Orzeczenie WSD z dnia 25 października 2014r,

Kompetencja sądu odwoławczego w zakresie korekty kar orzeczonych przez sąd I instancji sprowadza się oceny, czy orzeczone kary nie mają charakteru rażąco niewspółmiernego. Nie każda różnica w ocenie co do wymiaru kary może stanowić podstawę do korekty tego wymiaru. Zawarty w odwołaniu zarzut rażącej niewspółmierności kary jest zarzutem dotyczącym kategorii ocen, przy czym art. 438 pkt. 4 k.p.k. mówi o ?rażącej? niewspółmierności. Analiza językowa określenia ?rażąca? wskazuje na to, że dojść musi do znaczącej, wyraźnej różnicy w ocenach odnośnie wymiaru kary między sądem pierwszej instancji a sądem odwoławczym, aby mogło dojść do zmiany lub uchylenia orzeczenia. Innymi słowy, nie każda różnica w ocenie co do wymiaru kary może stanowić podstawę do korekty tego wymiaru. Nie każda wadliwość rozstrzygnięcia o wymiarze kary może stanowić usprawiedliwioną podstawę odwoławczą, lecz jedynie jej kwalifikowana postać, wyrażająca się orzeczeniem kary "rażąco" niewspółmiernej. Przez rażącą niewspółmierność kary rozumieć należy różnicę między karą wymierzoną przez sąd pierwszej instancji a karą, jaką należałoby orzec w instancji odwoławczej w następstwie prawidłowego zastosowania dyrektyw sądowego wymiaru kary. Chodzi tu o różnicę zasadniczej natury, oczywistą, rzucającą się w oczy i nie dającą się zaakceptować nieproporcjonalność kary orzeczonej w stosunku do kary sprawiedliwej, zasłużonej. Niewspółmierność rażąca to znaczna, zasadnicza, "bijąca w oczy" różnica między karą wymierzoną a karą sprawiedliwą (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 10 maja 2012 r., SDI 7/12., wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26 czerwca 2006 r., SNO 28/06, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 stycznia 2003 r., SNO 57/02, orzeczenie WSD z dnia 5 lipca 2014 r., WSD 48/14).

Podkreślić należy, że rozstrzygnięcie Sądu Rejonowego (...) w przedmiocie warunkowego umorzenia postępowania wobec obwinionego poddane zostało wskutek apelacji oskarżyciela publicznego kontroli instancyjnej przez Sąd Okręgowy (...) utrzymane w mocy, przy czym apelację uznano za oczywiście bezzasadną. Pozwala to na uznanie, że w ocenie sądów powszechnych, wina i społeczna szkodliwość czynu zarzuconego obwinionemu w postępowaniu karnym i będącego jednocześnie przedmiotem postępowania dyscyplinarnego nie są znaczne, a postawa obwinionego, jego właściwości i warunki osobiste oraz dotychczasowy sposób życia uzasadniają przypuszczenie, że pomimo umorzenia postępowania będzie on przestrzegał porządku prawnego (art. 66 §1 k.k.).

Trafna w stopniu oczywistym i akceptowana przez Wyższy Sąd Dyscyplinarny jest podniesiona w odwołaniu obszerna argumentacja wskazująca na różnice i odmienną rolę pomiędzy postępowaniem karnym oraz postępowaniem dyscyplinarnym, w tym również pogląd, że brak ukarania za przestępstwo, w tym nawet wyrok uniewinniający, nie wyłącza odpowiedzialności dyscyplinarnej. Podobnie Wyższy Sąd Dyscyplinarny akceptuje twierdzenia odwołania, iż zachowanie obwinionego wpłynęło na negatywne postrzeganie osób wykonujących zawody zaufania publicznego, godziło w dobre imię adwokatury oraz naruszyło standardy składające się na budowanie pozytywnego odbioru całego systemu wymiaru sprawiedliwości. Zauważyć jednak należy równocześnie, że także Sąd Dyscyplinarny Izby Adwokackiej w uzasadnieniu zaskarżonego orzeczenia zwrócił uwagę i nadał właściwą rangę dokładnie tym samym okolicznościom. Sąd Dyscyplinarny I instancji, w przeciwieństwie do sądów powszechnych (co w realiach niniejszej sprawy nie jest zarzutem pod adresem wskazanych sądów ale wyłącznie stwierdzeniem faktu) uznał za zasadne i konieczne przeprowadzenie rozprawy i ukaranie obwinionego za przewinienie dyscyplinarne, którego się dopuścił. Jednocześnie w uzasadnieniu orzeczenia w sposób jednoznaczny dał wyraz przekonaniu, iż ocena zachowania obwinionego w płaszczyźnie dyscyplinarnej jest zasadniczo odmienna od dokonanej oceny prawnokarnej i bardziej surowa dla obwinionego. Sąd Dyscyplinarny I instancji w sposób wystarczający dla poddania orzeczenia kontroli odwoławczej uzasadnił wymiar kary dyscyplinarnej, w wystarczającym stopniu uwzględnił wszystkie okoliczności, zarówno obciążające, jak i łagodzące, o charakterze przedmiotowym i podmiotowym, mające wpływ na ocenę stopnia szkodliwości przypisanego obwinionemu przewinienia dyscyplinarnego. Zaskarżone orzeczenie uwzględnia należycie doniosłość wszystkich przesłanek wymiaru kary dyscyplinarnej, będącej instrumentem służącym ochronie publicznego zaufania do zawodu adwokata i osób, które go wykonują.

Wymierzona obwinionemu kara nagany zdaniem Wyższego Sądu Dyscyplinarnego nie może zostać uznana za rażąco niewspółmierną (rażąco łagodną) w sytuacji, gdy w sposób należyty uwzględni się istotne okoliczności podmiotowe w postaci wcześniejszej niekaralności dyscyplinarnej obwinionego - przy uwzględnieniu faktu, że zawód adwokata wykonuje on od blisko trzydziestu ośmiu lat, oraz nie będącego znacznym stopnia winy i społecznej szkodliwości czynu ? wynikającego z rozstrzygnięć sądów powszechnych.

Nie należy tracić także z pola widzenia, że postulowane w odwołaniu wymierzenie obwinionemu kary dyscyplinarnej ? kary zawieszenia prawa do wykonywania zawodu adwokata na okres dwóch lat, zdaje się abstrahować od faktu, iż skutki wymierzenia takiej kary dyscyplinarnej nie dają się porównać z zawieszeniem w wykonywaniu zawodu osoby pozostającej w stosunku służby lub pracy. Zawieszenie oznacza dla adwokata faktyczne pozbawienie możliwości pozyskiwania środków do życia, powoduje utratę zaufania klientów, oceny poniżenia ze strony otoczenia, czyli niewątpliwą degradację społeczną o skutkach wyjątkowo dotkliwych. Jej stosowanie musi być niezwykle rozważne, poprzedzone rozważeniem konsekwencji, jakie powoduje dla obwinionego, a tym samym zastrzeżone dla przewinień dyscyplinarnych charakteryzujących się zdecydowaną przewagą okoliczności obciążających (znacznym stopniem winy, negatywną oceną motywacji i sposobu zachowania się sprawcy, istotnym stopniem naruszenia ciążących na obwinionym obowiązków, rodzajem i rozmiarem ujemnych następstw przewinienia dyscyplinarnego, wreszcie negatywną oceną zachowań obwinionego adwokata przed popełnieniem przewinienia dyscyplinarnego i po jego popełnieniu). W kontekście powyższego, stwierdzić należy, że odwołanie nie zawiera przekonujących argumentów mogących upoważnić do dokonania zmiany orzeczenia ? przyjęcia, iż orzeczona wobec obwinionego kara dyscyplinarna jest rażąco niewspółmierna.