Orzeczenie WSD z dnia 27 kwietnia 2019 r.

w sprawie dyscyplinarnej obw. adw. X z odwołania obwinionej od orzeczenia Sądu Dyscyplinarnego Izby Adwokackiej w Gdańsku z dnia 24 maja 2018 r., SD 13/18,
na podstawie art. 439 § 1 pkt 9 w zw. z art. 17 § 1 pkt 6 k.p.k. i art. 95n ustawy ? Prawo o adwokaturze oraz na podstawie art. 437 § 1 k.p.k w zw. z art. 95n ustawy ? Prawo o adwokaturze
orzeka:
zmienia orzeczenie Sądu Dyscyplinarnego Pomorskiej Izby Adwokackiej w Gdańsku z dnia 24 maja 2018 r., SD 13/18, w pkt. 1 w ten sposób, że z opisu czynu eliminuje okres od dnia 10 lipca 2013 r. do dnia 26 kwietnia 2014 r. i co do tego okresu umarza postępowanie,
w pozostałym zakresie utrzymuje w mocy orzeczenie Sądu Dyscyplinarnego Pomorskiej Izby Adwokackiej w Gdańsku z dnia 24 maja 2018 r., SD 13/18,
na podstawie art. 95n ust. 2 ustawy ? Prawo o adwokaturze w zw. z pkt. 2 uchwały nr 23/2017 Naczelnej Rady Adwokackiej z dnia 1 lipca 2017 r. w sprawie określenia zryczałtowanych kosztów postępowania dyscyplinarnego zwalnia obwinioną od obowiązku ponoszenia zryczałtowanych kosztów postępowania przed sądem II instancji.
UZASADNIENIE
Adwokat X została obwiniona o to, że działając jako pełnomocnik R.K. w postępowaniu z jego powództwa przeciwko G.K. przed Sądem Okręgowym w Gdańsku dopuściła do zwrotu pozwu na skutek zaniedbania złożenia opłaty od przedmiotowego pisma procesowego, a także nie rozliczyła się z pobranej opłaty, tj. o przewinienie z § 4 w zw. z § 49 Zbioru Zasad Etyki Adwokackiej i Godności Zawodu.
Sąd Dyscyplinarny Pomorskiej Izby Adwokackiej w Gdańsku po rozpoznaniu sprawy w dniach: 10 stycznia 2017 r., 25 kwietnia 2017 r., 12 lipca 2017 r., wydał w dniu 24 maja 2018 r. orzeczenie w sprawie SD 13/18, uznając obwinioną adwokat X za winną tego, iż w okresie od dnia 10 lipca 2013 r. do 29 lipca 2014 r., po otrzymaniu od R.K. kwoty 12.000 zł na poczet opłaty od złożonego pozwu w sprawie przeciwko G.K., nie dokonała opłaty tytułem złożonego pozwu, co spowodowało zwrócenie pozwu przez Sąd Okręgowy w Gdańsku, wprowadziła w błąd swojego klienta R.K. co do stanu sprawy, przekazując mu informacje o terminach rozpraw i korespondencji z Sądem, które w rzeczywistości nie miały miejsca, a także nie zwróciła R.K. pobranej kwoty 12.000 zł. Czyn ten Sąd Dyscyplinarny zakwalifikował z art. 80 ustawy ? Prawo o adwokaturze w zbiegu z § 4, § 49 i § 50 ust. 1 Zbioru Zasad Etyki Adwokackiej i Godności Zawodu w zw. z art. 11 § 2 k.k. w zw. z art. 95n pkt 2 ustawy ? Prawo o adwokaturze i za to na podstawie art. 81 ust. 1 pkt 6 ustawy ? Prawo o adwokaturze wymierzył obwinionej karę wydalenia z adwokatury.
Nadto Sąd Dyscyplinarny, działając na podstawie art. 95l ust. 2 ustawy ? Prawo o adwokaturze oraz § 1 ust. 1 pkt 1 i 2 uchwały nr 22/2015 Naczelnej Rady Adwokackiej z dnia 22 listopada 2014 r. w sprawie kosztów postępowania dyscyplinarnego, obciążył obwinioną X kosztami postępowania w kwocie 3.000 zł.
Materiał dowodowy zgromadzony i poddany analizie przez Sąd Dyscyplinarny potwierdza, że R.K. udzielił adwokat X pełnomocnictwa procesowego do reprezentowania go w postępowaniu przed Sądem Okręgowym w Gdańsku w sprawie cywilnej przeciwko G.K. Adwokat X miała złożyć w sprawie pozew, co też uczyniła w pierwszym kwartale 2013 r. wraz z wnioskiem o zwolnienie od kosztów sądowych. Z uwagi na to, że powód nie został zwolniony od kosztów sądowych, w dniu 10 lipca 2013 r. pokrzywdzony przelał na rachunek obwinionej kwotę 12.000 zł na poczet opłaty sądowej. Obwiniona X potwierdziła otrzymanie przelewu na powyższą kwotę, ale opłaty w sprawie sądowej nie uiściła. Następnie Sąd Okręgowy zwrócił pozew jako nieopłacony.
Pomimo powyższego faktu, obwiniona nie tylko nie poinformowała pokrzywdzonego o tym istotnym fakcie, ale przekazywała mu błędne informacje o stanie postępowania, jak np. że Sąd zobowiązał ją do wskazania nr. PESEL pozwanej czy też, że odwołano zaplanowany już termin rozprawy bądź, że pomyliła wyznaczony termin rozprawy. Jak ustalił Sąd Dyscyplinarny, w lipcu 2014 r. obwiniona wypowiedziała pokrzywdzonemu R.K. pełnomocnictwo oraz poinformowała go o rzeczywistym stanie sprawy, a także oświadczyła, że zwróci kwotę opłaty sądowej, gdy tylko uczyni to Sąd. Jak ustalił to Sąd Dyscyplinarny, było to ?ordynarne kłamstwo?, albowiem kwot pobranych od pokrzywdzonego nigdy na rachunek bankowy Sądu Okręgowego w Gdańsku nie wpłaciła. Kiedy pokrzywdzony w dniu 23 sierpnia 2014 r., zażądał zwrotu kwoty 12.000 zł, obwiniona X nie zwróciła tych pieniędzy. W późniejszym okresie pokrzywdzony R.K. skierował w związku z tym powództwo o zapłatę do Sądu Rejonowego w Gdyni, który w sprawie I C 1514/14 w dniu 19 maja 2015 r. wydał wyrok uwzględniający żądanie pokrzywdzonego. Następnie R.K. skierował sprawę na drogę postępowania egzekucyjnego do komornika. Egzekucja okazała się bezskuteczna. R.K. zwrócił się też do ubezpieczyciela adwokat X w ramach Umowy Generalnej zawartej pomiędzy TUiR Warta SA i Naczelną Radą Adwokacką o odpowiedzialności cywilnej adwokatów za szkody. Ubezpieczyciel odmówił jednak wypłaty odszkodowania, powołując się na ustalenie, że działania adwokat X nosiły znamiona umyślności, a umowa nie obejmuje szkód wyrządzonych przez ubezpieczonego umyślnie. R.K. nie odzyskał kwoty 12.000 zł, którą przelał w dniu 10 lipca 2013 r. na rachunek obwinionej.
W aktach postępowania dyscyplinarnego znajduje się informacja o uprzedniej karalności obwinionej. Adwokat X była uprzednio karana przez Sąd Dyscyplinarny Pomorskiej Izby Adwokackiej w Gdańsku w sprawach o sygnaturze: SD 18/14, SD 1/16 (oznaczone w innym miejscu jako SD 2/16 i SD 12/16).
Obwiniona X nie stawiała się na wezwanie Rzecznika Dyscyplinarnego, nie była obecna na żadnym z terminów rozpraw przed Sądem Dyscyplinarnym Pomorskiej Izby Adwokackiej w Gdańsku oraz nie skorzystała z prawa do złożenia pisemnych lub ustnych wyjaśnień.
Od powyższego orzeczenia obwiniona wniosła odwołanie z dnia 3 stycznia 2019 r. Należy zaznaczyć, że Sąd Dyscyplinarny Pomorskiej Izby Adwokackiej w Gdańsku postanowieniem z dnia 22 stycznia 2019 r., rozpoznając wniosek obwinionej o przywrócenie terminu do wniesienia odwołania od orzeczenia Sądu Dyscyplinarnego Pomorskiej Izby Adwokackiej w Gdańsku, postanowił uwzględnić wniosek oraz przywrócić termin do wniesienia odwołania od orzeczenia z dnia 24 maja 2018 r., w sprawie SD 13/18.
W swoim odwołaniu obwiniona zaskarża ?wyrok? Sądu Dyscyplinarnego w całości na korzyść ?oskarżonej?, zarzucając mu naruszenie:
art. 85 ustawy ? Prawo o adwokaturze, poprzez jego niezastosowanie i brak kwalifikacji czynu jako sprawy mniejszej wagi,
art. 93b i 95n ustawy ? Prawo o adwokaturze, poprzez:
naruszenie art. 78 k.p.k. w zw. z art. 95n ustawy ? Prawo o adwokaturze i z art. 42 ust. 2 w zw. z art. 45 ust. 1, art. 8 i art. 78 Konstytucji RP, wyrażające się w nieuwzględnieniu wniosku o ustanowienie obrońcy z urzędu, pomimo iż zostały spełnione wszystkie warunki zasługujące na jego uwzględnienie, co doprowadziło do naruszenia przepisów postępowania i naruszenia prawa do obrony,
naruszenie art. 467 k.p.k. w zw. z art. 95n ustawy ? Prawo o adwokaturze i art. 42 ust. 2 w zw. z art. 45 ust. 1, art. 8 i art. 78 Konstytucji RP poprzez zaniechanie dokonania czynności procesowej, tj. właściwego rozpatrzenia wniosku o ustanowienia obrońcy z urzędu bądź rozpatrzenie go w sposób niezgodny z przepisami, co doprowadziło do naruszenia przepisów postępowania i naruszenia prawa do obrony,
art. 89 ustawy ? Prawo o adwokaturze, stanowiące błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę wyroku będące wynikiem nieprzestrzegania reguł swobodnej oceny dowodów poprzez wyciąganie niewłaściwych wniosków oraz pominięcie faktów bądź źródeł dowodowych o istotnym znaczeniu i oparciu się na faktach niepotwierdzonych materiałem dowodowym, który mógł mieć wpływ na jego treść, polegające w szczególności na:
zaniechaniu badania i uwzględniania okoliczności przemawiających na korzyść oskarżonej i rozstrzyganiu wszystkich wątpliwości wyłącznie na niekorzyść oskarżonej, co doprowadziło do ustalenia błędnych podstaw wydanego wyroku,
przekroczeniu zasady swobodnej oceny dowodów i zasad prawidłowego rozumowania, w szczególności odnośnie wyjaśnień skarżącego, co w konsekwencji doprowadziło do przyjęcia wniosków uwzględniających wersję wyłącznie niekorzystną dla oskarżonej,
art. 95n ustawy ? Prawo o adwokaturze w zw. z art. 438 pkt 4 k.p.k., stanowiące rażącą niewspółmierność kary, albowiem w okolicznościach sprawy uzasadnione byłoby zastosowanie środka mniej dolegliwego niż orzeczony.
Mając na względzie powyższe, na podstawie art. 95n i art. 95h ustawy ? Prawo o adwokaturze, art. 427 § 1 i art. 437 k.p.k. obwiniona wniosła o jej uniewinnienie od zarzucanego czynu, względnie uznanie czynu za wypadek mniejszej wagi, ewentualnie o uchylenie wyroku i przekazanie [sprawy] sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.
Powyższe odwołanie zostało następnie uzupełnione pismem z dnia 19 kwietnia 2019 r., w którym obwiniona z uwagi na nie uwzględnienie jej wniosku o wyznaczenie obrońcy z urzędu, uzupełniła zarzuty i treść odwołania od wyroku Sądu Dyscyplinarnego Pomorskiej Izby Adwokackiej w Gdańsku z dnia 24 maja 2018 r., o następujące dalsze zarzuty:
naruszenie art. 78 k.p.k. w zw. z art. 95n ustawy ? Prawo o adwokaturze i z art. 42 ust. 2 w zw. z art. 45 ust. 1, art. 8 i art. 78 Konstytucji RP, wyrażające się w nieuwzględnieniu wniosku o ustanowienie obrońcy z urzędu, pomimo iż zostały spełnione wszystkie warunki zasługujące na jego uwzględnienie, co doprowadziło do naruszenia przepisów postępowania i naruszenia prawa do obrony,
naruszenie art. 467 k.p.k. w zw. z art. 95n ustawy ? Prawo o adwokaturze i z art. 42 ust. 2 w związku z art. 45 ust. 1, art. 8 i art. 78 Konstytucji RP, poprzez zaniechanie dokonania czynności procesowej, tj. właściwego rozpatrzenia wniosku o ustanowienia obrońcy z urzędu bądź rozpatrzenie go w sposób niezgodny z przepisami, co doprowadziło do naruszenia przepisów postępowania i naruszenia prawa do obrony.
Wyższy Sąd Dyscyplinarny zważył, co następuje:
Wnioski i zarzuty odwołującej koncentrują się w zasadzie wokół instytucji prawa do obrony, a konkretnie wokół prawa do żądania ustanowienia adwokata (obrońcy) w postępowaniu dyscyplinarnym. Należy zatem wskazać, że zarządzeniem z dnia 24 maja 2018 r. Prezes Sądu Dyscyplinarnego nie uwzględnił wniosku adw. X o ustanowienie obrońcy z urzędu. Pismem z dnia 28 listopada 2018 r., złożonym w terminie do wniesienia odwołania, obwiniona wniosła o ustanowienie dla niej obrońcy z urzędu do wniesienia odwołania. Następnie zaś obwiniona wniosła odwołanie, któremu nadano bieg.
Prezes Sądu Dyscyplinarnego, dostrzegając, że obwiniona złożyła wniosek o ustanowienie dla niej obrońcy w tym celu, tj. do dokonania określonej czynności procesowej ? wniosku tego nie uwzględnił, uzasadniając wniosek jego bezprzedmiotowością z uwagi na skuteczne wywiedzenia odwołania oraz wobec faktu, że nie znajduje się ona w sytuacji uniemożliwiającej działanie, a złożone dokumenty nie wykazały zagrożenia wystąpienia uszczerbku dla utrzymania koniecznego jej lub jej rodziny.
Pismem z dnia 15 lutego 2019 r. skarżąca złożyła zażalenie. W treści zażalenia obwiniona wskazała przede wszystkim na naruszenie przepisów 78 k.p.k., jak też i reguł dotyczących konstytucyjnych praw strony postępowania oraz prawa do obrony. W uzasadnieniu rozszerzyła powyższe zarzuty, wskazując przede wszystkim na własną sytuacją życiową oraz konieczność skorzystania z merytorycznej obrony.
Postanowieniem z dnia 14 marca 2019 r. Sąd Dyscyplinarny, rozpoznając zażalenie obwinionej, działając na podstawie przepisów art. 91 ust. 1 i 2 ustawy ? Prawo o adwokaturze, art. 81 § 1a k.p.k. w zw. z art. 95n ustawy ? Prawo o adwokaturze oraz art. 437 § 1 i art. 466 § 1 k.p.k. w zw. z art. 95n ustawy ? Prawo o adwokaturze, utrzymał w mocy zaskarżone zarządzenie. Zdaniem Sądu Dyscyplinarnego rozpoznającego zażalenie na odmowę ustanowienia dla obwinionej obrońcy z urzędu, zażalenie to nie zasługiwało na uwzględnienie. Sąd Dyscyplinarny słusznie wyszedł z założenia, że w toku postępowania dyscyplinarnego dotyczącego odpowiedzialności adwokata stosuje się przepisy postępowania karnego, lecz jedynie odpowiednio, tzn. z uwzględnieniem różnic związanych z innym niż karna rodzajem odpowiedzialności. Wziął pod uwagę okoliczność, że obwinionym w postępowaniu dyscyplinarnym jest zazwyczaj profesjonalista, który wskutek nabytego tytułu zawodowego z założenia posiada odpowiednią wiedzę prawną (co zresztą obwiniona udowadnia w swoich pismach). Dlatego też w stosunku do adwokatów, co do których toczą się postępowania dyscyplinarne, reguły gwarancyjne należy stosować w stopniu mniej rygorystycznym, niż ma to miejsce w procesie karnym toczącym się wobec nieprofesjonalisty (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 10 stycznia 2012 r., SDI 33/11, cytowane między innymi w orzeczeniu Wyższego Sądu Dyscyplinarnego z dnia 13 grudnia 2014 r., WSD 121/14; orzeczeniu Wyższego Sądu Dyscyplinarnego z dnia 1 grudnia 2015 r., WSD 124/15).
Dodatkowo Sąd Dyscyplinarny wskazał, że bez wątpienia skarżąca wniosła o to, aby przyznać jej obrońcę do konkretnej czynności procesowej ? wniesienia odwołania, a zatem wniosek ten w już w dacie orzekania stał się bezprzedmiotowy. Wniesione odwołanie zostało sporządzone przez adwokata posiadającego wiedzę i doświadczenie, zaś żaden z argumentów wniosku i przedłożonych dowodów nie wskazywał na to, by możliwość sporządzenia odwołania przez skarżącą było wyłączona z uwagi na jej stan zdrowia lub inne obiektywne okoliczności. Miała ona zatem niczym niezakłóconą możliwość składania wniosków w toku całego postępowania, a tym samym możliwość obrony swoich interesów.
Mając powyższe na uwadze, w ocenie Wyższego Sądu Dyscyplinarnego, nie doszło do naruszenia prawa do obrony skarżącej. Treść odwołania oraz innych pism sporządzonych przez obwinioną wskazują na dobry warsztat zawodowy. Niemniej jednak, pomimo poprawności formalnej sporządzonych przez obwinioną pism, nie można uwzględnić wniosków przez nią wskazanych.
Wyższy Sąd Dyscyplinarny wprawdzie w pkt. 1 orzeczenia modyfikuje okres objęty zarzutem, a to z uwagi na częściowe przedawnienie karalności przewidziane art. 88 ust. 2 ustawy ? Prawo o adwokaturze. Niemniej w ramach pozostałych zarzutów obwiniona nie stara się nawet podjąć polemiki ze stanem faktycznym i ustalonymi przez Sąd Dyscyplinarny faktami.
Wszak same zarzuty formalne bez ich merytorycznego uzasadnienia nie mogą odnieść jakiegokolwiek skutku w zakresie winy obwinionej. Wyższy Sąd Dyscyplinarny nie dopatrzył się żadnych istotnych błędów formalnych i merytorycznych w zakresie ustaleń poczynionych przez Sąd Dyscyplinarny. Tym samym ustalania sądu I instancji przyjął za własne. Obwiniona nie wskazała żadnych innych okoliczności (jak np. późniejsza spłata długu wobec klienta), które mogłyby mieć wpływ na złagodzenie orzeczonej wobec niej kary wydalenia z adwokatury.
Karta karalności obwinionej wskazuje na to, że było to kolejne (czwarte) przewinienie dyscyplinarne, za które została skazana, a orzekane dotychczas kary nie przyniosły pozytywnego efektu. Wyższy Sąd Dyscyplinarny nie dopatrzył się zatem niewspółmierności orzeczonej kary, albowiem nie tylko historia karalności obwinionej przemawiała za orzeczeniem wobec niej wydalenia z adwokatury, ale przede wszystkim charakter przewinienia i sposób zachowania po jego popełnieniu. Wszak obwiniona rozporządziła powierzonymi pieniędzmi swojego klienta. Trudno znaleźć bardziej jaskrawy przykład naruszenia zasad etycznych adwokata, który kwalifikowałby się do orzeczenia wobec adwokata kary wydalenia z adwokatury. Sądowi nie były znane żadne okoliczności usprawiedliwiające taką sytuację. Ponadto obwiniona nie podjęła żadnych racjonalnych prób pojednania z klientem i naprawienia szkody, jaką mu wyrządziła. Z tego powodu kara wydalenia z adwokatury jest karą sprawiedliwą i w pełni zasadną.
Co do kosztów postępowania przed Wyższym Sądem Dyscyplinarnym, to z uwagi na informację o nieskuteczności prowadzonej wobec obwinionej egzekucji komorniczej, uznano, iż orzeczenie ich jest bezcelowe.
Wobec powyższego orzeczono, jak w sentencji.