Orzeczenie WSD z dnia 16 kwietnia 2016r.

Istotnie, orzecznictwo Wyższego Sądu Dyscyplinarnego po roku 2007 przewiduje możliwość odpowiedniego stosowania w postępowaniu dyscyplinarnym art. 413 §2 pkt. 2 k.p.k., co otwiera możliwość zaliczenia na poczet orzeczonej kary dyscyplinarnej zawieszenia w czynnościach zawodowych czasu tymczasowego zawieszenia w czynnościach zawodowych stosowanego w sprawie, w której kara taka została wymierzona (orzeczenie WSDA z 22 lutego 2014r., sygn. akt WSD 88/14). Pogląd ten wynika z konieczności uregulowania sytuacji powstałej po utracie mocy obowiązującej Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 23 lipca 1998 r. w sprawie postępowania dyscyplinarnego w stosunku do adwokatów i aplikantów adwokackich, przewidującego w §39, tożsamą regulację, a mianowicie, iż okres tymczasowego zawieszenia w czynnościach zawodowych zalicza się na poczet kary dyscyplinarnej zawieszenia w czynnościach zawodowych.
Wyższy Sąd Dyscyplinarny nie wypowiadał się jak dotąd w kwestii możliwości odpowiedniego stosowania w postępowaniu dyscyplinarnym art. 417 k.p.k., a zatem możliwości zaliczenia na poczet orzeczonej kary zawieszenia w czynnościach zawodowych okresu tymczasowego zawieszenia w tych czynnościach w innej sprawie, w której postępowanie toczyło się równocześnie, a zapadło w niej prawomocne orzeczenie uniewinniające lub umorzono postępowanie. Nie przesądzając tej kwestii co do zasady, Wyższy Sąd Dyscyplinarny w realiach niniejszej sprawy uznał za właściwe odmówienie odpowiedniego zastosowania art. 417 k.p.k.
Odpowiednie stosowanie w postępowaniu dyscyplinarnym wobec adwokatów i aplikantów adwokackich przepisów kodeksu postępowania karnego nie oznacza, że postępowanie dyscyplinarne wobec adwokatów staje się postępowaniem karnym. Jest to postępowanie szczególne, toczące się według zasad określonych w ustawie Prawo o adwokaturze, z posiłkowym zastosowaniem wskazanych przepisów karnych. Treść art. 95n ustawy nie przesądza o charakterze postępowania dyscyplinarnego, ani tym bardziej nie prowadzi do uznania, że postępowanie dyscyplinarne staje się postępowaniem karnym. Oznacza jedynie, że prawo i procedura karna stosowane maja być w takim zakresie, w jakim określił to ustawodawca i odpowiednio - tzn. z uwzględnieniem specyfiki postępowania dyscyplinarnego. Celem takiej regulacji nie jest nadanie postępowaniu dyscyplinarnemu cech postępowania karnego, lecz zapewnienie osobie obwinionej praw i gwarancji służących zabezpieczeniu jej interesów w postępowaniu dyscyplinarnym (Wyrok TK z dnia 27 lutego 2001r., K 22/00, OTK ZU 2012 / 6A / 66).
W sprawach nieuregulowanych w ustawie Prawo o adwokaturze, przepisy kodeksu postępowania karnego stosowane są w postępowaniu dyscyplinarnym odpowiednio (art. 95n pkt. 1 ustawy). Oznacza to, iż zastosowanie w postępowaniu dyscyplinarnym przepisu k.p.k. wymaga łącznego spełnienia dwóch warunków: (1) stwierdzenia braku przepisu regulującego instytucję lub kwestię proceduralną w ustawie adwokackiej, (2) zastosowania w postępowaniu dyscyplinarnym przepisu k.p.k. ?odpowiednio", co oznacza, że przepis pierwotnie odnoszący się do innej, wyraźnie uregulowanej sytuacji, wymaga dostosowania (modyfikacji) ze względu na różnice zachodzące między dwoma abstrakcyjnie określonymi obszarami jego funkcjonowania. Odpowiednie stosowanie przepisów podzielić można na trzy kategorie. Do pierwszej zaliczone zostaną sytuacje, gdy dane przepisy prawa zostaną zastosowane bez żadnej zmiany w jego dyspozycji. W drugiej kategorii znajdą się przepisy, mogące być zastosowane po dokonaniu określonej modyfikacji wynikającej z odmiennego charakteru postępowania, w którym mają być stosowane. Kategoria trzecia obejmie przepisy, które nie będą stosowane, ze względu na ich bezprzedmiotowość lub sprzeczność z przepisami ustanowionymi dla tych stosunków, do których miałyby być stosowane odpowiednio (W. Kozielewicz, Odpowiedzialność dyscyplinarna sędziów, prokuratorów, adwokatów, radców prawnych i notariuszy, Warszawa 2012, str. 70-71).
W realiach niniejszej sprawy obwiniony domaga się zaliczenia na poczet kary dyscyplinarnej orzeczonej za przewinienie dyscyplinarne polegające na postępowaniu sprzecznym z prawem ? podejmowaniu czynności zawodowych pomimo orzeczonego wykonalnym postanowieniem sądu dyscyplinarnego tymczasowego zawieszenia w czynnościach zawodowych ? okresu tymczasowego zawieszenia w czynnościach zawodowych wynikającego z tego właśnie postanowienia sądu, którego treść umyślnie i celowo naruszył, czym dopuścił się przewinienia dyscyplinarnego, za które ukarany został zawieszeniem w czynnościach zawodowych. W ocenie Wyższego Sądu Dyscyplinarnego, podzielającego co do zasady argumentację zawartą w postanowieniu sądu dyscyplinarnego I instancji z dnia 26 sierpnia 2015r., rozstrzygnięcie takie byłoby rażąco wręcz niesłuszne. Prowadziłoby bowiem do swoistego premiowania faktu popełnienia przez obwinionego poważnego przewinienia dyscyplinarnego poprzez łagodzenie jego skutków (prawomocnego ukarania dyscyplinarnego) wskazanym wyżej zaliczeniem. Nie jest bowiem tak, że oba postępowania ? to w którym doszło do wydania postanowienia w przedmiocie tymczasowego zawieszenia w czynnościach zawodowych i to, w którym doszło do orzeczenia kary dyscyplinarnej zawieszenia w czynnościach zawodowych ? nie mają ze sobą nic wspólnego, że łączy je tylko fakt, iż przez pewien czas toczyły się równocześnie. W rzeczywistości łączy je relacja ?przyczyna ? skutek". Drugie z postępowań jest konsekwencją pierwszego, toczyło się zaś tylko i wyłącznie dlatego, że obwiniony podjął się czynności zawodowych pomimo orzeczonego tymczasowego zawieszenia w tych czynnościach. Jest reakcją na bezprawne zachowanie podjęte umyślnie przez obwinionego. W takich okolicznościach odpowiednie zastosowanie po koniecznej modyfikacji treści art. 417 k.p.k. nie prowadziłoby w efekcie do zapewnienia obwinionemu należnych mu praw i gwarancji ale do nieuzasadnionego łagodzenia konsekwencji jego umyślnego postępowania, którym dopuścił się przewinienia dyscyplinarnego.
Z tych powodów Wyższy Sąd Dyscyplinarny, podkreślając wyjątkowe i specyficzne realia tej sprawy nie widzi możliwości odpowiedniego zastosowania art. 417 k.p.k. a w konsekwencji dokonania zaliczenia tymczasowego zawieszenia w czynnościach zawodowych na poczet orzeczonej kary dyscyplinarnej zawieszenia w czynnościach zawodowych.