Orzeczenie WSD z dnia 20 maja 2017 r.

Po analizie zgromadzonego materiału dowodowego nie ma wątpliwości, że adwokat M.D. popełnił przewinienie dyscyplinarne. Obwiniony naruszył § 9 ust. 2 lit. a ZZEAiGZ. Wskazany przepis jest sformułowany w sposób jasny i precyzyjny. Adwokat nie może łączyć wykonywania zawodu z prowadzeniem nawet własnego przedsiębiorstwa. Dopuszczalne jest posiadanie przez adwokata udziałów w spółkach prawa handlowego. Natomiast adwokat wykonujący zawód nie może pełnić funkcji członka zarządu spółki prawa handlowego, nawet w spółce, w której posiada udziały. Sąd I instancji ustalił stan faktyczny na podstawie dokumentów znajdujących się w aktach sprawy, które w zakresie swej wiarygodności nie budziły wątpliwości. Obwiniony zresztą nie negował okoliczności, że pełnił w dwóch cypryjskich spółkach funkcję członka zarządu. Należy podzielić ocenę zgromadzonego materiału dowodowego dokonaną przez Sąd Dyscyplinarny Pomorskiej Izby Adwokackiej. Również Wyższy Sąd Dyscyplinarny nie miał żadnych zastrzeżeń co do wiarygodności dokumentów, które w wystarczający sposób pozwalały na wydanie ostatecznego rozstrzygnięcia w sprawie.

Obrońca podniósł w odwołaniu zarzut naruszenia prawa do obrony. Skarżący powoływał się na okoliczność, że sąd I instancji uniemożliwił obwinionemu wzięcie osobistego udziału w postępowaniu. W trakcie rozpoznawania sprawy adw. M.D. był tymczasowo aresztowany, nie mógł stawić się przed sądem i złożyć wyjaśnień. Sąd I instancji w sposób wyczerpujący uzasadnił, dlaczego zdecydował się na prowadzenie postępowania pod nieobecność obwinionego. Jak stwierdzono w uzasadnieniu, obecność obwinionego na rozprawie nie została uznana za obowiązkową. W tym zakresie należy podzielić wywody prawne Sądu Dyscyplinarnego Pomorskiej Izby Adwokackiej i przywołane w uzasadnieniu orzecznictwo.

Adw. M.D. został poinformowany o możliwości złożenia wyjaśnień na piśmie. Obwiniony nie skorzystał z tej możliwości. Pomimo odroczenia rozprawy na wniosek obrony, na kolejnym terminie obwiniony nadal przebywał w areszcie śledczym. Należy podnieść, że w aktach postępowania znajdują się pisemne wyjaśnienia adw. M.D. Ponadto w toku pierwszego rozpoznania sprawy, w dniu 6 listopada 2014 roku, obwiniony stawił się przed Sądem Dyscyplinarnym Pomorskiej Izby Adwokackiej i odmówił składania wyjaśnień. W odpowiedzi na pytanie swego obrońcy oświadczył jedynie, że ?nie pełnił żadnych funkcji adwokata na Cyprze?.

Zachowanie obwinionego w toku postępowania dyscyplinarnego wskazuje na instrumentalne traktowanie prawa do obrony. W trakcie pierwotnego rozpoznawania sprawy adw. M.D. zrezygnował z prawa do składania wyjaśnień. Następnie wnioskował o umożliwienie mu wzięcia udziału w rozprawie celem osobistego odniesienia się do stawianych zarzutów. Prawidłowo zawiadomiony o terminie obwiniony nie stawił się na rozprawie przed Wyższym Sądem Dyscyplinarnym i nie wnioskował o umożliwienie mu złożenia wyjaśnień. W toku postępowania adw. M.D. korzystał z pomocy profesjonalnego obrońcy, który mógł składać wnioski dowodowe i stosowne oświadczenia. W realiach niniejszej sprawy nie sposób uznać, że wyjaśnienia obwinionego mogły mieć realny wpływ na rozstrzygnięcie. Tym bardziej, że sąd I instancji dysponował pisemnymi wyjaśnieniami adw. M.D. Z tych względów zarzut naruszenia prawa do obrony nie ma żadnego uzasadnienia.

Zaskarżonemu orzeczeniu zarzucono obrazę przepisów prawa materialnego, a mianowicie art. 5 k.k. Skarżący powołuje się na zasadę terytorialności obowiązującą w polskim prawie karnym. W tym miejscu należy stwierdzić, że zasada terytorialności stosowania polskiej ustawy karnej została ograniczona przez przepisy Rozdziału XIII k.k. W ustawie ? Prawo o adwokaturze nie znajdują się żadne przepisy dotyczące tej kwestii. Natomiast w ZZEAiGZ nie ma jakiegokolwiek zapisu o terytorialnym ograniczeniu stosowania ZZEAiGZ. Istotne znaczenie w tym zakresie ma § 1 pkt 4 ZZEAiGZ, zobowiązujący adwokata wykonującego zawód za granica do przestrzegania norm zawartych zarówno w ZZEAiGZ, jak i norm etyki zawodowej obowiązujących w kraju goszczącym. Jednocześnie, zgodnie z § 4 ZZEAiGZ, adwokat odpowiada dyscyplinarnie za uchybienie etyce adwokackiej także w życiu prywatnym. Wskazane unormowania przesądzają o możliwości poniesienia odpowiedzialności dyscyplinarnej za czyny popełnione przez adwokata za granicą, również w sytuacji, gdy zarzuty nie dotyczą wykonywania zawodu. Dlatego też sąd I instancji słusznie odmówił zastosowania art. 5 k.k. w zw. z art. 95n ustawy ? Prawo o adwokaturze.

Jeden z zarzutów obrońcy odnosił się do niewłaściwego zastosowania prawa materialnego, a w szczególności § 9 ust. 2 lit. a ZZEAiGZ. Skarżący podnosił, że obwiniony był członkiem zarządu spółek, których był jednocześnie udziałowcem. Zdaniem obrońcy, w takiej sytuacji nie ma możliwości naruszenia zasady niezależności adwokata. Ponadto skarżący powołuje się na regulacje cypryjskie, umożliwiające piastowanie funkcji członka zarządu spółki prawa handlowego przez adwokata. Nie można zgodzić się ze stanowiskiem obrony. Przepisy cypryjskiego Kodeksu postępowania adwokata są w swej istocie tożsame ze stosownymi zapisami ZZEAiGZ. Adwokat wykonujący zawód na terenie Cypru powinien się powstrzymać od udziału w jakimkolwiek działaniu o charakterze gospodarczym i nie może być członkiem zarządu spółki. Z tego względu niezrozumiałe są wywody zawarte w pisemnych wyjaśnieniach obwinionego i powtórzone w odwołaniu, jakoby ?praktyką nie tylko akceptowaną, ale i pożądaną jest pełnienie opisanych w zarzutach funkcji na terenie Republiki Cypryjskiej przez adwokatów?. Natomiast w niniejszej sprawie regulacje cypryjskie nie mają znaczenia. Nie ma również znaczenia okoliczność, czy adw. M.D. wykonywał zawód adwokata na terytorium Cypru. Istotna jest ocena działania obwinionego w kontekście zapisów ZZEAiGZ. Tak jak wskazano wyżej, w zakresie odpowiedzialności dyscyplinarnej adwokata nie obowiązuje zasada terytorialności stosowania ZZEAiGZ.

Zgodnie z całokształtem unormowania § 9 ZZEAiGZ adwokat powinien dokonać wyboru: czy wykonuje zawód czy też prowadzi działalność gospodarczą. Nie jest dopuszczalne podejmowanie się przez adwokata zawodowego pośrednictwa przy transakcjach handlowych i wykonywania określonych funkcji w spółkach prawa handlowego. Istota tych unormowań nie sprowadza się jedynie do realizowania zasady niezależności adwokata. W § 9 pkt 1 ZZEAiGZ wskazano, że z zawodem adwokata nie można łączyć także zajęć uwłaczających godności zawodu i podważających zaufanie publiczne do adwokatury. W ZZEAiGZ wręcz numerycznie wymieniono, jakich zajęć i funkcji nie powinien wykonywać adwokat.

Jak wskazano w uzasadnieniu zaskarżonego orzeczenia, nie ma potrzeby interpretacji § 9 ust. 2 lit. a ZZEAiGZ wobec precyzyjnego i jasnego brzmienia tego przepisu. Dlatego też nie ma znaczenia, czy obwiniony pełnił obowiązki członka zarządu w spółce, w której posiadał udziały czy w spółce należącej do kogoś innego. Zgromadzony materiał dowodowy wskazuje jednoznacznie, że adw. M.D. prowadził działalność biznesową, której nie powinien łączyć z wykonywaniem zawodu adwokata. Skoro obwiniony zdecydował się na prowadzenie spółki prawa handlowego, powinien jednocześnie zawiesić wykonywanie zawodu adwokata.

(?) Na koniec Wyższy Sąd Dyscyplinarny zwraca uwagę na kwestię wymierzonej kary. Przyjętą praktyką orzeczniczą jest stosowanie kar adekwatnych do charakteru zarzucanego czynu. W niniejszej sprawie orzeczenie kary nagany nie było zbyt surowe, uwzględniając wszystkie zaistniałe przedmiotowe i podmiotowe okoliczności. Również w tym zakresie należy podzielić wywody zawarte w uzasadnieniu zaskarżonego orzeczenia.