Orzeczenie WSD z dnia 25 stycznia 2020 r.

w sprawie dyscyplinarnej obw. adw. X z odwołania obwinionego od orzeczenia Sądu Dyscyplinarnego Izby Adwokackiej w Poznaniu z dnia 26 listopada 2019 r., SD 51/19,
na podstawie art. 437 § 1 k.p.k. w zw. z art. 95n pkt 1 ustawy ? Prawo o adwokaturze
orzeka:
zaskarżone orzeczenie utrzymać w mocy,
na podstawie art. 95l ust. 2 ustawy ? Prawo o adwokaturze w zw. z pkt 1 lit. c uchwały nr 23/2017 Naczelnej Rady Adwokackiej z dnia 1 lipca 2017 r. w sprawie określenia wysokości zryczałtowanych kosztów postępowania dyscyplinarnego koszty postępowania w kwocie 1.000 zł za postępowanie przed Wyższym Sądem Dyscyplinarnym.
UZASADNIENIE
Adwokat X został obwiniony o to, że dopuścił się następującego przewinienia dyscyplinarnego: w toku postępowania karnego jako obrońca podejrzanego J.M. w prowadzonej przez Prokuraturę Okręgową w Gorzowie Wlkp. w sprawie PO I Ds. 45.2017, podczas wizyty w Prokuraturze Okręgowej w Gorzowie Wlkp. w dniach 3 lipca 2018 r., 9 lipca 2018 r. oraz 13 lipca 2018 r. oraz w piśmie z dnia 16 lipca 2018 r., zachowywał się w sposób nielicujący z powagą wykonywanego zawodu, tj. uniemożliwiał wykonywanie prokuratorowi swoich obowiązków poprzez powielanie tych samych wniosków dowodowych, co do których wypowiedział się już prokurator prowadzący sprawę, domagając się zmiany decyzji prokuratora, nie stosował się do próśb i poleceń prokuratora o opuszczeniu budynku Prokuratury oraz kierował do Prokuratury wnioski na piśmie, sugerujące nagłośnienie sprawy u Prokuratora Generalnego, poprzez powiadomienie go o postępowaniu podległych mu prokuratorów oraz bezpodstawnie twierdził, iż działania prokuratora naruszają prawo do obrony, tj. o czyn z art. 80 ustawy ? Prawo o adwokaturze w związku z § 1 ust. 1 i 2, § 27 ust. 1 oraz § 28 Zbioru Zasad Etyki Adwokackiej i Godności Zawodu.
Orzeczeniem z dnia 26 listopada 2019 r. Sąd Dyscyplinarny Izby Adwokackiej w Poznaniu w sprawie SD 51/19:
uznał obwinionego za winnego tego, że w toku postępowania karnego jako obrońca podejrzanego J.M. w prowadzonym postępowaniu przez Prokuraturę Okręgową w Gorzowie Wlkp. w sprawie PO I Ds. 45.2017, podczas wizyty w Prokuraturze Okręgowej w Gorzowie Wlkp. w dniach 3 lipca 2018 r., 9 lipca 2018 r. oraz 13 lipca 2018 r. oraz w piśmie z dnia 16 lipca 2018 r. zachowywał się w sposób nielicujący z powagą wykonywanego zawodu, tj. uniemożliwiał wykonywanie prokuratorowi swoich obowiązków poprzez powielanie tych samych wniosków dowodowych, co do których wypowiedział się już prokurator prowadzący sprawę, domagając się zmiany decyzji prokuratora, nie stosował się do próśb i poleceń prokuratora o opuszczenie budynku Prokuratury oraz kierował do Prokuratury wnioski na piśmie, sugerujące nagłośnienie sprawy u Prokuratora Generalnego poprzez powiadomienie go o postępowaniu podległych mu prokuratorów oraz bezpodstawnie twierdził, że działania prokuratora naruszają prawo do obrony, tj. o czyn z art. 80 ustawy ? Prawo o adwokaturze w związku z § 1 ust. 1 i 2, § 27 ust. 1 oraz § 28 Zbioru Zasad Etyki Adwokackiej i Godności Zawodu,
w związku z powyższym Sąd Dyscyplinarny wymierzył obwinionemu Z.C:
podstawie art. 80 w zw. z art. 81 ust. 1 pkt 4 ustawy ? Prawo o adwokaturze karę zawieszenia w czynnościach zawodowych na okres dwóch lat,
na podstawie art. 80 w zw. z art. 81 ust. 1 pkt 3 ustawy ? Prawo o adwokaturze orzekł zakaz wykonywania patronatu na czas trzech lat,
na podstawie art. 95 ust. 2 ustawy ? Prawo o adwokaturze w zw. z uchwałą nr 23/2017 Naczelnej Rady Adwokackiej z dnia 1 lipca 2017 r. w sprawie określenia wysokości zryczałtowanych kosztów postępowania dyscyplinarnego obciążył obwinionego kosztami postępowania za dochodzenie dyscyplinarne w wysokości 1.000 zł oraz kosztami za postępowania przed sądem dyscyplinarnym I instancji w wysokości 1.000 zł, łącznie w wysokości 2.000 zł.
Sąd Dyscyplinarny w Poznaniu w uzasadnieniu orzeczenia wskazał, że zgromadzony w sprawie materiał dowodowy nakazuje przyjęcie, że adwokat X swoim zachowaniem naruszył godność zawodu adwokata, a także naraził wykonywany przez siebie zawód na utratę społecznego zaufania, co uzasadniało orzeczenie względem obwinionego kary zawieszenia w czynnościach zawodowych na okres dwóch lat oraz pozbawienie obwinionego możliwości sprawowania funkcji patrona przez okres 3 lat.
W ocenie Sądu Dyscyplinarnego kluczowa w sprawie jest okoliczność, że pomimo wielokrotnego zwracania obwinionemu uwagi przez osoby pełniące funkcje publiczne oraz pracowników organów ścigania, obwiniony nie wykazał się ogładą, w dalszym ciągu zachowywał się w sposób wskazujący na brak umiaru oraz jawny nietakt. Wypowiedzi obwinionego kierowane do prokuratorów, pracowników ochrony, pracowników sekretariatu, innych pracowników Prokuratury Okręgowej w Gorzowie Wielkopolskim świadczyły o możliwości naruszenia godności tych osób. Za niedopuszczalne uznał sąd I instancji powoływanie się przez obwinionego, podczas wykonywania czynności zawodowych, na wpływy w innych instytucjach państwowych. Postawa obwinionego wzbudzała w odczuciu innych osób przekonanie o przekroczeniu powszechnych zasad kultury, szczególnie wymaganych od reprezentanta zawodu zaufania publicznego. Zdaniem Sądu Dyscyplinarnego obwiniony skierował względem funkcjonariuszy prokuratury groźbę zainicjowania postępowania wyjaśniającego przed innymi organami państwowymi.
Sąd wskazał, że organy samorządu adwokackiego nie mogą ignorować sytuacji, w których adwokat, zasłaniając się pełnieniem funkcji obrońcy, omija procedury obowiązujące w ramach danej instytucji bądź w ramach podejmowanych czynności dobiera środki kolidujące z obowiązującym go kodeksem deontologicznym, jednocześnie narażając się na obrazę osób trzecich. Zachowania naruszające szacunek należny organom oraz osobom w nich pracującym uznać należy za wysoce naganne. Zdaniem sądu nie bez znaczenia była okoliczność, iż obwiniony był już prawomocnie skazany za popełnienie deliktów dyscyplinarnych, a ponadto wiele z postępowań dyscyplinarnych przeciwko niemu pozostawało nadal w toku na dzień wydawania orzeczenia. Okoliczność tę przyznał sam obwiniony podczas posiedzenia sądu w dniu 26 listopada 2019 r. Tym samym ocenił sąd, że okoliczności te świadczą o braku wyciągania przez obwinionego wniosków, które prowadziłyby go do zmiany sposobu wykonywania zawodu poprzez poszanowanie zasad etyki, co rodzi uzasadnioną obawę, iż również w przyszłości obwiniony, podczas wykonywania czynności jako obrońca bądź pełnomocnik nadużywać będzie swoich praw, powołując się na wykonywany zawód, jednocześnie narażając członków adwokatury na poniżenie w opinii publicznej.
Odwołanie od orzeczenia Sądu Dyscyplinarnego Izby Adwokackiej w Poznaniu wniósł obwiniony X, zarzucając ?rażące naruszenie prawa, o czym szczegółowo odwołujący nie może podnosić, gdyż sprawy wymagają powiadomienia CBA i ABW przez Sąd Dyscyplinarny Izby Adwokackiej w Poznaniu oraz przez Wyższy Sąd Dyscyplinarny, gdyż obecna reforma sądownictwa powinna obejmować adwokaturę, a w szczególności władze Wielkopolskiej Izby Adwokackiej w Poznaniu i Naczelnej Rady Adwokackiej w Warszawie, oraz Prokuraturę, zaś przede wszystkim należy powołać komisję śledczą do zbadania wszystkich spraw dyscyplinarnych adwokata X i akt prokuratorskich postępowań karnych oraz wszystkich sądowych karnych i cywilnych, gdyż zaistniała sytuacja stworzona przez Dziekana Okręgowej Rady Adwokackiej w Poznaniu prof. dr. hab. adw. Macieja Gutowskiego i inne osoby zagraża bezpieczeństwu III Rzeczypospolitej Polskiej oraz zdaniem odwołującego się wyczerpuje art. 127 i art. 128 oraz inne k.k.?.
W oparciu o powyższy zarzut obwiniony wniósł o ?uchylenie zaskarżonego orzeczenia i zawieszenia postępowania oraz powiadomienia CBA, ABW, a przede wszystkim Pana Ministra Mariusza Kamińskiego, Pana Premiera i Pana Prezydenta oraz Pana Ministra Obrony Narodowej, wskazując, że w sądach sprawy adw. X należy traktować jako ściśle tajne i nie powiadamiać o nich Dziekana Okręgowej Rady Adwokackiej w Poznaniu?.
Wyższy Sąd Dyscyplinarny zważył, co następuje.
Odwołanie adwokata X nie zasługuje na uwzględnienie, zaś postawiony przez obwinionego zarzut nie daje się sklasyfikować jako zarzut naruszenia prawa materialnego lub procesowego czy też błąd w ustaleniach faktycznych. Obwiniony nie wskazuje w odwołaniu, na czym miałoby polegać rażące naruszenie prawa i podnosi, że nie może tego określić w odwołaniu.
Zasadnie Sąd Dyscyplinarny Izby Adwokackiej w Poznaniu uznał, że obwiniony swoim zachowaniem naruszył godność zawodu adwokata, a także naraził wykonywany przez siebie zawód na utratę społecznego zaufania.
Podstawową normą Zbioru Zasad Etyki Adwokackiej i Godności Zawodu, wskazującą źródło etyki adwokackiej, definiującą pojęcie naruszenia godności zawodu, a także wprowadzającą powszechny obowiązek przestrzegania przez adwokata norm etycznych i zważania, aby nie uchybić godności zawodu jest § 1 Zbioru Zasad Etyki Adwokackiej i Godności Zawodu. Norma wyrażona w § 1 ust. 1 Zbioru Zasad Etyki Adwokackiej i Godności Zawodu ma fundamentalne znaczenie dla prawidłowej interpretacji i stosowania wszystkich zamieszczonych w nim regulacji oraz ma elementarne znaczenie dla zrozumienia wszelkich nakazów, obowiązków i zaleceń odnoszących się do prawidłowego pełnienia obowiązków adwokackich oraz postawy prezentowanej przez adwokata nie tylko podczas wykonywania zawodu, ale także w czasie, gdy nie pełni czynności zawodowych.
Zgodnie z treścią § 1 ust. 2 Zbioru Zasad Etyki Adwokackiej i Godności Zawodu naruszenie godności zawodu ma miejsce już wówczas, kiedy postępowanie adwokata mogłoby go poniżyć w opinii publicznej. Zachowania poniżające adwokata w oczach opinii publicznej to takie postępowanie, którym adwokat sprzeniewierza się swemu zawodowemu powołaniu lub też wzbudza moralny sprzeciw, odrazę, oburzenie, potępienie moralne lub obyczajowe (J. Naumann, Zbiór Zasad Etyki Adwokackiej i Godności Zawodu. Komentarz, Warszawa 2012, s. 11). Z naruszeniem dyscyplinarnym mamy do czynienia nie tylko wówczas, gdy adwokat wykazał się postępowaniem, które ewidentnie poniżało go (w opinii publicznej), ale odpowiedzialność dyscyplinarna zachodzi już od momentu, gdy dane zachowanie może poniżać adwokata w oczach opinii publicznej. Delikt zachodzi bowiem już od chwili, gdy możliwe jest sformułowanie rozsądnej, wyważonej i umotywowanej oceny moralnej, zgodnie z którą dane postępowanie może być ocenione jako uwłaczające godności adwokata.
Godność zawodu adwokata wyraża się w tym, że adwokat nie tylko winien bezwzględnie sumiennie wykonywać obowiązki i stosować się do przepisów prawa, ale wręcz wymagać od siebie wyższych standardów kultury (orzeczenie Wyższego Sądu Dyscyplinarnego z dnia 21 maja 2011 r., WSD 133/10).
Zachowanie podrywające zaufanie do zawodu to postępowanie, które choć formalnie poprawne, to jednak zdecydowanie społecznie nieakceptowane. Większość takich zachowań została opisana w treści poszczególnych zasad Zbioru Zasad Etyki Adwokackiej i Godności Zawodu, ale wyliczenie to nie jest wyczerpujące. Adwokat winien zatem w swoim postępowaniu uwzględniać, że choć może nim formalnie nie naruszać żadnej z zasad Zbioru Zasad Etyki Adwokackiej i Godności Zawodu, to może być ono oceniane przez adwokaturę lub kogokolwiek spoza adwokatury jako postępowanie naruszające godność zawodu.
W skardze skierowanej do Dziekana Okręgowej Rady Adwokackiej w Poznaniu z dnia 19 lipca 2018 r. prokurator Prokuratury Okręgowej w Gorzowie Wielkopolskim A.W. wskazywał, że obwiniony adw. X podczas wykonywania czynności procesowych w Prokuraturze Okręgowej, wielokrotnie pytaniami przerywał pisanie przez prokuratora notatki urzędowej z wykonywania czynności z udziałem obrońcy, mówił, że zaczyna się denerwować i że skorzysta z numeru telefonu, który wskazywał na wewnętrznej okładce swoich akt, uniemożliwiał wykonywanie czynności przez prokuratora oraz nie reagował na wezwania do opuszczenia Prokuratury. Z zeznań świadka J.W., prokuratora Prokuratury Rejonowe w Gorzowie Wielkopolskim delegowanego do Prokuratury Okręgowej w Gorzowie Wielkopolskim, złożonych na rozprawie w dniu 26 listopada 2019 r. wynika, że obwiniony twierdził, że swego czasu był kandydatem na Ministra Sprawiedliwości oraz że kilka dni wcześniej spożywał kolację z Prokuratorem Krajowym, powołując się w ten sposób na wpływy w Ministerstwie Sprawiedliwości, a nadto formułował groźby, że zachowania prokuratora spotkają się z powiadomieniem przełożonych albo Ministerstwa Sprawiedliwości lub mediów i prasy. Równocześnie w piśmie z dnia 16 lipca 2018 r. skierowanym do Prokuratury Okręgowej w Gorzowie Wielkopolskim obwiniony zarzucał prokuratorowi łamanie konstytucyjnego prawa do obrony oraz rażące naruszenie podstawowych zasad postępowania karnego.
Niewątpliwie zachowanie obwinionego X i jego postawa prezentowana podczas wykonywania czynności obrońcy w Prokuraturze Okręgowej w Gorzowie Wielkopolskim, w sprawie PO I Ds. 45.2017 w postaci uniemożliwiania prokuratorowi wykonywania swoich obowiązków poprzez powielanie tych samych wniosków dowodowych, co do których wypowiedział się już prokurator prowadzący sprawę, domagania się zmiany decyzji prokuratora oraz niestosowania się do próśb i poleceń prokuratora o opuszczenie budynku Prokuratury było zachowaniem mogącym go poniżyć w opinii publicznej i naruszającym godność zawodu. Szczególnie naganne było kierowanie przez obwinionego do Prokuratury wniosków na piśmie, sugerujących nagłośnienie sprawy u Prokuratora Generalnego poprzez powiadomienie go o postępowaniu podległych mu prokuratorów oraz bezpodstawne twierdzenia, iż działania prokuratora naruszają prawo do obrony oraz rażąco naruszają podstawowe zasady postępowania karnego. Takie zachowanie mogło wzbudzić odrazę, oburzenie, potępienie moralne lub obyczajowe, zarówno przez adwokaturę, jak też kogokolwiek spoza adwokatury.
Zasadnie Sąd Dyscyplinarny ocenił, że zachowanie obwinionego adw. X wyczerpywało znamiona deliktu z § 27 Zbioru Zasad Etyki Adwokackiej i Godności Zawodu. Zgodnie z treścią § 27 ust. 1 Zbioru Zasad Etyki Adwokackiej i Godności Zawodu adwokat obowiązany jest zachować umiar i takt wobec sądu, urzędów i instytucji, przed którymi występuje.
Umiar i takt wyraża się w takim zachowaniu, które uwzględnia powagę zajęcia adwokata, jego pozycję jako adwokata, a także powagę instytucji i osób, wobec których występuje, a także ich godność. Wizerunek zawodu oraz autorytet adwokatury budowany jest na fundamencie, na który składa się niezliczona ilość zachowań pojedynczych adwokatów. Stąd też wymaganie zachowania opanowania w każdej sytuacji oraz postępowania zawsze taktownego kształtują nie tylko opinię o konkretnym, indywidualnym adwokacie, ale też o adwokaturze jako całości.
Zachowanie obwinionego, objęte zarzutem, niewątpliwie można ocenić jako brak zachowania taktu i umiaru wobec instytucji i urzędu prokuratorskiego, przed którym występował obwiniony w sprawie PO I Ds. 45.2017, zarówno w kierowanych do Prokuratury pismach, jak i podczas osobistej obecności w Prokuraturze. Niekulturalne zachowanie oraz niestosowne wypowiedzi i groźby kierowane pod adresem prokuratora należy ocenić, jako absolutnie niedopuszczalne. Lekceważenie prokuratora, uniemożliwianie mu wykonywania czynności, niestosowanie się do próśb i wezwań, a w szczególności powoływanie się na wpływy w Ministerstwie Sprawiedliwości i grożenie zawiadomieniem prokuratora nadrzędnego, mediów i prasy, którego dopuścił się obwiniony, stanowiło fatalne świadectwo kultury osobistej, a ponadto wskazywało na brak profesjonalizmu w wykonywaniu zawodu adwokata i brak poszanowania zasad będących podstawą wykonywania zawodu adwokackiego. Od adwokata wymagany jest bardzo szczególny miernik staranności, kultury osobistej oraz w wielu przypadkach samokontroli. Zachowanie, którego dopuścił się obwiniony nie licuje z godnością wykonywanego przez niego zawodu i nie powinno mieć miejsca zarówno w życiu zawodowym, jak również prywatnym. Wymóg należytego zachowania w każdej sytuacji jest zasadą rządzącą wykonywaniem zawodu adwokata, od której nie ma i nie może być wyjątków.
Za prawidłową uznał Wyższy Sąd Dyscyplinarny ocenę Sądu Dyscyplinarnego Izby Adwokackiej w Poznaniu, że obwiniony swoim zachowaniem naruszył również § 28 Zbioru Zasad Etyki Adwokackiej i Godności Zawodu. Zgodnie z treścią § 28 Zbioru Zasad Etyki Adwokackiej i Godności Zawodu adwokat powinien zwracać uwagę na to, by jego wystąpienia, wypowiedzi i zadawane pytania nie naruszały godności osób biorących udział w sprawie.
§ 28 Zbioru Zasad Etyki Adwokackiej i Godności Zawodu odnosi się między innymi do zachowania adwokata względem sędziów, prokuratorów, funkcjonariuszy policji, urzędników i innych osób będących przedstawicielami instytucji, w których pojawia się adwokat z racji wykonywanych czynności zawodowych. Godność, o której mowa w § 28 Zbioru Zasad Etyki Adwokackiej i Godności Zawodu, odnosi się do godności odczuwanej przez ludzi w każdym jej aspekcie. Chodzi zatem o godność indywidualną, wynikającą z poczucia własnej podmiotowości, wartości i integralności moralnej każdego człowieka oraz płynącego z tego tytułu słusznego oczekiwania okazywania mu szacunku. Ale chodzi tu także o innego rodzaju odmiany godności, do których należy na przykład godność zawodowa wynikająca z przynależności do określonej grupy zawodowej. Ponadto chodzi o godność w znaczeniu osobowościowym, której źródłem jest poczucie wagi i trudu włożonego w jakiegoś rodzaju dokonania, a więc godność związaną z dorobkiem danego człowieka. Wreszcie chodzi tu także o godność służbową, którą odczuwa człowiek zajmujący określone stanowisko lub pełniący pewną funkcję, które są dla niego ważne i w jego odczuciu powinny być szanowane.
Zachowanie obwinionego w postaci uniemożliwienia prokuratorowi sporządzenia notatki urzędowej, grożenie zawiadomieniem przełożonego, zarzucanie prokuratorowi utrudniania prawa do obrony i rażącego naruszenia przez prokuratora przepisów procedury karnej, niewątpliwie naruszało godność służbową prokuratora i odznaczało się okazaniem mu braku szacunku przy wykonywaniu czynności zawodowych, na wniosek i w sprawie, w której obwiniony występował jako obrońca.
Wyższy Sąd Dyscyplinarny podziela stanowisko Sądu Dyscyplinarnego, że dla wymiaru kary orzeczonej względem obwinionego istotne znacznie miała okoliczność, że adw. X był już prawomocnie skazany za popełnienie deliktów dyscyplinarnych, a ponadto wiele postępowań przeciwko niemu nadal pozostaje w toku. Obwiniony orzeczeniem Sądu Dyscyplinarnego w Poznaniu z dnia 10 września 2019 r., w sprawie SD 43/19, został zawieszony w czynnościach zawodowych na 2 lata, ukarany karą nagany oraz orzeczony został wobec niego zakaz patronatu na 3 lata, w toku pozostaje postępowanie w sprawie SD 5/19, w którym orzeczeniem z dnia 19 lutego 2019 r. adw. X został zawieszony w czynnościach zawodowych. Okoliczności te niewątpliwie świadczą o dalszym, nagannym postępowaniu obwinionego i braku zmiany sposobu wykonywania zawodu z poszanowaniem zasad etyki, co naraża członków adwokatury na poniżenie w opinii publicznej.
O kosztach postępowania za postępowanie przed sądem II instancji orzekł Wyższy Sąd Dyscyplinarny na podstawie art. 95n pkt 1 ustawy ? Prawo o adwokaturze w zw. z pkt 1 lit. c uchwały nr 23/2017 Naczelnej Rady Adwokackiej z dnia 1 lipca 2017 r. w sprawie określenia wysokości zryczałtowanych kosztów postępowania dyscyplinarnego.