Orzeczenie WSD z dnia 18 listopada 2017 r.

Natomiast w kwestii wymierzonej kary Sąd Dyscyplinarny uznał, iż w okolicznościach sprawy jest rażąco surowa. Obwiniona przedstawiła swoją sytuację życiową, która uległa istotnemu pogorszeniu (wyjaśnienia na rozprawie odwoławczej), stąd wysoka kara pieniężna byłaby dla niej szczególnie dotkliwa. Kara jednocześnie powinna pozostać we właściwej proporcji z kwotą pieniężną, będącą przedmiotem postępowania (niespełna 1 500 zł) oraz faktem, że o ile pokrzywdzony został narażony na niepotrzebne koszty i kłopotu, o tyle swoich praw nie utracił, a jedynie utracił możliwość uproszczonego ich dochodzenia. Jeżeli więc Sąd (słusznie) przyjął, iż należy stosować ustawę względniejszą dla sprawcy, to w jej zastosowaniu przyjęcie wysokiej liczby stawek izbowych spowodowało wymierzenie kary, która jest surowsza niż przy przyjęciu ustawy nowej, teoretycznie surowszej, lecz w granicach dolnego zagrożenia ? w danym przypadku łagodniejszej. Zatem w praktycznym wymiarze orzeczona kara stała się rażąco surowa i wymagała ze strony Wyższego Sądu Dyscyplinarnego korekty po myśli art. 95n [ustawy ? Prawo o adwokaturze] w zw. z art. 438 pkt 4 k.p.k.

W zakresie kosztów postępowania Sąd Dyscyplinarny Izby Adwokackiej w Warszawie orzekł na podstawie uchwały nr 44/2015 Naczelnej Rady Adwokackiej z dnia 19 września 2015 r. w sprawie wysokości zryczałtowanych kosztów postępowania dyscyplinarnego i zasądził od obwinionej opłatę zryczałtowaną. Jednakże uchwała ta w § 8 przewidywała, ze do postępowań dyscyplinarnych wszczętych przed dniem jej wejścia w życie (czyli przed 19 września 2015 r.) stosuje się przepisy dotychczasowe. Identyczne postanowienie zawierał § 8 uchwały nr 24/2014 Naczelnej Rady Adwokackiej z dnia 22 listopada 2014 r. w sprawie wysokości zryczałtowanych kosztów postępowania dyscyplinarnego, która weszła w życie z dniem 26 grudnia 2014 r. W sprawie niniejszej postępowanie wszczęto w dniu 23 kwietnia 2014 r., a zatem mają do niej zastosowanie przepisy o kosztach wówczas obowiązujące.

Z tego względu orzeczenie o kosztach należało uchylić i przekazać w tym zakresie sprawę sądowi I instancji, który powinien je ustalić. Zważyć bowiem należy, że z chwilą wejścia w życie z dniem 9 czerwca 2007 r. ustawy z dnia 29 marca 2007 r. o zmianie ustawy ? Prawo o adwokaturze i niektórych innych ustaw, został art. 95m u.p.a. (por. art. 1 pkt 23 tej ustawy). W ten sposób przestała istnieć ustawowa podstawa, na której oparte było rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 23 lipca 1998 r. w sprawie postępowania dyscyplinarnego w stosunku do adwokatów i aplikantów radcowskich (Dz. U. Nr 99 poz. 635). Ponieważ zgodnie z porządkiem konstytucyjnym, rozporządzenie nie może istnieć bez ustawowej podstawy (arg. z art. 92 Konstytucji), rozporządzenie utraciło moc prawną automatycznie, bez konieczności wydania aktu uchylającego. Upadła możliwość ryczałtowego określenia kosztów postępowania i muszą one obejmować rzeczywiście poniesione wydatki. Obciążając konkretną kwotą, Sąd Dyscyplinarny powinien wskazać, w jaki sposób ustalił tę właśnie kwotę.

Zgodnie z art. 95l ust. 1 ustawy ? Prawo o adwokaturze w brzmieniu obowiązującym przed dniem 26 grudnia 2014 r., koszty postępowania stanowiły wszelkie wydatki poniesione w związku z postępowaniem. Ponieważ Prawo o adwokaturze nie zawierało żadnych dalszych przepisów dotyczących kosztów, na zasadzie art. 95n Prawa o adwokaturze odpowiednie zastosowanie miały przepisy Kodeksu postępowania karnego, a zatem przepisy Rozdziału 70 ?Zasądzanie kosztów procesu?. Ustalenie przez Sąd I instancji tych kosztów powinno nastąpić na podstawie faktycznych wydatków.

Sytuacji tej nie zmieniło podjęcie przez Prezydium NRA uchwały z dnia 14 lipca 2009 r. w wykonaniu uchwały nr 30/2007 NRA z dnia 22 listopada 2008 r. dotyczącej kosztów postępowań dyscyplinarnych. Nie mogła ona być stosowana w obowiązującym porządku konstytucyjnym (por. art. 87 Konstytucji). Wszelkie przepisy o charakterze powszechnym muszą mieć oparcie w przepisach ustawowych. Tymczasem art. 58 Prawa o adwokaturze nie zawierał wówczas dla NRA, ani tym bardziej dla Prezydium, podstawy do określania ryczałtowych kosztów postępowań dyscyplinarnych. Z tego względu w stanie prawnym mającym zastosowanie do tej sprawy obwiniona może być obciążona jedynie faktycznymi, a nie zryczałtowanymi kosztami postępowania.