Orzeczenie WSD z dnia 27 kwietnia 2019 r.

w sprawie dyscyplinarnej obw. adw. M.L. z odwołania obwinionego od orzeczenia Sądu Dyscyplinarnego Izby Adwokackiej w Szczecinie z dnia 15 stycznia 2019 r., SD 18/18,
na podstawie art. 437 § 1 k.p.k. w zw. z art. 95n ustawy ? Prawo o adwokaturze
orzeka:
utrzymuje w mocy orzeczenie Sądu Dyscyplinarnego Izby Adwokackiej w Szczecinie z dnia 15 stycznia 2019 r., SD 18/18,
na podstawie art. 95n ust. 2 ustawy ? Prawo o adwokaturze w zw. z pkt. 1 lit. c uchwały nr 23/2017 Naczelnej Rady Adwokackiej z dnia 1 lipca 2017 r. w sprawie określenia wysokości zryczałtowanych kosztów postępowania dyscyplinarnego zasądza od obwinionego kwotę 1.000 zł tytułem zryczałtowanych kosztów postępowania przed sądem II instancji.
UZASADNIENIE
Sąd Dyscyplinarny Izby Adwokackiej w Szczecinie orzeczeniem z dnia 15 stycznia 2019 r. w sprawie SD 18/18 uznał adwokata M.L. winnym tego, że:
zeznając na rozprawie 20 lipca 2016 r. w charakterze świadka w sprawie z powództwa A.N. i B.B. przeciwko adw. Z.G., prowadzonej przez Sąd Okręgowy w Szczecinie, I C 1235/1, ujawnił informacje, o których dowiedział się, udzielając pomocy prawnej A.N. i E.N., B.B. i A.B. oraz K.P., tj. informacji o dokonaniu przez ww. osoby zbycia majątku, które mogło prowadzić do pokrzywdzenia ich wierzyciela, a które to informacje były nieistotne dla sprawy I C 1235/15, tj. o przewinienie dyscyplinarne z art. 6 ust. 1 ustawy ? Prawo o adwokaturze i § 19 ust. 1 Zbioru Zasad Etyki Adwokackiej i Godności Zawodu w zw. z art. 80 ustawy ? Prawo o adwokaturze i za to, na podstawie art. 81 ust. 1 pkt 3 ustawy ? Prawo o adwokaturze, wymierzył mu karę pieniężną w wysokości 10.000 zł,
w ramach stanowiska udzielonego w odpowiedzi na pozew w dniu 18 lutego 2016 r. w sprawie z powództwa E.N. i K.P., w której adw. M.L. był pozwany, a prowadzonej przez Sąd Okręgowy w Szczecinie, I C 1249/15, ujawnił informacje, o których dowiedział się, udzielając pomocy prawnej A.N. i E.N. oraz K.P., tj. informacje o dokonaniu przez ww. osoby zbycia majątku, które mogło prowadzić do pokrzywdzenia ich wierzycieli, a które to informacje były nieistotne dla sprawy I C 1249/15, tj. o przewinienie dyscyplinarne z art. 6 ust. 1 ustawy ? Prawo o adwokaturze i § 19 ust.1 Zbioru Zasad Etyki Adwokackiej i Godności Zawodu w zw. z art. 80 ustawy ? Prawo o adwokaturze i za to na podstawie art. 81 ust. 1 pkt 3 ustawy ? Prawo o adwokaturze wymierzył mu karę pieniężną w wysokości 10.000 zł,
na podstawie art. 84 ust. 1 ustawy ? Prawo o adwokaturze wymierzył obwinionemu karę łączną w wysokości 15.000 zł,
na podstawie art. 81 ust. 2 ustawy ? Prawo o adwokaturze orzekł wobec obwinionego dodatkowo zakaz patronatu na okres 3 lat,
na podstawie art. 81 ust. 3 ustawy ? Prawo o adwokaturze orzekł wobec obwinionego obowiązek przeproszenia pokrzywdzonych poprzez wysłanie każdemu pokrzywdzonemu osobno listu poleconego z podpisanym przez obwinionego oświadczeniem następującej treści: ?Przepraszam Państwa za moje zachowanie podważające zaufanie do zawodu adwokata, a polegające na ujawnieniu powierzonych mi informacji o dokonaniu przez Państwa zbycia majątku, stanowiących tajemnicę adwokacką? w terminie 14 dni od uprawomocnienia się orzeczenia,
na podstawie art. 95l ust. 2 ustawy ? Prawo o adwokaturze i art. 626 § 2 k.p.k. w zw. z art. 95n pkt 1 ustawy ? Prawo o adwokaturze oraz pkt. 1 lit. a i b uchwały nr 23/2017 Naczelnej Rady Adwokackiej z dnia 1 lipca 2017 r. w sprawie określenia wysokości zryczałtowanych kosztów postępowania dyscyplinarnego, obciążył obwinionego kosztami postępowania dyscyplinarnego i wymierzył mu opłatę zryczałtowaną w łącznej kwocie 2.000 zł.
Podstawą uznania adwokata M.L. za winnego ww. przewinień dyscyplinarnych był następujący stan faktyczny.
Adwokat M.L., będąc świadkiem w sprawie I C 1235/15 przed Sądem Okręgowym w Szczecinie z powództwa A.N., B.B. przeciwko adw. Z.G., na rozprawie w dniu 20 lipca 2016 r. zeznał, że A.N. i E.N., B.B. i A.B, K.P. wyzbyli się majątku przez dokonanie darowizn na rzecz swoich dzieci oraz że tłumaczył im kwestie skargi pauliańskiej.
Poprzednio w odpowiedzi na pozew w sprawie z powództwa E.N. i K.P. prowadzonej przez Sąd Okręgowy w Szczecinie przeciwko obwinionemu, I C 1249/15, obwiniony podał, że powodowie, mając świadomość wysokiego prawdopodobieństwa skuteczności roszczeń ?M? w G., skutecznie wyzbyli się posiadanego majątku (nieruchomości) na rzecz osób najbliższych. Obwiniony podał, że A.N. i E.N. wyzbyli się majątku przed dowiedzeniem się o roszczeniach ?M?, jednak mieli świadomość ich istnienia, zaś państwo P. dokonali darowizny na rzecz osoby najbliższej bezpośrednio po uzyskaniu informacji o wydaniu przeciwko nim przez Sąd Okręgowy w Ł. nakazu zapłaty w sprawie I Ns 32/11. Pokrzywdzeni zwrócili się w 2011 r. do adw. M.L. o pomoc prawną w związku z wydanymi przeciwko nim nakazami zapłaty z powództwa ?M? w G. Państwo N. korzystali z pomocy prawnej obwinionego dużo wcześniej, bo od 1996 r. Podarowali oni mieszkanie córce w 1999 r., gdy prowadzili spór z bankami, wtedy reprezentował ich adw. M.L. B.B. i A.B. darowali dzieciom mieszkanie w K., darowizna ta miała miejsce w związku z inną sprawą prowadzoną przez obwinionego. Obwiniony był na bieżąco informowany o decyzjach majątkowych pokrzywdzonych. Nie utrzymywali oni prywatnych relacji z adw. M.L. Państwo P. dokonali darowizny w 2011 r. na rzecz syna i o tym K.P. poinformowała obwinionego, gdy zlecała mu sprawę z powództwa ?M?.
Obwiniony, ujawniając informację, którą uzyskał od swoich klientów, ujawnił tajemnicę zawodową adwokata. O tajemnicy adwokackiej stanowi art. 6 ust. 1 ustawy ? Prawo o adwokaturze, a szczegółowe uregulowanie obowiązku zachowania tajemnicy adwokackiej zawiera § 19 Zbioru Zasad Etyki Adwokackiej i Godności Zawodu. Informacje o przesunięciach majątkowych dokonanych przez pokrzywdzonych miały bezpośredni związek ze świadczoną przez obwinionego pomocą prawną. Adwokat M.L. nie dowiedziałby się o tych darowiznach, gdyby nie wykonywał zawodu adwokata i nie prowadził spraw pokrzywdzonych.
Ustalenia stanu faktycznego sąd dyscyplinarny I instancji oparł na następujących dowodach: protokół rozprawy z 20 lipca 2016 r. w sprawie I C 1235/15, zapis protokołu rozprawy na płycie CD, zeznania pokrzywdzonych A.N., B.B., K.P, E.N. i częściowo wyjaśnienia obwinionego.
Obwiniony nie przyznał się do winy. W pierwszych wyjaśnieniach podał, że pokrzywdzeni informowali go o darowiznach na rzecz dzieci, że mieli oni świadomość zasadności roszczeń ?M?. Zdaniem obwinionego nie naruszył tajemnicy adwokackiej, gdyż podane przez niego informacje stanowiły jego linię obrony w sprawach cywilnych wytoczonych przez pokrzywdzonych o odszkodowanie za nieumiejętne prowadzenie sprawy. W następnych wyjaśnieniach obwiniony podał, że informacje dotyczące zbycia nieruchomości przez pokrzywdzonych powziął bez żadnego związku z prowadzonymi przez niego sprawami oraz że te wiadomości pochodziły od innych osób. W kolejnych wyjaśnieniach również kwestionował naruszenie tajemnicy adwokackiej z uwagi na to, że informacje o przesunięciach majątkowych objęte są jawnością ksiąg wieczystych oraz że informacje od A.N. uzyskał w czasie spotkań towarzyskich oraz od siostrzeńca K.P. Sąd dyscyplinarny I instancji nie dał wiary tym wyjaśnieniom jako pozostającym w sprzeczności z konsekwentnymi zeznaniami pokrzywdzonych.
Odwołanie od orzeczenia Sądu Dyscyplinarnego Izby Adwokackiej w Szczecinie wniósł obwiniony, podnosząc w nim następujące zarzuty:
błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, mający wpływ na jego treść, polegający w szczególności na oczywiście bezpodstawnym uznaniu:
że wykonanie czynności zawodowych adwokata stanowi conditio sine qua non dla uzyskania informacji o zbyciu w Polsce majątku nieruchomego, a tym samym, że
przekazanie przez niego w toku procesów cywilnych informacji o zbyciu przez byłych klientów ? pozostających z nim i osobą mającą wobec niego regres w sporze cywilnym ? mogło skutkować naruszeniem zakresu przedmiotowego tajemnicy zawodowej, podczas gdy przekazywane informacje nie wykraczały ponad informacje dostępne na zasadzie ustawowej gwarancji jawności ksiąg wieczystych,
co w konsekwencji skutkowało:
obrazą prawa materialnego w postaci przepisów art. 6 ust. 1 ustawy ? Prawo o adwokaturze i § 19 ust. 1 Zbioru Zasad Etyki Adwokackiej i Godności Zawodu przez bezpodstawne rozszerzenie zakresu przedmiotowego tajemnicy zawodowej na informacje objęte powszechną, ustawowo gwarantowaną jawnością i bezpodstawnym przyjęciu, że działanie obwinionego wyczerpuje znamiona deliktów dyscyplinarnych opisanych przywołanymi przepisami,
z daleko posuniętej ostrożności procesowej obwiniony podniósł zarzut rażącej niewspółmierności wymiaru kary ? wynikającej z absolutnego pominięcia dyrektyw wymiaru kar, w tym poważnych i zasadniczych wątpliwości co do charakteru zdarzenia stanowiącego przedmiot osądu ? jako deliktu deontologicznego, a nadto incydentalności zdarzenia w wieloletnim życiu zawodowym obwinionego, nienaganności postaw w jego dotychczasowej praktyce, w tym wieloletniej społecznej działalności w organach samorządu adwokackiego.
Obwiniony wniósł o zmianę orzeczenia i uniewinnienie go od zarzutów postawionych przez Rzecznika Dyscyplinarnego, względnie zmianę orzeczenia w części orzekającej o karze przez wymierzenie kary upomnienia bądź nagany i odstąpienie od orzekania zakazu wykonywania patronatu.
Obwiniony w odwołaniu podniósł, że każda z ujawnionych informacji o zbyciu majątku przez pokrzywdzonych jest informacją powszechnie dostępną w nieograniczonym zakresie, bowiem księgi wieczyste są jawne w powszechnie dostępnym systemie informatycznym. Zdaniem skarżącego wszystko, co jest jawne w oparciu o ustawową gwarancję jawności, nie może być objęte obowiązkiem ochrony przed ujawnieniem. Żadnej informacji ujawnionej w księgach wieczystych nie sposób traktować jako objętej zakresem przedmiotowym jakiejkolwiek tajemnicy zawodowej, w tym adwokackiej i dlatego też zdaniem obwinionego w jego działaniu brak znamion deliktu.
Pokrzywdzeni w odpowiedzi na odwołanie wnieśli o utrzymanie orzeczenia Sądu Dyscyplinarnego I instancji w mocy. Podnieśli, że wszystkie informacje o darowiznach obwiniony uzyskał bezpośrednio od nich w związku z prowadzonymi sprawami i dlatego stanowią tajemnicę adwokacką. Poza tym przekazanie Sądowi Okręgowemu w Szczecinie informacji nie miało znaczenia dla wyniku sprawy, nie zmniejszało odpowiedzialności zawodowej obwinionego ani nie wpływało na wysokość szkody.
Na rozprawie przed Wyższym Sądem Dyscyplinarnym adw. M.L. poparł odwołanie, zawarte w nim zarzuty i wnioski. Zastępca Rzecznika Dyscyplinarnego wniosła o utrzymanie w mocy orzeczenia sądu I instancji.
Wyższy Sąd Dyscyplinarny zważył, co następuje:
Podniesione przez obwinionego zarzuty nie zasługują na uwzględnienie. Sąd Dyscyplinarny Izby Adwokackiej w Szczecinie wnikliwie i wszechstronnie zbadał sprawę adw. M.L., prawidłowo uzasadnił swoje stanowisko, wskazał dowody, na których oparł przekonanie o winie obwinionego, dokładnie odniósł się do kwestii tajemnicy zawodowej adwokata oraz należycie wyjaśnił, dlaczego zachowanie obwinionego adwokata stanowiło naruszenie obowiązku zachowania w tajemnicy informacji uzyskanych od klientów w związku ze świadczoną pomocą prawną.
Sąd I instancji prawidłowo ustalił, że doszło do przewinienia naruszenia tajemnicy adwokackiej. Informacje o przeniesieniu nieruchomości na rzecz członków rodziny przez poszkodowanych adwokat uzyskał od poszkodowanych klientów w związku z udzielaną im pomocą prawną. Gdyby nie prowadzenie zleconych spraw, nie uzyskałby tych wiadomości. Obwiniony zmieniał swoje wyjaśnienia co do stawianych zarzutów i swojego zachowania polegającego na ujawnieniu Sądowi Okręgowemu w sprawie I C 1235/15 o wyzbyciu się majątku przez pokrzywdzonych, a także w swojej odpowiedzi na pozew w sprawie I C 1249/15 Sądu Okręgowego w Szczecinie. Na rozprawie przed Wyższym Sądem Dyscyplinarnym adw. M.L. podał kolejną wersję zdarzeń, a mianowicie, że wiedzę o przeniesieniu własności nieruchomości na rzecz dzieci przez poszkodowanych uzyskał z ksiąg wieczystych. W tej sytuacji nie sposób uznać, że wyjaśnienia obwinionego zasługują na wiarę.
Adwokat jest zobowiązany do zachowania w tajemnicy informacji pozyskanych od klienta w związku ze świadczoną przez niego pomocą prawną. Stanowi o tym art. 6 ust. 1 ustawy ? Prawo o adwokaturze oraz § 19 Zbioru Zasad Etyki Adwokackiej i Godności Zawodu. Dla uznania, że doszło do naruszenia tego obowiązku, należy ustalić, czy obwiniony uzyskałby przedmiotowe informacje, gdyby nie świadczył pokrzywdzonym pomocy prawnej jako adwokat. W okolicznościach sprawy odpowiedź na to pytanie może być tylko negatywna, gdyż związek między wykonywaniem zawodu adwokata a uzyskaną informacją jest oczywisty i nie budzi wątpliwości Wyższego Sądu Dyscyplinarnego.
Sąd Dyscyplinarny I instancji powołał się na uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 1 grudnia 2016 r., SDI 65/16, w którym wskazano, że tajemnicą adwokacką objęte są merytoryczne aspekty danej sprawy oraz informacje mające bezpośredni związek ze świadczoną przez adwokata pomocą prawną. Adwokat M.L. przedmiotowe informacje uzyskał od pokrzywdzonych i w związku z udzielaniem im pomocy prawnej. Informacje te dotyczyły ich sytuacji materialnej i finansowej. Poza kontaktem zawodowym nie łączyły obwinionego z klientami inne relacje.
Wyższy Sąd Dyscyplinarny podziela stanowisko Sądu Dyscyplinarnego Izby Adwokackiej w Szczecinie, że bez znaczenia w sprawie jest, że informacje o przesunięciach majątkowych pokrzywdzonych mogą pochodzić z ksiąg wieczystych nieruchomości. Wszyscy pokrzywdzeni zgodnie zeznali, że informacje o wyzbyciu się majątku na rzecz osób najbliższych przekazali adwokatowi bezpośrednio i w związku ze sprawami/powództwami, które podmiot ?M? w G. wytoczył przeciwko pokrzywdzonym. Wbrew twierdzeniom obwinionego, mimo jawności ksiąg wieczystych, dostęp do danych tych ksiąg nie jest tak łatwy i powszechny. Dla uzyskania informacji o stanie prawnym nieruchomości należy znać numer księgi wieczystej bądź adres nieruchomości.
Jeszcze raz pokreślenia wymaga, że wiadomości o przesunięciach majątkowych pokrzywdzonych zostały przekazane obwinionemu w zaufaniu przez klientów w związku ze zleconą obsługą prawną. Tego rodzaju informacje wchodzą w zakres tajemnicy adwokackiej i podlegają bezwzględnej ochronie, a co za tym idzie nie mogą być ujawniane przez adwokata innym osobom i podmiotom, bez względu na to, czy sąd, inny podmiot lub osoba mogła te wiadomości uzyskać w inny sposób.
Poza tym przekazane przez adw. M.L. informacje nie miały żadnego znaczenia dla wyniku sprawy przed Sądem Okręgowym w Szczecinie (ani dla zasadności roszczeń, ani dla ich wysokości). Nie usprawiedliwia też obwinionego twierdzenie, że ww. informacje przekazał w celu obrony swoich interesów.
Tajemnica adwokacka jest podstawą zaufania obywateli do zawodu adwokata. Naruszenie obowiązku zachowania w tajemnicy informacji uzyskanych od klientów w związku z prowadzeniem sprawy czy udzielaniem pomocy prawnej godzi w zarówno w interesy klientów, jak też w istotę wykonywania zawodu adwokata jako zawodu zaufania publicznego.
Z tych powodów zarzut naruszenia przepisu prawa materialnego, tj. przepisu art. 6 ustawy ? Prawo o adwokaturze i § 19 Zbioru Zasad Etyki Adwokackiej i Godności Zawodu jest chybiony, nie znajduje oparcia w stanie faktycznym i prawnym sprawy.
Według komentarza J. Naumana do Zbioru Zasad Etyki Adwokackiej i Godności Zawodu (Warszawa 2015, s. 264): ?Tajemnica adwokacka (tajemnica zawodowa adwokata) jest instytucją niezmiernie doniosłą i niezbędną z punktu widzenia: 1) potrzeby zagwarantowania pełnego urzeczywistnienia oraz przestrzegania praw człowieka i obywatela, 2) utrzymania i krzewienia demokracji, 3) zagwarantowania prawidłowego procesu wymierzania sprawiedliwości, 4) ochrony ważnych wartości gwarantowanych konstytucją (prawo do sądu), 5) ochrony praw przyznanych stronom procesu sądowego, 6) ochrony zawodu adwokata oraz 7) zagwarantowania adwokatom możności prawidłowego wykonywania powinności zawodowych, do wypełnienia których są zobligowani etycznie, ustawowo i zwyczajowo względem swoich klientów, wymiaru sprawiedliwości oraz państwa?.
Odnośnie zarzutu rażącej surowości kary Wyższy Sąd Dyscyplinarny zważył.
Słusznie sąd I instancji przyjął, że naruszenie tajemnicy adwokackiej stanowi jedno z najpoważniejszych przewinień dyscyplinarnych i z tych powodów orzeczona kara musi być adekwatna do powagi naruszenia obowiązku zawodowego. Sąd rozważył rodzaj kary i jej wysokość, uznając, że proponowana przez Rzecznika Dyscyplinarnego kara zawieszenia w czynnościach zawodowych byłaby zbyt surowa, natomiast karą adekwatną jest kara pieniężna. Sąd Dyscyplinarny I instancji przy wyborze kary i jej wysokości wziął pod uwagę wszystkie przesłanki wymiaru kary, tj. wagę przewinienia, dotychczasową postawę obwinionego (wieloletnia działalność obwinionego na rzecz samorządu adwokackiego). Wymiar orzeczonej kary pieniężnej jest też adekwatny do rodzaju przewinienia, stopnia zawinienia, rozmiaru pokrzywdzenia (zachowaniem obwinionego pokrzywdzonych zostało kilka osób).
Prawidłowo w sprawie niniejszej orzeczony został fakultatywny środek w postaci zakazu wykonywania patronatu na okres 3 lat. Za orzeczeniem tego środka przemawia charakter naruszonego obowiązku zawodowego. Jak już wspomniano, naruszenie tajemnicy adwokackiej stanowi bardzo poważne przewinienie zawodowe adwokata, podważa zaufanie do zawodu. Wyjawienie wiadomości uzyskanych od klienta w związku ze świadczeniem pomocy prawnej narusza nie tylko prawa klienta, ale pozostaje w sprzeczności z interesem całego środowiska adwokackiego. Z tych powodów uzasadnione jest orzeczenie zakazu wykonywania patronatu przez obwinionego. Fakt wieloletniej działalności zawodowej obwinionego oraz na rzecz samorządu adwokackiego nie może usprawiedliwiać czy umniejszać powagi tak istotnego przewinienia dyscyplinarnego. Wręcz przeciwnie, nakłada na obwinionego jeszcze większy obowiązek etycznego zachowania. Czasowy zakaz sprawowania patronatu nad aplikantami adwokackimi jest więc w pełni uzasadniony.
Wyższy Sąd Dyscyplinarny nie znalazł również podstaw do zmiany w tym zakresie orzeczenia Sądu Dyscyplinarnego Izby Adwokackiej w Szczecinie.
Z ww. przyczyn odwołanie nie zasługiwało na uwzględnienie. O kosztach postępowania przed Sądem Dyscyplinarnym II instancji orzeczono na podstawie art. 95n ust. 2 ustawy ? Prawo o adwokaturze w zw. z pkt. 1 lit. c uchwały nr 23/2017 Naczelnej Rady Adwokackiej z dnia 1 lipca 2017 r. w sprawie określenia wysokości zryczałtowanych kosztów postępowania dyscyplinarnego.