Orzeczenie WSD z dnia 21 września 2022 r.
Sygn. akt: WSD 103/22
ORZECZENIE
Dnia 21 września 2022 r.
Wyższy Sąd Dyscyplinarny Adwokatury
w składzie
Przewodniczący: SWSD adw. Marcin Kondracki
Członkowie: SWSD adw. Marcin Ajs (spraw.)
SWSD
adw. dr Józef Forystek
przy udziale: Z-cy
Rzecznika Dyscyplinarnego Adwokatury
adw. Bartłomieja Gawrona
oraz protokolanta: adw. Agnieszki
Anny Kacperskiej
w sprawie dyscyplinarnej obw. adw. XY
z odwołania Rzecznika Dyscyplinarnego Izby Adwokackiej w Warszawie od
orzeczenia Sądu Dyscyplinarnego Izby Adwokackiej w Warszawie z dnia 31 maja 2022
r., sygn. SD 50/20
na podstawie art. 437 § 1 i 2 k.p.k. w zw. z art. 95 n Ustawy Prawo o
Adwokaturze
orzeka:
uchyla
zaskarżone orzeczenie Sądu Dyscyplinarnego Izby Adwokackiej w Warszawie
z dnia 31 maja 2022 r., sygn. SD 50/20 w części obejmującej pkt IV orzeczenia i
w tym zakresie przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania Sądowi
Dyscyplinarnemu Izby Adwokackiej w Warszawie.
UZASADNIENIE
orzeczenia
Wyższego Sądu Dyscyplinarnego Adwokatury
z dnia 21 września
2022 r.
w sprawie
dyscyplinarnej obwinionego adw. XY
sygn. akt: WSD
103/22
Orzeczeniem z dnia 31 maja 2022 r. Sąd
Dyscyplinarny Izby Adwokackiej w Warszawie (?Sąd Dyscyplinarny?)
po rozpoznaniu sprawy adw. XY (?Obwiniony?), sygn. akt:
SD 50/20, obwinionego o to, że:
1.
w dniu 6 października 2015 roku w W., będąc
zawieszonym w czynnościach zawodowych na podstawie uchwały Okręgowej Rady
Adwokackiej w Warszawie z dnia 19 sierpnia 2015 roku z powodu zaległości w
opłacaniu składki korporacyjnej wykonywał funkcje zawodowe występując przed
Sądem Okręgowym w W. jako obrońca, tj. popełnienia przewinienia dyscyplinarnego
z art. 80 Prawa o adwokaturze w zw. Z art. 4b ust 1 pkt 5 w zw. z art. 44
ust 3 Prawa o adwokaturze w zw. z § 1 ust 2 Zbioru Zasad Etyki
Adwokackiej i Godności Zawodu (teksy jednolity ogłoszony na podstawie uchwały
nr 52/2011 NRA z dnia 19 listopada 2011r.).
2.
od stycznia 2017 roku do października 2019 roku
działając umyślnie zaniechał uiszczania składki korporacyjnej, co doprowadziło
do powstania zaległości w kwocie 3.750 złotych, co stanowi zachowanie sprzeczne
z zasadami etyki zawodowej, tj. w sprawie przewinienia dyscyplinarnego z art.
80 ustawy Prawo o adwokaturze w zw. z §1 ust 2, § 65 Zbioru Zasad Etyki
Adwokackiej i Godności Zawodu (teksy jednolity ogłoszony na podstawie uchwały
nr 52/2011 NRA z dnia 19 listopada 2011r.).
3.
w okresie od stycznia 2012 roku do października 2019
roku działając umyślnie zaniechał opłacania obowiązkowej polisy
ubezpieczeniowej, co doprowadziło do powstania zaległości w kwocie 3.905
złotych, co stanowi zachowanie sprzeczne z zasadami etyki zawodowej, tj. w sprawie przewinienia
dyscyplinarnego z art. 80 ustawy Prawo o adwokaturze w zw. z $1 ust 2, §
26 Zbioru Zasad Etyki Adwokackiej i Godności Zawodu (tekst jednolity ogłoszony
na podstawie uchwały nr 52/2011 NRA z dnia 19 listopada 2011 r.)
Orzekł m. in., że:
1. w
odniesieniu do pkt 1/ wniosku o wszczęcie postepowania dyscyplinarnego
przed sądem dyscyplinarnym, na podstawie art. 88 ust. 2 ustawy Prawo o
adwokaturze w zw. z art. 17 § 1 pkt 6 i w zw. z art. 95n ustawy Prawo o
adwokaturze - postępowanie wobec obwinionego adwokata XY umorzył wobec upływu
terminu przedawnienia karalności;
2. W
odniesieniu do pkt 2/ wniosku o wszczęcie postępowania dyscyplinarnego
przed sądem dyscyplinarnym uznał obwinionego adwokata XY winnym
popełnienia deliktu dyscyplinarnego z art. 80 ustawy Prawo o adwokaturze
w zw. z § 1 ust. 2 oraz § 65 Zbioru Zasad Etyki Adwokackiej i Godności
Zawodu (tekst jednolity ogłoszony na podstawie uchwały nr 52/2011 NRA z dnia 19
listopada 2011r.) i na podstawie art. 81 ust. 1 pkt 3 ustawy Prawo o
adwokaturze skazał na kare? pieniężną w wysokości czterokrotności minimalnego
wynagrodzenia za prace? z daty popełnienia przewinienia dyscyplinarnego, to
jest w kwocie 9 000 zł (dziewięć? tysięcy złotych);
3. w
odniesieniu do pkt 3/ wniosku o wszczęcie postępowania dyscyplinarnego
przed sądem dyscyplinarnym, na podstawie art. 88 ust. 2 ustawy Prawo o
adwokaturze w zw. z art. 17 § 1 pkt 6 w zw. art. 95n ustawy Prawo o adwokaturze
- postępowanie wobec obwinionego adwokata XY umorzył wobec upływu terminu
przedawnienia karalności;
Rzecznik Dyscyplinarny
Izby Adwokackiej w Warszawie 30 czerwca 2022 r. wniósł odwołanie od wyżej
wskazanego Orzeczenia w zakresie pkt IV. Rzecznik podniósł zarzut obrazy
przepisów prawa materialnego, tj. art. 88 ust. 2 ustawy ? Prawo
o adwokaturze w zw. z art. 6 k.k.
w zw. z art. 95n pkt 2 ustawy ? Prawo o adwokaturze. Zdaniem
oskarżyciela Sąd Dyscyplinarny Izby Adwokackiej w Warszawie niezasadnie
przyjął, iż nastąpiło przedawnienie karalności przewinienia dyscyplinarnego
określonego w pkt 3/ wniosku o wszczęcie postępowania dyscyplinarnego
przed sądem dyscyplinarnym, a w konsekwencji niezasadnie doszło do
umorzenia postępowania dyscyplinarnego w zakresie tego czynu. Rzecznik wskazał,
że adwokat XY, w stosunku do którego w sprawie karnej sąd powszechny
orzekł środek karny w postaci zakazu wykonywania zawodu, nigdy nie został
skreślony z listy adwokatów przez Okręgową Radę Adwokacką w Warszawie, a
jedynie w okresie od dnia 01.01.2018 r. do dnia 31.01.2020 r. nie
wykonywał zawodu oraz do dnia 5 maja 2022 r. nie zapłacił zaległych
składek z tytułu ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej za okres od 2013 r.
do 2017 r. oraz za okres od 2020 r. do 2022 r. w łącznej kwocie 3.664,82
zł.
Mając na uwadze powyższy
zarzut, Rzecznik Dyscyplinarny Izby Adwokackiej w Warszawie wniósł o
uchylenie orzeczenia w zaskarżonej części i przekazanie sprawy Sądowi
Dyscyplinarnemu Izby Adwokackiej w Warszawie do ponownego rozpoznania.
Rzecznik
w uzasadnieniu odwołania szczegółowo opisał wyżej wskazany zarzut. Zdaniem
Rzecznika Sąd błędnie uznał, iż fakt skazania wyrokiem karnym spowodował
przerwanie ciągłości występowania zaległości, ergo ciągłości stanu
deliktu wywołanego jednym aktem woli i postępowania sprawcy. W ocenie Rzecznika
bieg terminu przedawnienia nawet się nie rozpoczął, bowiem termin ten należy
liczyć dopiero od dnia zaprzestania i utrzymywania się stanu
bezprawnego, a więc od dnia zapłaty wszystkich zaległości. Skoro Obwiniony
nadal zalegał z zapłatą składek z tytułu ubezpieczenia odpowiedzialności
cywilnej (stan na dzień 05.05.2022 r.), to tym samym bieg terminu nie rozpoczął
swojego biegu.
Wyższy Sąd
Dyscyplinarny zważył co następuje.
Odwołanie Rzecznika
Dyscyplinarnego Izby Adwokackiej w Warszawie nie jest zasadne i nie zasługuje
na uwzględnienie. Niemniej jednak orzeczenie Sądu Dyscyplinarnego
Izby Adwokackiej w Warszawie w zaskarżonej części należało uchylić i
sprawę w tym zakresie przekazać do ponownego rozpoznania, choć nie z przyczyn
wskazanych w odwołaniu.
Zgodnie z art. 95h Prawo
o adwokaturze - Wyższy Sąd Dyscyplinarny rozpoznaje sprawę w granicach
odwołania, bierze jednak z urzędu pod rozwagę naruszenie prawa materialnego
oraz rażące naruszenie przepisów o postępowaniu. W ocenie Wyższego Sądu
Dyscyplinarnego doszło do naruszenia prawa materialnego, co skutkować
musiało wydaniem orzeczenia kasatoryjnego.
W przedmiotowej sprawie
kluczowym było rozstrzygnięcie dwóch podstawowych zagadnień. Pierwszym z nich
było określenie czasu popełnienia przewinienia dyscyplinarnego polegającego
na nieuiszczaniu przez Obwinionego składki na ubezpieczenie od odpowiedzialności
cywilnej. Drugim było prawidłowe określenie rozpoczęcia biegu terminu
przedawnienia tegoż czynu.
Odnosząc się do
pierwszego z przedstawionych zagadnień rozstrzygnąć należy,
czy fakt skazania wyrokiem sądu karnego na środek karny w postaci
zakazu wykonywania zawodu per se skutkuje zawieszeniem prawa do
wykonywania zawodu adwokata (a w konsekwencji niepodleganiem
ubezpieczeniu od odpowiedzialności cywilnej), czy też konieczne jest
dodatkowo podjęcie przez organy adwokatury czynności zmierzających do
zawieszenia lub wydalenia takiej osoby. W tym zakresie Wyższy Sąd Dyscyplinarny
w pełni podziela stanowisko zaprezentowane przez Rzecznika Dyscyplinarnego Izby
Adwokackiej w Warszawie, który przywołał pogląd wyrażony w wyroku
Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 8 lutego 2011 r. sygn. II GSK
197/10, gdzie NSA stwierdził, iż: jeżeli sąd karny orzekł o pozbawieniu
adwokata prawa wykonywania zawodu na okres 5 lat, bezpodstawne jest skreślenie
go przez organy samorządu zawodowego z listy adwokatów. Okręgowa rada adwokacka
powinna wszcząć postępowanie dyscyplinarne oraz rozważyć wymierzenie kary
dyscyplinarnej w postaci zawieszenia prawa do wykonywania zawodu adwokata (Legalis
nr 293653). Podzielając powyżej zaprezentowane stanowisko stwierdzić tym samym
należy, iż dopiero od momentu wydania
przez uprawnione organy adwokatury orzeczenia o zawieszeniu prawa do
wykonywania zawodu, Obwiniony nie podlegał obowiązkowi ubezpieczenia od
odpowiedzialności cywilnej. Przenosząc powyższe na grunt niniejszej sprawy
wskazać należy, że Sąd Dyscyplinarny Izby Adwokackiej w Warszawie, sygn.
akt: SD 19/17 orzeczeniem, które uprawomocniło się 23 października
2017 r. zawiesił tymczasowo Obwinionego w wykonywaniu czynności zawodowych
w okresie od dnia 01.01.2018 r. do dnia 31.12.2019 r. Oznacza to, iż
w powyżej wskazanym okresie Obwiniony nie podlegał obowiązkowemu ubezpieczeniu
odpowiedzialności cywilnej i to w tym okresie składka nie powinna być
naliczana, a nie zaś jak błędnie wskazuje Sąd Dyscyplinarny Izby
Adwokackiej w Warszawie, w okresie od momentu skazania wyrokiem sądu
karnego na karę zakazu wykonywania zawodu przez cały okres wykonywania
środka karnego.
Jednocześnie podejmując próbę określenia
czasu popełnienia przestępstwa podzielić należy pogląd zaprezentowany przez Sąd
Dyscyplinarny Izby Adwokackiej w Warszawie w zaskarżonym orzeczeniu, iż
fakt zaistnienia obiektywnych okoliczności powodujących brak obowiązku
uiszczania składki na ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej (chociażby
w postaci wydania przez Sąd Dyscyplinarny orzeczenia o zawieszeniu
prawa do wykonywania zawodu) powoduje przerwanie czasu trwania deliktu dyscyplinarnego.
O ile bowiem zgodzić należy się ze stanowiskiem, że niepłacenie składek
na ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej jest przewinieniem
trwałym, ponieważ polega na wywołaniu i utrzymywaniu się określonego,
negatywnego skutku (istnienia i powiększania się zaległości finansowych),
to jednak jeżeli między okresami niepłacenia składek wystąpi
okres przerwy wywołany chociażby tym, iż adwokat nie podlegał przez pewien
czas ubezpieczeniu od odpowiedzialności cywilnej (obiektywnie nie posiadał
obowiązku uiszczania składek), to w takim przypadku rozważyć należy
co najwyżej konstrukcję czynu ciągłego, o którym mowa w art. 12 § 1 k.k. Nie
można jednak przyjąć odpowiedzialności za jeden czyn rozciągnięty w czasie,
jak niezasadnie wskazuje Rzecznik Dyscyplinarny Izby Adwokackiej w Warszawie
w odwołaniu. Wobec powyższego nie sposób również zgodzić się z
prezentowanym przez Rzecznika poglądem, iż w przedmiotowej sprawie nie
rozpoczął się nawet bieg terminu przedawnienia, bowiem okres ten należy liczyć
dopiero od dnia zaprzestania się stanu bezprawnego, a więc od dnia zapłaty
wszystkich zaległości.
W ocenie Wyższego Sądu Dyscyplinarnego
końcową datą determinującą okres popełnienia przewinienia dyscyplinarnego
winna być zatem data 31.12.2017 r., a nie tak jak jest wskazane w orzeczeniu ?
w październiku 2019 r. Tym samym czas popełnienia deliktu dyscyplinarnego
przez Obwinionego winien zostać określony od dnia stycznia 2012 r.
do 31 grudnia 2017 r. Dopiero od tak określonego okresu popełnienia
przewinienia winien być liczony następnie okres przedawnienia.
Sąd Dyscyplinarny Izby Adwokackiej w
Warszawie przyjmując, iż czyn miał zostać popełniony w okresie od stycznia 2012
r. do października 2019 r. nie mógł wydać orzeczenia umarzającego postępowanie
z uwagi na przedawnienie karalności czynu. Przyjmując datę końcową przewinienia
jako październik 2019 r. nie sposób jednocześnie przyjąć, iż doszło
do upływu terminu określonego w art. 88 ust. 1 lub 2 ? Prawa o
adwokaturze. Takie orzeczenie sądu izbowego obnaża pewną niekonsekwencję.
Z jednej strony Sąd bowiem ustala, iż doszło do przerwania czasu trwania
przewinienia, chociaż jednocześnie nie dokonuje modyfikacji opisu czynu w
zakresie określenia czasookresu popełnienia przewinienia (do czego
był uprawniony w toku postępowania). Z drugiej zaś strony ustala
w zaskarżonym orzeczeniu, iż czyn miał zostać popełniony w okresie od
stycznia 2012 r. do października 2019 r. i przyjmując tak określony
czasookres popełnienia przewinienia orzeka, iż doszło
do przedawnienia karalności.
Powyższe uchybienie niewątpliwie stanowi
naruszenie prawa materialnego, które Wyższy Sąd Dyscyplinarny winien wziąć
pod uwagę z urzędu. Mając na uwadze powyższe, zważywszy również na to, iż
orzeczenie Sądu Dyscyplinarnego Izby Adwokackiej w Warszawie było orzeczeniem
umarzającym postępowanie, jedynym zasadnym rozstrzygnięciem Wyższego Sądu
Dyscyplinarnego jako sądu odwoławczego było uchylenie orzeczenia w zaskarżonej
części i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Dyscyplinarnemu Izby
Adwokackiej w Warszawie.
Sąd Dyscyplinarny Izby Adwokackiej w
Warszawie przy ponownym rozpoznawaniu przedmiotowej sprawy winien w sposób
prawidłowy określić czas popełnienia przewinienia zarzucanego Obwinionemu i w
oparciu prawidłowo ustalony czas deliktu dyscyplinarnego winien dokonać
ponownej oceny czy doszło do przedawnienia karalności deliktu zarzucanemu
Obwinionemu w pkt 3/ wniosku o wszczęcie postępowania dyscyplinarnego. W tym
celu Wyższy Sąd Dyscyplinarny poddaje również pod rozwagę zasadność
uzyskania, co najmniej orzeczenia Sądu Dyscyplinarnego Izby Adwokackiej.
Mając na uwadze powyższe, Wyższy Sąd
Dyscyplinarny orzekł jak w sentencji.
Hasło:
uzasadnienie, odpowiedzialność materialna, przewinienie dyscyplinarne,
obwiniony.