientów i to za zgodą jej mocodawców, na ich wyraźną prośbę zgłosiła wniosek o dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z zeznań świadka adwokat X, że zgłaszając dowód z zeznań świadka adwokat X nie miała na celu, aby ujawnione zostały przez nią wiadomości uzyskane w związku z wykonywaniem zawodu i od samego początku X była przez nią traktowane jako osoba trzecia, która ma informacje mogące w dużej mierze przyczynić się do wyjaśnienia kwestii istotnych dla prowadzonej przez nią sprawy cywilnej jej mandantów, nigdy też nie miały zostać i nie zostały ujawnione wiadomości, które świadek uzyskał jako obrońca jej klientów.
Wyższy Sąd Dyscyplinarny zważył, co następuje:
Odwołania obwinionych zasługiwały na uwzględnienie, ale nie w całości.
Sąd I instancji prawidłowo przyjął, że okoliczności, na które miała zeznawać adwokat X, zawnioskowana jako świadek przez adwokat Y, były objęte są tajemnicą adwokacką i dla oceny zarzuconego im przewinienia nie miało znaczenia, że zgodę na przedstawienie przed sądem cywilnym tychże informacji udzielili im klienci ? państwo J.G. i A.G.
Wyższy Sąd Dyscyplinarny podziela pogląd sądu I instancji, że klient nie jest dysponentem informacji objętych tajemnicą adwokacką i nie ma władztwa do zwolnienia adwokata z powinności jej dochowania. W ocenie sądu II instancji adw. X winna wina była się zastosować do dyspozycji art. 261 § 2 k.p.c. i odmówić odpowiedzi na pytania dotyczące okoliczności objętych tajemnicą zawodową, co w uzasadnieniu wskazał sąd I instancji. Sąd II instancji wyraża taki sam pogląd, jak sąd I instancji, że wprawdzie adw. Y cofnęła wniosek o przesłuchanie w charakterze świadka adw. X, tym niemniej nie ma znaczenia dla samej oceny dopuszczenia się przez obwinioną zarzucanego jej przewinienia, gdyż ma ono charakter formalny i nie jest dla jego popełnienia konieczne zaistnienie skutku w postaci przesłuchania za wnioskowanego charakterze świadka adwokata.
Sąd II instancji więc uznał za chybione zarzuty obwinionej adwokat X dotyczące naruszenia prawa materialnego, tj. art. 5, art. 6 ust. 1 ustawy ? Prawo o adwokaturze, § 19 ust. 1 Zbioru Zasad Etyki Adwokackiej i Godności Zawodu poprzez błędną wykładnię przytoczonych przepisów przejawiającą się w przyjęciu, iż klient nie jest dysponentem informacji przekazywanych adwokatowi.
Zgodnie z art. 95d ustawy ? Prawo o adwokaturze sąd dyscyplinarny lub rzecznik dyscyplinarny może umorzyć postępowanie dyscyplinarne w wypadkach mniejszej wagi. Przypadek mniejszej wagi zachodzi wtedy, gdy czyn zabroniony realizujący znamiona typu podstawowego, którego stopień społecznej szkodliwości oraz wina sprawcy są znacznie niższe niż w typowych wypadkach popełnienia przestępstwa typu podstawowego. Przy ocenie, czy dane zachowanie sprawcy stanowi wypadek mniejszej wagi, należy brać pod uwagę czynniki, takie jak sposób działania sprawcy, rodzaj dóbr, w które godzi sprawca, charakter i rozmiar szkody wyrządzonej czynem, czas i miejsce jego popełnienia, a także motywy i cel działania sprawcy czy stopień jego winy.
Wyższy Sąd Dyscyplinarny uwzględnił więc motywację i sposób działania obwinionej X, która ? i co do tego nie ma wątpliwości ? działała w interesie swoich klientów ? państwa J.G. i A.G. uzyskując od nich nie tylko zgodę na złożenie przez nią zeznań, lecz realizując ich wyraźną prośbę o złożenie przedmiotowych zeznań.
Także w odniesieniu do obwinionej Y Wyższy Sąd Dyscyplinarny uznał za chybione jej zarzuty dotyczące naruszenia przez sąd I instancji prawa materialnego, tj. art. 6 ustawy ? Prawo o adwokaturze oraz § 19 Zbioru Zasad Etyki Adwokackiej i Godności Zawodu poprzez błędną wykładnię pojęcia ?tajemnica adwokacka", przejawiającą się w przyjęciu, że zawsze ma ona charakter bezwzględnie obowiązujący i podzielił pogląd sądu I instancji, że nie ma znaczenia dla samej oceny dopuszczenia się przez obwinioną zarzucanego jej przewinienia, gdyż ma ono charakter formalny i nie jest dla jego popełnienia konieczne zaistnienie skutku w postaci przesłuchania za wnioskowanego charakterze świadka adwokata, niemniej wziął pod uwagę, w przeciwieństwie do sądu I instancji, że jej zachowanie miało na celu reprezentowanie z najwyższą starannością interesów klientów i to za zgodą jej mandantów, na ich wyraźną prośbę zgłosiła wniosek o dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z zeznań świadka adwokat X, która miała posiadać informacje, mogące w dużej mierze przyczynić się do wyjaśnienia kwestii istotnych dla prowadzonej przez nią sprawy cywilnej jej mandatów.
Na marginesie tylko Wyższy Sąd Dyscyplinarny wskazuje, że podstawą zmiany zaskarżonego orzeczenia nie mogło były zostać przytoczone przez obwinioną poglądy adw. prof. dr. hab. J. Giezka, albowiem Sąd ten ocenił je jako wyrażone de lege ferenda postulaty.
Takie częściowe uwzględnienie zarzutów obwinionych skutkowało zmianą orzeczenia in meritum. Wyższy Sąd Dyscyplinarny wydając swoje orzeczenie, wziął pod uwagę nie tylko ww. okoliczności, ale także niewielki staż zawodowy obwinionych oraz dolegliwości, z którymi musiały się one zetknąć wskutek prowadzenia przeciwko nim postępowania dyscyplinarnego. Zmiana orzeczenia in meritum musiała, w myśl art. 95l ust. 2 ustawy ? Prawo o adwokaturze skutkować zmianą orzeczenia w zakresie kosztów niniejszego postępowania.