Orzeczenie WSD z dnia 26 października 2019 r.

w sprawie dyscyplinarnej obw. adw. X z odwołania Zastępcy Rzecznika Dyscyplinarnego Izby Adwokackiej w Łodzi od orzeczenia Sądu Dyscyplinarnego Izby Adwokackiej w Łodzi z dnia 1 marca 2019 r., SD 10/17,
na podstawie art. 437 § 1 k.p.k. w zw. z art. 95n ustawy ? Prawo o adwokaturze
orzeka:
zaskarżone orzeczenie uchyla w całości i przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania Sądowi Dyscyplinarnemu Izby Adwokackiej w Łodzi.
UZASADNIENIE
Rzecznik Dyscyplinarny Izby Adwokackiej w Łodzi złożył wniosek o wszczęcie postępowania dyscyplinarnego przeciwko adw. X, zarzucając jej, że:
w dniu 8 marca 2015 r. w Łodzi, w siedzibie swojej kancelarii nagrała rozmowę prowadzoną z klientką, bez jej wiedzy i zgody, czym dopuściła się przewinienia dyscyplinarnego z art. 80 ustawy ? Prawo o adwokaturze w zw. z § 1 ust. 2 i 3 oraz § 4 Zbioru Zasad Etyki Adwokackiej i Godności Zawodu,
w dniu 21 stycznia 2016 r. w Łodzi sporządziła pismo ? wniosek dowodowy w sprawie RD 67/15, które nadała w placówce Poczty Polskiej w dniu 22 stycznia 2016 r., do którego załączyła nagranie na płycie CD z rozmowy prowadzonej z klientką w dniu 8 marca 2015 r., czym dopuściła się przewinienia dyscyplinarnego z art. 80 ustawy ? Prawo o adwokaturze w zw. z § 19 pkt 1, 2 i 3 oraz § 4 Zbioru Zasad Etyki Adwokackiej i Godności Zawodu.
Orzeczeniem z dnia 10 listopada 2017 r. w sprawie SD 10/17, Sąd Dyscyplinarny Izby Adwokackiej w Łodzi uznał obwinioną za winną obu zarzucanych jej czynów i wymierzył jej za czyn pierwszy karę zawieszenia w czynnościach zawodowych na czas 1 roku i 6 miesięcy oraz orzekł zakaz patronatu na okres 2 lat; za czyn drugi wymierzył jej karę zawieszenia w czynnościach zawodowych na czas 1 roku oraz orzekł zakaz patronatu na 2 lata. Na podstawie art. 84 ust. 1 pkt 4 ustawy ? Prawo o adwokaturze wymierzył karę łączną 2 lat zawieszenia w czynnościach zawodowych i obciążył obwinioną kosztami postępowania.
Od tego orzeczenia odwołanie wniosła obwiniona, zaskarżając je w całości, wniosła o jego uchylenie [i przekazanie] do ponownego rozpoznania celem uzupełnienia postępowania dowodowego.
Wyższy Sąd Dyscyplinarny orzeczeniem z dnia 12 maja 2018 r., WSD 23/18, uwzględnił odwołanie, uchylił zaskarżone orzeczenie [i przekazał] do ponownego rozpoznania celem uzupełnienia postępowania dowodowego przez przeprowadzenie dowodu z akt postępowania przed Rzecznikiem Dyscyplinarnym, RD 67/15 (SD 1/17), w kierunku ustalenia motywów działania obwinionej oraz ustalenia, jakie konkretnie informacje zawarte w nagraniu miały stanowić tajemnicę adwokacką.
Po ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd Dyscyplinarny Izby Adwokackiej w Łodzi, po uzupełnieniu postępowania dowodowego zgodnie z wytycznymi Wyższego Sądu Dyscyplinarnego orzeczeniem z dnia 1 marca 2019 r. uniewinnił obwinioną od obu zarzucanych jej czynów.
Odwołanie od tego orzeczenia złożył Rzecznik Dyscyplinarny Izby Adwokackiej w Łodzi, zaskarżając je w całości. Wniósł o jego zmianę przez uznanie obwinionej za winną obu zarzucanych jej czynów i wymierzenie za czyn pierwszy kary 4 lat zawieszenia w czynnościach zawodowych oraz 2 lat zakazu patronatu, za czyn drugi kary 2 lat zawieszenia w czynnościach zawodowych i 2 lat zakazu patronatu oraz kary łącznej 5 lat zawieszenia w czynnościach zawodowych i 2-letniego zakazu patronatu. Zarzucił:
błąd w ustaleniach faktycznych polegający na ustaleniu, że obwiniona, podejmując decyzję o nagraniu rozmowy bez uzyskania zgody klientki, nie naruszyła zasad etyki, ponieważ uczyniła to w uzasadnionej obawie przed możliwą, nieuzasadnioną skargą klientki, podczas gdy taka obawa była czysto teoretyczna, a złożona przez klientkę 5 miesięcy później skarga dotyczyła działań obwinionej, o jakich dowiedziała się klientka już po wypowiedzeniu pełnomocnictwa,
obrazę przepisów postępowania przez dokonanie dowolnej oceny materiału dowodowego, przez przyjęcie, że każde wypowiedzenie adwokatowi pełnomocnictwa do reprezentowania klienta usprawiedliwia gromadzenie przez tegoż adwokata dowodów przeciwko klientowi, w sposób który podrywa zaufanie do zawodu adwokata, bez którego to zaufania skuteczne reprezentowanie osoby zlecającej prowadzenie sprawy nie byłoby możliwe.
Na rozprawie przed Wyższym Sądem Dyscyplinarnym Rzecznik Dyscyplinarny wniósł o uchylenie zaskarżonego orzeczenia do ponownego rozpoznania powołując się na treść art. 454 § 1 k.p.k.
Wyższy Sąd Dyscyplinarny zważył co następuje.
Odwołanie Rzecznika Dyscyplinarnego okazało się o tyle uzasadnione, że zaskarżone orzeczenie, z przyczyn tam opisanych i nie tylko, nie mogło się ostać.
Sąd I instancji uzupełnił postępowanie dowodowe w kierunku wskazanym przez Wyższy Sąd Dyscyplinarny w uzasadnieniu orzeczenia kierującego sprawę do ponownego rozpoznania. Stan faktyczny sprawy nie budzi większych wątpliwości.
Obwiniona bez zgody i wiedzy swojej klientki nagrała rozmowę dotyczącą spisania ugody w sprawie wypowiedzenia pełnomocnictwa i rozliczenia kosztów za reprezentowanie jej w postępowaniu rozwodowym. Okoliczność dotycząca skonfliktowania stron przedmiotowej ugody i hipotetycznej możliwości kwestionowania jej treści, nie może uzasadniać prawa żadnej ze stron do nagrywania przebiegu rozmowy bez uzyskania zgody drugiej strony.
Zawód adwokata, jak słusznie zauważa skarżący, jest zawodem zaufania publicznego, a stosunek klienta do adwokata opiera się na zaufaniu, a skoro tak, to na adwokacie spoczywa obowiązek przestrzegania norm etycznych związanych z jego wykonywaniem. To, że klient może potencjalnie zachować się bezprawnie czy nielojalnie przez złożenie na adwokata skargi, nie może usprawiedliwiać działań tego ostatniego naruszających dobra osobiste klienta przez nagrywanie go bez jego wiedzy i zgody.
Okoliczności podnoszone przez obwinioną, uznane przez sąd I instancji za wiarygodne, dotyczące motywów, jakimi się kierowała przy dokonaniu nagrania, nie mogą zatem prowadzić do wyłączenia jej odpowiedzialności dyscyplinarnej, mogą co najwyżej wpływać na wysokość kary. Adwokat nagrywający swojego klienta bez jego wiedzy i zgody, niezależnie od pobudek, jakimi się kieruje, poniża się w opinii publicznej i podrywa zaufanie do wykonywanego zawodu (§ 1 ust. 2 i 3 Zbioru Zasad Etyki Adwokackiej i Godności Zawodu).
Nie sposób zgodzić się także z ustaleniem sądu I instancji, że treść zarejestrowanej rozmowy nie zawiera informacji objętych tajemnicą adwokacką. Rozmowa rzeczywiście nie dotyczy meritum sprawy o rozwód, którą prowadziła obwiniona, ale strony mówią o przyczynach wypowiedzenia pełnomocnictwa. Obwiniona stara się wykazać, że wszystkie czynności w sprawie wykonała dobrze za wiedzą i zgodą klientki, która nie do końca się z tym zgadza i przedstawia swoje argumenty. Rozmowa ma charakter emocjonalny, dotyczy także rozliczeń uiszczonych sum, a konkretnie warunków i sposobu zwrotu honorarium.
Obowiązek zachowania tajemnicy zawodowej, obejmuje nie tylko zakomunikowane adwokatowi wiadomości, lecz w ogóle wszelkie wiadomości o charakterze poufnym, uzyskane przez adwokata w bezpośrednim związku z wykonywaniem zawodu. Społecznym celem przepisu o ochronie tajemnicy zawodowej adwokata jest m.in. zagwarantowanie, nie tylko klientowi, że okoliczności rozmowy niemające wpływu na wynik pertraktacji bądź stanowiące wyraz emocjonalnych uprzedzeń do klienta nie zostaną ujawnione przez adwokata na zewnątrz i wykorzystane na szkodę rozmówcy w sprawie zupełnie innej niż sprawa, która się toczy (Z. Krzemiński, Komentarz do ustawy ? Prawo o adwokaturze, Kraków 1998, s. 30-31).
Rozważenia wymaga także inna okoliczność mająca znaczenie dla odpowiedzialności dyscyplinarnej obwinionej. Czy ujawnienie treści nagrania przez załączenie płyty CD do innej sprawy dyscyplinarnej RD 67/15 wyczerpuje znamiona czynu z § 19 pkt 1 Zbioru Zasad Etyki Adwokackiej i Godności Zawodu. Sprawa ta została wszczęta z wniosku klientki przeciwko obwinionej, ale jej związek z rozmową zarejestrowaną przez obwinioną wydaje się być dyskusyjny.
Ponieważ zgodnie z treścią art. 454 § 1 k.p.k. sąd odwoławczy nie może skazać oskarżonego, który został uniewinniony w I instancji, zaskarżone orzeczenie zostało uchylone [i przekazane] do ponownego rozpoznania.