Orzeczenie WSD z dnia 21 września 2022 r. (4)

Sygn. akt: WSD 113/22

 

 

ORZECZENIE

 

Dnia 21 września 2022 r.

 

Wyższy Sąd Dyscyplinarny Adwokatury

w składzie

 

Przewodniczący:  SWSD adw. Marcin Kondracki

Członkowie:         SWSD adw. Marcin Ajs

                            SWSD adw. dr Józef Forystek (spraw.)

          

przy udziale: Z-cy Rzecznika Dyscyplinarnego Adwokatury 
adw. Bartłomieja Gawrona

 

oraz  protokolanta: adw. Agnieszki Anny Kacperskiej

 

w sprawie dyscyplinarnej obw. adw. XY z odwołania obrońcy obwinionego od orzeczenia Sądu Dyscyplinarnego Izby Adwokackiej w Warszawie z dnia 8 czerwca 2022 r., sygn. SD 26/21

 

na podstawie art. 95 ?n? Ustawy Prawo o adwokaturze w zw. z art. 437 § 1 i § 2 k.p.k.

 

orzeka:

 

1.                 odwołanie obwinionego częściowo uwzględnia, w ten sposób, że zmienia zaskarżone orzeczenie Sądu Dyscyplinarnego Izby Adwokackiej w Warszawie z dnia 8 czerwca 2022 r., sygn. SD 26/21:

 

a)      w punkcie 2 (drugim), poprzez nadanie mu następującego brzmienia:

na podstawie art. 81 ust. 3a ustawy Prawo o adwokaturze zobowiązuje obwinionego adw. XY do przeproszenia pokrzywdzonego X poprzez przesłanie na jego adres, tj. dr hab. X, prof. Y Instytut N., Katedra A., Zakład J. S., ul. xxx R. pisemnych przeprosin za nieetyczne sformułowanie użyte w piśmie adwokackim z dnia 14 czerwca 2020 roku, w którym obwiniony użył wobec pokrzywdzonego prof. X nieetycznej groźby (w postaci zagrożenia skierowaniem prywatnego aktu oskarżenia w przypadku zaniechania oczekiwanych czynności) - w terminie 14 dni od uprawomocnienia się orzeczenia;

 

b)      utrzymuje zaskarżone orzeczenie w mocy w pozostałym zakresie;

 

2.                 na podstawie art. 95 ?l? ust. 2 i ust. 3 ustawy ? Prawo o adwokaturze w zw. z pkt 1 lit. c) Uchwały Nr 23/2017 Naczelnej Rady Adwokackiej z dnia 1 lipca 2017 r. w sprawie określenia wysokości zryczałtowanych kosztów postępowania dyscyplinarnego zasądza od obwinionego adwokata XY na rzecz Izby Adwokackiej w Warszawie zryczałtowane koszty postępowania dyscyplinarnego za postępowanie przed sądem drugiej instancji w wysokości 1.000 zł (jeden tysiąc złotych).

 

 

 

Sygn. akt WSD 113/22

 

UZASADNIENIE

 

Pismem z dnia 15 czerwca 2020 r. skierowanym do Rzecznika Dyscyplinarnego Izby Adwokackiej w Warszawie pokrzywdzony X, pracownik naukowy Instytutu N. Uniwersytetu Y  powiadomił o możliwości popełnienia deliktu dyscyplinarnego przez adwokata XY. Pokrzywdzony do swojej skargi załączył list adwokacki z daty 14 czerwca 2020 r. stanowiący wezwanie do usunięcia naruszenia dóbr osobistych  sporządzony przez adw. XY działającego w imieniu dr hab. XX, prof. Y (prywatnie matki obwinionego). W treści tego wezwania znalazł się fragment, w którym adwokat zagroził pokrzywdzonemu skierowaniem prywatnego aktu oskarżenia  ?w razie braku zaniechania naruszeń (...) oraz niedopełnienia czynności zmierzających do usunięcia skutków naruszenia dóbr osobistych (...) we wskazanym terminie?. 

           W dniu 21 października 2021 r. Rzecznik Dyscyplinarny Izby Adwokackiej w Warszawie przedstawił obwinionemu zarzut popełnienia przewinienia dyscyplinarnego z art. 80 Prawa o adwokaturze w zw. z § 1 ust. 2, § 13 i § 16 Zbioru Zasad Etyki Adwokackiej i Godności Zawodu, a następnie po uprzednim odebraniu wyjaśnień obwinionego (9 listopada 2021 r.) skierował w dniu 18 lutego 2021 roku do Sądu Dyscyplinarnego Izby Adwokackiej w Warszawie wniosek o wszczęcie postępowania dyscyplinarnego przed Sądem Dyscyplinarnym (akt oskarżenia) przeciwko adwokatowi XY.

Orzeczeniem Sądu Dyscyplinarnego Izby Adwokackiej w Warszawie z dnia 8 czerwca 2022 roku, sygn. akt SD 26/21 adwokat XY został uznany za winnego tego, że w dniu 14 czerwca 2020 r. w W. wystosował do X wezwanie do usunięcia naruszenia dóbr osobistych, w którym to wezwaniu użył gróźb wszczęcia względem X postępowania karnego poprzez wskazanie ?iż w razie braku zaniechania naruszeń (...) oraz niedopełnienia czynności zmierzających do usunięcia skutków naruszenia dóbr osobistych (...) we wskazanym terminie, zostanie skierowany do Sądu (...) prywatny akt oskarżenia (postępowanie karne) (...)? tj. popełnienia przewinienia dyscyplinarnego z art. 80 Prawa o adwokaturze w zw. z § 1 ust. 2, § 13 i § 16 Zbioru Zasad Etyki Adwokackiej i Godności Zawodu i za co na podstawie art. 81 ust. 1 pkt 1 Prawa o adwokaturze wymierzono mu karę upomnienia. Nadto, na podstawie art. 81 ust. 3a Prawa o adwokaturze zobowiązano obwinionego do przeproszenia pokrzywdzonego X poprzez przesłanie na jego adres, tj. dr hab. X prof. Y Instytut N. Katedra A. Zakład J. S., ul. xxx, R. oraz na adres Rektora Uniwersytetu Y, tj. Aleja yyy R., pisemnych przeprosin za nieetyczne sformułowanie użyte w piśmie adwokackim z dnia 14 czerwca 2020 roku, w którym reprezentując profesor dr hab. XX użył wobec pokrzywdzonego prof. X nieetycznej groźby - w terminie 14 dni od uprawomocnienia się orzeczenia. W konsekwencji na podstawie ust. 1 lit. a i b Uchwały Nr 23/2017 Naczelnej Rady Adwokackiej z dnia 1 lipca 2017 r. w sprawie określenia wysokości zryczałtowanych kosztów postępowania dyscyplinarnego zasądzono od obwinionego zryczałtowane koszty postępowania dyscyplinarnego w wysokości 1.000 zł (słownie: jeden tysiąc złotych) za dochodzenie dyscyplinarne oraz zryczałtowane koszty postępowania dyscyplinarnego w wysokości 1.000 zł (słownie: jeden tysiąc złotych) w postępowaniu przed Sądem Dyscyplinarnym I instancji, obie kwoty na rzecz Izby Adwokackiej w Warszawie.

Sąd Dyscyplinarny Izby Adwokackiej w Warszawie ustalił następujący stan faktyczny: Skarżący dr hab. X jest pracownikiem naukowo-dydaktycznym na Uniwersytecie Y i pozostawał w sporze z innym pracownikiem naukowym Uniwersytetu Y dr hab. XX. Spór ten dotyczył otwarcia przewodu doktorskiego przez YY w oparciu o rozprawę dotyczącą statusu tłumaczy konferencyjnych w R. I. Wobec zaistniałego sporu w dniu 14 czerwca 2020 r. adwokat XY, działając jako pełnomocnik XX, przesłał X mailem wezwanie do usunięcia naruszenia dóbr osobistych. Pismo to zostało również wysłane pocztą tradycyjną na adres służbowy pokrzywdzonego. Wezwanie w przeważającej części miało charakter merytoryczny. W ostatnim akapicie zawierało jednak groźbę wszczęcia względem pokrzywdzonego postępowania karnego poprzez wskazanie: ?iż w razie braku zaniechania naruszeń (...) oraz niedopełnienia czynności zmierzających do usunięcia skutków naruszenia dóbr osobistych (...) we wskazanym terminie, zostanie skierowany do Sądu (...) prywatny akt oskarżenia (postępowanie karne) (...).?

Powyższy stan faktyczny został ustalony przez sąd pierwszej instancji w oparciu o: skargę X, wyjaśnienia obwinionego złożone w toku dochodzenia dyscyplinarnego, zeznania skarżącego w toku dochodzenia dyscyplinarnego oraz przed Sądem Dyscyplinarnym. Sąd uznał dowody z dokumentów za wiarygodne, żadna też ze stron nie kwestionowała ich wiarygodności. Za wiarygodne, co do istoty sprawy Sąd uznał również wyjaśnienia obwinionego i zeznania świadka, albowiem zeznania te były logiczne i spójne z innymi dowodami zgromadzonymi w sprawie. Treść złożonych wyjaśnień, zeznań i dokumentów pozwoliły Sądowi Dyscyplinarnemu na odtworzenie kolejności wydarzeń w niniejszej sprawie.

W uzasadnieniu orzeczenia Sąd Izbowy podkreślił, że ?każde zachowanie adwokata, które poddawane jest ocenie pod względem odpowiedzialności dyscyplinarnej, powinno być oceniane przede wszystkim z uwagi na jego wpływ na autorytet i zaufanie społeczne do zawodu adwokackiego, a w konsekwencji także całego wymiaru sprawiedliwości?. Jak bowiem wynika z brzmienia § 16 zd. drugie Zbioru Zasad Etyki Adwokackiej w korespondencji zawodowej należy przestrzegać właściwych form. Nie wolno używać wyrażeń czy zwrotów obraźliwych ani grozić ściganiem karnym lub dyscyplinarnym. Zgromadzony w toku postępowania materiał dowodowy w ocenie Sądu jednoznacznie wskazuje, że adwokat XY dopuścił się zarzucanego mu przewinienia dyscyplinarnego. Przy wymierzaniu kary Sąd Dyscyplinarny wziął pod uwagę dotychczasową niekaralność obwinionego oraz jego postawę w toku niniejszego postępowania oraz uwzględnił wniosek Rzecznika Dyscyplinarnego wymierzając obwinionemu XY karę upomnienia. Dodatkowo uznał, iż w tej konkretnej sprawie koniecznym stało się zastosowanie środka określonego w art. 81 ust. 3a ustawy Prawo o adwokaturze, skoro do daty rozprawy obwiniony nie przeprosił pokrzywdzonego, a ten ostatni konsekwentnie i zasadnie domagał się takich przeprosin.

            W odwołaniu obwiniony zarzucił zaskarżonemu orzeczeniu naruszenie przepisów postępowania, mogące mieć wpływ na treść orzeczenia, a mianowicie art 139 § 1 k.p.k. w zw. z art. 16 k.p.k. w zw. z art. 6 k.p.k. w zw. z art. 95n ustawy Prawo o adwokaturze, poprzez uznanie za doręczone obwinionemu następujących pism procesowych: postanowieniu o zamknięciu dochodzenia dyscyplinarnego z dnia 13 stycznia 2021 r. i wniosku o wszczęcie postępowania dyscyplinarnego przed Sądem Dyscyplinarnym z dnia 18 lutego 2021 r. i w konsekwencji naruszenie przepisów postępowania, mogące mieć wpływ na treść orzeczenia, a mianowicie art. 377 § 4 k.p.k. w zw. z art. 139 § 1 k.p.k. w zw. z art, 6 k.p.k. w zw. z art. 95n ustawy Prawo o adwokaturze poprzez prowadzenie rozprawy przed Sądem Dyscyplinarnym pod nieobecność obwinionego (w tym poprzestanie na odczytaniu jego wyjaśnień) w sytuacji, w której zawiadomienie o terminie rozprawy wysłane na adres obwinionego nie mogło zostać uznane za doręczone w sposób skuteczny skoro obwiniony nie miał wiedzy o toczącym się postępowaniu dyscyplinarnym przed Sądem Dyscyplinarnym, a to wobec nieskutecznego doręczenia mu postanowienia o zamknięciu dochodzenia dyscyplinarnego oraz wobec nieskutecznego doręczenia mu wniosku o wszczęcie postępowania przed Sądem Dyscyplinarnym, oraz naruszenie przepisów postępowania, mogące mieć wpływ na treść orzeczenia, a mianowicie art. 353 § 1 i 2 k.p.k. poprzez przeprowadzenie w dniu 8 czerwca 2022 r. rozprawy pod nieobecność obwinionego w sytuacji, w której termin na odbiór pisma zawierające wezwanie obwinionego na termin rozprawy, upływał w dniu 2 czerwca 2022 r. Podnosząc wskazane zarzuty wniósł o uchylenie zaskarżonego rozstrzygnięcia i przekazanie sprawy do ponownego rozpatrzenia Sądowi Dyscyplinarnemu Izby Adwokackiej w Warszawie.

             Nadto obrońca obwinionego zarzucił orzeczeniu rażącą niewspółmierność kary, tj. niezasadne orzeczenie obowiązku przeproszenia pokrzywdzonego w sytuacji, gdy z treści skargi pokrzywdzonego, jego zeznań złożonych w toku postępowania wynika niezbicie, że nie czuł się on urażony/zniesławiony/dotknięty sformułowaniem, za które obwiniony został pociągnięty do odpowiedzialności dyscyplinarnej, wnosząc w związku z tym o uchylenie obowiązku przeproszenia X.

 

Wyższy Sąd Dyscyplinarny zważył, co następuje:

W pierwszej kolejności stwierdzić należy, że Wyższy Sąd Dyscyplinarny uznał ustalenia faktyczne Sądu Izbowego za własne, albowiem zostały one poczynione prawidłowo w oparciu o całokształt okoliczności sprawy i znajdują pełne oparcie w znajdujących się w aktach sprawy dokumentach, a zwłaszcza w treści sporządzonego i podpisanego przez adwokata XY wezwania do usunięcia naruszenia dóbr osobistych z daty 14 czerwca 2020 r. Również złożone w sprawie zeznania świadka ? pokrzywdzonego X nie budzą wątpliwości, są wiarygodne i wprost korespondują z treścią pisma autorstwa obwinionego. W związku z tym wszelkie podniesione w odwołaniu obwinionego zarzuty o charakterze procesowym okazały się bezzasadne, albowiem nie miały i nie mogły mieć żadnego znaczenia dla ostatecznego rozstrzygnięcia sprawy, skoro stan faktyczny sprawy nie budzi wątpliwości, a przesłuchany przez Rzecznika obwiniony składając wyjaśnienia przyznał się do popełnienia zarzuconego mu czynu (przewinienia dyscyplinarnego), z tym jedynie zastrzeżeniem, iż według niego nie użył ?gróźb [liczba mnoga] względem X wszczęcia postępowania karnego, a użyłem jednej groźby?. Jednocześnie przyznał, że jest autorem pisma adwokackiego z 14 czerwca 2020 r. i  w związku z tym zaproponował  dobrowolne poddanie się karze w postaci upomnienia.

            Nie jest również zasadny zarzut dotyczący nieprawidłowego powiadomienia obwinionego o rozprawie wyznaczonej przez Izbowy Sąd Dyscyplinarny na dzień 8 czerwca 2022 r. Zawiadomienie to zostało nadane 16 maja 2022 r. i było dwukrotnie awizowane na wskazanym przez obwinionego adresie, najpierw 18 maja 2022 r., a później jeszcze 26 maja 2022 r. Zaniechanie odbioru zawiadomienia o rozprawie obciąża wyłącznie obwinionego,  który nie zażądał kierowania wezwań na inny adres. Zresztą, co istotne, orzeczenie Sądu Dyscyplinarnego Izby Adwokackiej w Warszawie wraz z jego pisemnym uzasadnieniem skierowane na ten sam adres (tj. ul. xyx) obwiniony osobiście odebrał później w dniu 4 lipca 2022 r.

            Zgodzić należy się z sądem pierwszej instancji, iż materialnoprawną podstawę odpowiedzialności adwokata stanowi art. 80 ustawy - Prawo o adwokaturze, zgodnie z którym adwokaci odpowiadają dyscyplinarnie za postępowanie sprzeczne z prawem, zasadami etyki lub godnością zawodu bądź za naruszenie swych obowiązków zawodowych. Dokonując oceny czynu zarzucanego obwinionemu, należy mieć na uwadze zasady zawarte w Zbiorze Zasad Etyki Adwokackiej i Godności Zawodu (dalej ZZEAiGZ). Adwokatowi nie wolno bowiem grozić postępowaniem karnym ani dyscyplinarnym w celu zmuszenia kogoś do określonego działania lub zaniechania, zwłaszcza przeciwników strony, którą adwokat reprezentuje w danej sprawie (§ 16 ZZEAiGZ). Tego rodzaju działanie byłoby formą sprzecznego z zasadami etyki adwokackiej swoistego ?szantażu" wobec strony przeciwnej. Zachowanie takie niewątpliwie podrywa zaufanie do adwokatury jako całości i nie może być akceptowane i tolerowane  przez pion dyscyplinarny adwokatury.

Odnosząc powyższe do realiów sprawy wskazać należy, że analiza pisma adwokata XY z daty 14 czerwca 2020 r. wskazuje, że obwiniony ewidentnie uzależniał skierowanie prywatnego aktu oskarżenia  od ?zaniechania naruszeń (...) oraz niedopełnienia czynności zmierzających do usunięcia skutków naruszenia dóbr osobistych [wysłania wiadomości e-mail do tożsamych 28 adresatów, do których wcześniej wysłana była wiadomość X (...) we wskazanym terminie [3 dni od otrzymania wezwania]?. Tak więc, wina obwinionego nie budzi żadnych wątpliwości. W ocenie Wyższego Sądu Dyscyplinarnego powyższe zachowanie wyczerpuje znamiona przewinienia dyscyplinarnego z art. 80 Prawa o adwokaturze w zw. z § 1 ust. 2, § 13 i § 16 Zbioru Zasad Etyki Adwokackiej i Godności Zawodu.

Z orzecznictwa w sprawach dyscyplinarnych dotyczącego gróźb ścigania karnego lub dyscyplinarnego, należy zwrócić uwagę na wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 maja 2012 r,, sygn. SDI 9/12 (LEX nr 1228690), w którym podsumowano rozważania na temat § 16 Kodeksu Etyki Adwokackiej, które WSD w obecnym składzie w pełni podziela, w następujący sposób:

?Niezależnie od stopnia konfliktu interesów charakteryzującego spór pomiędzy stroną przeciwną a stroną, którą reprezentuje radca prawny lub adwokat, profesjonalnemu pełnomocnikowi nie wolno ani pisemnie ani nawet ustnie uciekać się do groźby skierowania sprawy na drogę ścigania karnego lub dyscyplinarnego, jeśli przeciwnik procesowy strony reprezentowanej przez radcę prawnego lub adwokata nie spełni określonych żądań lub życzeń tej strony. Idzie tu więc o wypadki, w których adwokat uzależnia sporządzenie wniosku o ściganie karne lub dyscyplinarne od postulowanego przezeń, a nie akceptowanego przez stronę przeciwną, zachowania. Tego typu zachowania stanowią bowiem mniej lub bardziej zakamuflowaną formę szantażu procesowego, do którego nie może przykładać ręki radca prawny lub adwokat. [...]

- Zakaz, o którym mowa w art. 27 ust. 7 KERP i w § 16 in fine ZZEAiGZ dotyczy zarówno gróźb wyrażonych wprost, jak i w formie zawoalowanej, ale wystarczająco czytelnej dla bezstronnego, rozsądnego odbiorcy (np. ?o ile....to mój klient rozważy skierowanie sprawy do Policji/prokuratury/organów ścigania?); nie ma też znaczenia, czy zawiadamiającym miałby być radca prawny lub adwokat, czy też reprezentowana przezeń strona. [...]

- Nie jest natomiast groźbą, w rozumieniu art. 27 ust. 7 KERP lub § 16 in fine ZZEAiGZ, sucha informacja, podpisana przez radcę prawnego lub adwokata, w której powiadamia on stronę przeciwną, że jego klient podjął decyzję (a nie, że rozważa jej podjęcie) o skierowaniu sprawy na drogę postępowania karnego (dyscyplinarnego); jednakże i taka wiadomość powinna być oceniona w kontekście innych pism (ustnych propozycji negocjacyjnych), wystosowywanych (wypowiadanych) przez adwokata lub radcę prawnego do tej samej osoby w zbliżonym czasie."

            Podobne stanowisko wyrażono także w piśmiennictwie. Przykładowo zdaniem komentatora Kodeksu Etyki Adwokackiej  adw. Jerzego Naumanna: ?Niezależnie od sytuacji adwokatowi nie wolno ani ustnie, ani pisemnie uciekać się do groźby skierowania sprawy na drogę ścigania karnego lub dyscyplinarnego. Chodzi tu przede wszystkim o przypadki, w których adwokat uzależniałby ściganiem karnym lub dyscyplinarnym postulowane zachowanie osoby, do której się zwraca. Byłaby to forma szantażu, co w postępowaniu adwokata jest niedopuszczalne." (zob. J. Neumann, Zbiór Zasad Etyki Adwokackiej i Godności Zawodu. Komentarz, Warszawa 2017, s. 169, uwaga 20 do § 16 ZZEAiGZ).

            Ponieważ swoją postawą obwiniony kształtuje wizerunek adwokatów jako osób posługujących się groźbą wszczęcia postępowania karnego wobec pokrzywdzonego, toteż uwzględniając dotychczasową niekaralność obwinionego, jak i jednostkowy przypadek posłużenia się przez niego taką groźbą, należy uznać, że wymierzona przez Sąd Dyscyplinarny Izby Adwokackie w Warszawie kara upomnienia jest sprawiedliwa i spełni też swoją rolę wychowawczą. Jak wyjaśnił WSD w orzeczeniu z 9 lutego 2019 r., WSD 114/18 przy wyborze rodzaju i wysokości kary dyscyplinarnej należy mieć na względzie stopień społecznej szkodliwości czynu, stopień zawinienia sporawy, rodzaj oraz stopień naruszenia ciążących na adwokacie obowiązków, ujemne następstwa czynu, a także sposób zachowania po jego popełnieniu, jak i dotychczasowy sposób wykonywania zawodu. Rację ma obrońca obwinionego, iż: ?Przeproszenie, jako zachowanie o wymowie przede wszystkim moralnej, ma bowiem sens wtedy tylko, gdy jest spontaniczne i szczere; jako akt wymuszony nie może oddziaływać pozytywnie na ukaranego, spełniając wobec niego rolę wychowawczą [G. Rejman (red.), Kodeks karny. Część ogólna, Warszawa 1999, s. 1130]?. W realiach niniejszej sprawy, skoro obwiniony mimo toczącego się przeciwko niemu postępowania dyscyplinarnego (zarzut został przedstawiony 21 października 2020 r.) nie przeprosił pokrzywdzonego, toteż w pełni zasadnym było obciążenie go obowiązkiem przeprosin na podstawie art., 81 ust. 3a Prawa o adwokaturze.  Odwołanie okazało się częściowo skuteczne w zakresie pkt 2 orzeczenia w którym Sąd Izbowy nakazał obwinionemu przesłanie przeprosin dr hab. X także na adres Rektora Uniwersytetu Y. Skoro obwiniony swoje wezwanie do zaprzestania naruszeń dóbr osobistych dr hab. XX skierował wyłącznie do pokrzywdzonego, a nie do władz uczelni, toteż bezzasadnym jest obciążanie go takim obowiązkiem przez sąd dyscyplinarny. Z treści przeprosin wyeliminowano także dane osobowe klientki obwinionego, albowiem celem orzeczenia dyscyplinarnego nie jest rozstrzyganie sporów między pracownikami naukowymi uczelni, a jedynie zwrócenie uwagi na nieetyczne zachowanie konkretnego adwokata. Z tego powodu Wyższy Sąd Dyscyplinarny częściowo w zakresie pkt 2 zmienił orzeczenie sądu izbowego eliminując obowiązek skierowania przeprosin na ręce Rektora Uniwersytetu Y.

             O zryczałtowanych kosztach postępowania odwoławczego orzeczono zgodnie z obowiązującymi w tym zakresie przepisami wskazanymi w sentencji orzeczenia. W tym stanie rzeczy Wyższy Sąd Dyscyplinarny Adwokatury orzekł jak w sentencji nie uwzględniając obu środków odwoławczych i utrzymując w mocy zarówno zaskarżone orzeczenie, jak i postanowienie o jego sprostowaniu.

 

 

Hasło: przewinienie dyscyplinarne, obwiniony, uzasadnienie.