Orzeczenie WSD z dnia 26 stycznia 2019 r.

w sprawie dyscyplinarnej obw. adw. Ł.S. na skutek odwołania Rzecznika Dyscyplinarnego Izby Adwokackiej w Warszawie oraz pełnomocnika pokrzywdzonego od orzeczenia Sądu Dyscyplinarnego Izby Adwokackiej w Warszawie z dnia 23 sierpnia 2018 r., SD 1/18,
na podstawie art. 437 § 2 i art. 454 § 1 k.p.k. w zw. z art. 95n ustawy ? Prawo o adwokaturze
orzeka:
uchylić zaskarżone orzeczenie i przekazać sprawę sądowi I instancji do ponownego rozpoznania, pozostawiając orzeczenie o kosztach oraz kosztów pomocy prawnej udzielonej pokrzywdzonemu z urzędu sądowi I instancji.
UZASADNIENIE
Orzeczeniem z dnia 23 sierpnia 2018 r. w sprawie SD 1/18 Sąd Dyscyplinarny Izby Adwokackiej w Warszawie uniewinnił obwinionego adw. Ł.S. od zarzutu popełnienia deliktu dyscyplinarnego, polegającego na tym, że w dniu 9 października 2014 r., działając jako pełnomocnik E.T. w sprawie o rozwód przeciwko S.T., XXI C 128/13, w Sądzie Okręgowym w Warszawie, naruszył zasady godności zawodu w ten sposób, że zwrócił się z pismem do Komisariatu Policji [?], tj. miejsca pracy S.T. informując o toczącej się sprawie małżonków T., o zapadłym postanowieniu w zakresie kontaktów i ich sposobu realizacji przez S.T., ujawniając tym samym tajemnicę adwokacką w miejscu pracy S.T., czym naruszył interes prywatny i zawodowy S.T., czego nie wolno było robić adwokatowi, czym dopuścił się przewinienia dyscyplinarnego przewidzianego w art. 80 ustawy ? Prawo o adwokaturze w zw. z § 1 ust. 2 w zw. z § 7 oraz § 8, § 19 Zbioru Zasad Etyki Adwokackiej i Godności Zawodu.
Podstawą tego orzeczenia stały się ustalenia faktyczne prowadzące do wniosku, iż obwiniony swoim zachowaniem nie wyczerpał znamion zarzucanego mu deliktu dyscyplinarnego oraz związanie Sądu granicami zarzutu zakreślonymi wnioskiem Rzecznika Dyscyplinarnego (aktu oskarżenia) o wszczęcie postępowania dyscyplinarnego.
Od powyższego orzeczenia odwołanie w terminie złożył Rzecznik Dyscyplinarny oraz pełnomocnik pokrzywdzonego.
Rzecznik Dyscyplinarny zaskarżonemu orzeczeniu przedstawił zarzuty:
obrazy przepisów postępowania, która miała wpływ na treść orzeczenia polegającej na dowolnej ocenie dowodu w postaci pisma obwinionego z dnia 9 października 2014 r. przejawiającej się w uznaniu, iż zawarte tam treści, sposób sformułowania, oznaczenie adresata oraz możliwe do przewidzenia skutki jego wniesienia nie stanowiły działania pełnomocnika sprzecznego ze Zbiorem Zasad Etyki Adwokackiej i Godności Zawodu, podczas gdy treść pisma, oznaczony w nim adresat oraz możliwe do przewidzenia skutki jego wniesienia, wskazują na pozaprocesową próbę osiągnięcia pozytywnego skutku dla klientki obwinionego i stanowią niedopuszczalne i niegodne działania adwokata, wypełniające znamiona przewinienia dyscyplinarnego ? co doprowadziło do błędnych ustaleń faktycznych, stanowiących podstawę orzeczenia (art. 7 k.p.k. w zw. z art. 95n ustawy ? Prawo o adwokaturze),
obrazy przepisów postępowania, która miała wpływ na treść orzeczenia, tj. art. 7 i art. 410 k.p.k. w zw. z art. 95n ustawy ? Prawo o adwokaturze, polegającej na pominięciu istotnych dowodów i okoliczności mających znaczenie do rozstrzygnięcia sprawy w postaci skutków zakresie kariery zawodowej dla pokrzywdzonego wywołanych wniesieniem pisma z dnia 9 października 2014 r. oraz naruszenia przez obwinionego dóbr osobistych pokrzywdzonego w postaci prawa do prywatności ? co doprowadziło do błędnych ustaleń wziętych za podstawę orzeczenia,
błędów w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, polegających na bezpodstawnym i sprzecznym ze zgromadzonym materiałem dowodowym ustaleniu, iż:
sporządzenie i przesłanie pisma z dnia 9 października 2014 r. do miejsca pracy pokrzywdzonego i ujawnienie informacji z życia prywatnego pokrzywdzonego, w żaden sposób nie związanych z wykonywaniem przez niego obowiązków służbowych, nie stanowiło przekroczenia granic prawidłowego reprezentowania klienta przez obwinionego,
użycie wskazanego wyżej pisma jako dowodu w postępowaniu apelacyjnym nie stanowiło niesumiennego i nieuczciwego działania obwinionego,
działanie obwinionego nie poniżyło go w opinii publicznej i nie poderwało zaufania do zawodu.
Stawiając powyższe zarzuty, Rzecznik Dyscyplinarny wniósł o uchylenie zaskarżonego orzeczenia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania sądowi I instancji.
W odwołaniu pełnomocnik pokrzywdzonego postawił zarzut błędu w ustaleniach faktycznych, poprzez przyjęcie, iż obwiniony nie przekroczył granic prawidłowej reprezentacji klienta, podczas gdy nie wykorzystał przewidzianych prawem procedur w zakresie realizacji orzeczenia dotyczącego kontaktów z dzieckiem, ulegając naciskom klienta, by pozaprocesowo wpłynąć na pokrzywdzonego poprzez zdyskredytowanie jego dobrego imienia w miejscu pracy (art. 438 pkt 3 k.p.k. w zw. z art. 95n ustawy ? Prawo o adwokaturze). Na podstawie powyższego zarzutu odwołanie postawiło wniosek o uchylenie zaskarżonego orzeczenia i przekazanie sprawy sądowi I instancji do ponownego rozpoznania (art. 437 § 2 k.p.k. w zw. z art. 95n ustawy ? Prawo o adwokaturze).
Na podstawie przepisu art. 428 § 2 k.p.k. w zw. z art. 95n ustawy ? Prawo o adwokaturze, obrońca obwinionego złożył odpowiedź na środki odwoławcze Rzecznika Dyscyplinarnego i pełnomocnika pokrzywdzonego, wnosząc o utrzymanie w mocy zaskarżonego orzeczenia, dodatkowo argumentując, iż obwiniony wzorowo wywiązał się z obrony swojego klienta, postępując według wskazań opisanych w § 43 Zbioru Zasad Etyki Adwokackiej i Godności Zawodu.
Wyższy Sąd Dyscyplinarny zważył, co następuje.
Na podstawie przepisu art. 95h ustawy ? Prawo o adwokaturze Wyższy Sąd Dyscyplinarny rozpoznaje sprawę w granicach odwołania, bierze jednak z urzędu pod rozwagę naruszenie prawa materialnego oraz rażące naruszenie przepisów postępowania.
Na wstępie Wyższy Sąd Dyscyplinarny zmuszony jest podnieść wyjątkową długotrwałość postępowania w niniejszej sprawie, ograniczonego dowodowo co do dokumentów, uczestników i jednego świadka, na co trafnie wskazał obrońca obwinionego w pkt. 12 odpowiedzi na środki odwoławcze. Nie wnikając w przyczyny takiej przewlekłości, wskazanie na powyższe stało się konieczne z uwagi na realne zagrożenie przedawnienia karalności przewinienia dyscyplinarnego (art. 88 pkt 2 ustawy ? Prawo o adwokaturze) oraz wymóg określony przepisem art. 2 § 4 pkt 4 k.p.k. w zw. z art. 95n ustawy ? Prawo o adwokaturze.
Wniesione środki odwoławcze okazały się zasadne i doprowadziły do konieczności uchylenia zaskarżonego orzeczenia i przekazania sprawy sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.
W szczególności trafne okazały się zarzuty błędów w ustaleniach faktycznych stanowiących podstawę orzeczenia zarówno w części dotyczącej błędów dowolności, jak i błędów braku ustaleń wyspecyfikowanych w odwołaniu Rzecznika Dyscyplinarnego, a będących rezultatem naruszeń prawa procesowego.
W sposób oczywisty błędne przyjęcie przez sąd I instancji, iż granice rozpoznania ?sprawy? określone są treścią i wnioskiem o wszczęcie postępowania dyscyplinarnego. Wyższy Sąd Dyscyplinarny takiej oceny nie aprobuje. Utrwalonym w orzecznictwie ? zarówno sądów powszechnych, jak i dyscyplinarnych adwokatury ? poglądem jest, iż granice rozpoznania sprawy przez sąd określa zdarzenie historyczne (czyn obwinionego), a nie jego opis i proponowana we wniosku oskarżycielskim kwalifikacja prawna. Takie rozumienie ?granic skargi? Wyższy Sąd Dyscyplinarny w niniejszej sprawie w pełni podziela, aprobując argumentację podnoszoną w środku odwoławczym, nie dostrzegając konieczności szerszego uzasadnienia w tym zakresie.
Trafne okazały się zarzuty błędnych ustaleń faktycznych wskazanych w środkach odwoławczych, jeśli uwzględnić całokształt zebranego w sprawie materiału dowodowego (art. 410 k.p.k. w zw. z art. 95n ustawy ? Prawo o adwokaturze) oraz fakty:
iż Sąd orzekający uznał, iż zeznania S.T. i E.T. ? co do przedmiotu niniejszego postępowania ? są w całości wiarygodne,
oraz częściową odmowę wiarygodności wyjaśnień obwinionego.
Powyższe dowody pozwalają usunąć uchybienia wskazane w środkach odwoławczych ? głównie w zakresie prawidłowej oceny tych dowodów bez potrzeby uzupełnienia postępowania dowodowego w postępowaniu odwoławczym.
Bardzo szczegółowo przeprowadzone przez sąd orzekający postępowanie dowodowe, ujawnienie w jego toku wszystkich dowodów niezbędnych do rozstrzygnięcia sprawy ? po zastosowaniu prawidłowych zasad ocen dowodów (art. 7 k.p.k. w zw. z art. 95n ustawy ? Prawo o adwokaturze), pozwalają przyjąć, iż:
pomysłodawcą wysłania pisma z dnia 9 października 2014 r. był obwiniony (zeznania świadka E.T., ujawnione na rozprawie w dniu 24 lipca 2018 r.),
obwiniony nie wykorzystał przysługujących mu środków procesowych, zmierzających do usunięcia sporu na tle kontaktów stron z dzieckiem (kurator, zagrożenie karą pieniężną),
cel przedmiotowego pisma to osiągnięcie pewnej ?korzyści procesowej? dla swojej mandantki przy użyciu środka pozaprocesowego, nie znajdującego żadnego umocowania prawnego, a jednocześnie naruszającego sferę prywatności pokrzywdzonego ? argumenty wyspecyfikowane w treści odwołania Rzecznika Dyscyplinarnego, w tym zakresie Wyższy Sąd Dyscyplinarny podziela,
użycie pisma z dnia 14 października 2014 r. jako dowodu w postępowaniu apelacyjnym pozostaje w kolizji z zasadami wykonywania zawodu adwokata, zdefiniowanych przepisami § 1 ust. 2 w zw. z § 7 i § 8 Zbioru Zasad Etyki Adwokackiej i Godności Zawodu.
Już tylko wyżej wskazane ustalenia nieuchronnie prowadzą do stwierdzenia, iż zachodzą podstawy do wydania orzeczenia skazującego, czemu jednak stoi na przeszkodzie zakaz określony przepisem art. 454 § 1 k.p.k. w zw. z art. 95n ustawy ? Prawo o adwokaturze ? w rozumieniu uchwały 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 20 września 2018 r., I K2P 10/18.
W tej sytuacji zachodzi konieczność uchylenia zaskarżonego orzeczenia i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania sądowi I instancji na podstawie art. 437 § 2 zd. 2 k.p.k. w zw. z art. 95n ustawy ? Prawo o adwokaturze.
W ponownym rozpoznaniu sprawy sąd I instancji:
rozpozna ją w granicach wskazanych wyżej,
dokona szczegółowych ustaleń wszystkich okoliczności faktycznych na podstawie prawidłowo zebranego materiału dowodowego, który oceni bez naruszenia zasad oceny dowodów,
podjętą ? w ramach samodzielności jurysdykcyjnej Sądu ? (art. 8 k.p.k. w zw. z art. 95n ustawy ? Prawo o adwokaturze) decyzję uzasadni zgodnie z wymogami przepisu art. 424 § 1 i 2 k.p.k. w zw. z art. 95n ustawy ? Prawo o adwokaturze uzasadni.
Wyższy Sąd Dyscyplinarny pozwoli sobie zauważyć, iż nie podziela poglądu sądu orzekającego (jak i podstaw wcześniejszych decyzji Rzecznika Dyscyplinarnego) o wręcz nadrzędnej roli celu działania adwokata, tj. pełnej ochrony interesów swego klienta, nad ?narzędziami?, jakimi posługuje się adwokat dla jego osiągnięcia i sposobami jego użycia.
W realiach niniejszej sprawy obwiniony musiał zdawać sobie sprawę z tego, iż nie istnieje podstawa prawna do tego, by Komisariat Policji (pracodawca pokrzywdzonego) ?objął nadzorem? kontakty ojca z dzieckiem, względnie udzielił ?wsparcia? jego klientce w tych kontaktach, a nawet udzielił ?pomocy? w przypadku każdorazowego naruszenia przez ojca dziecka ustalonych przez sąd kontaktów. Uchylenie się przez obwinionego od użycia przewidzianych procedurą cywilną narzędzi prawnych dla osiągnięcia celu jednoznacznie przesądza o tym, że tego pozaprocesowego środka, nieznajdującego umocowania prawnego użył z rażącym naruszeniem zasad etyki adwokackiej.
W realiach niniejszej sprawy chybione jest powoływanie się przez Sąd orzekający na komentarz J. Naumanna do Zbioru Zasad Etyki Adwokackiej i Godności Zawodu (s. 285-286). Komentator bowiem jednoznacznie stwierdza, iż: ?Adwokat umiejętnie wykorzystuje nabytą wiedzę w bardzo precyzyjnie zdefiniowanym celu i dookreślonych granicach?. Oczywistym być musi, że zarówno ?cel działania i dookreślone granice? muszą mieć oparcie i umocowanie w obowiązującym systemie prawnym, o czym w niniejszej sprawie nie może być mowy. Niekwestionowanym jest, iż nie ma ujawnienia tajemnicy zawodowej adwokata w sytuacji, gdy owe ?narzędzia? (pisma), ich adresat mają ?umocowanie? w obowiązujących przepisach prawa, np. pisma kierowane do organów prowadzących określone postępowanie według określonych procedur.
Odmienne rozumowanie w tym zakresie ? jak w niniejszej sprawie ? prowadziłoby wprost do akceptacji zasady ?cel uświęca środki? ? co w przypadku zawodu adwokata należy kategorycznie wykluczyć.
Dlatego na podstawie przepisu art. 437 § 2 i art. 454 k.p.k. w zw. z art. 95n ustawy ? Prawo o adwokaturze orzeczono jak w sentencji, pozostawiając orzeczenie o kosztach sądowi I instancji.