Orzeczenie WSD z dnia 16 grudnia 2017 r.

Podniesiony w odwołaniu zarzut naruszenia art. 115 § 2 k.k. (?) w zw. z art. 95n ustawy ? Prawo o adwokaturze jest słuszny, ale w aspekcie procesowym, a nie materialnoprawnym. Sąd Dyscyplinarny ma rozpatrywać sprawy badając przede wszystkim wagę przewinienia dyscyplinarnego, a nie jego społeczną szkodliwość. Przepisy k.p.k. oraz k.k. (w zakresie rozdziałów I, II i III) stosuje się tylko wtedy, gdy dane zagadnienie nie jest uregulowane bezpośrednio w ustawie ? Prawo o adwokaturze. Brak jest możliwości powoływania art. 115 k.k., gdyż nie jest to przepis umieszczony w tych rozdziałach, które adwokackie sądy dyscyplinarne mają odpowiednio stosować. Natomiast art. 95d ustawy ? Prawo o adwokaturze mówi o przypadkach mniejszej wagi jako podstawie umorzenia postępowania. W tym znaczeniu podniesiony zarzut ma aspekt procesowy; nie ma możliwości stosowania art. 17 § 1 pkt 3 k.p.k. w związku z art. 95n ustawy ? Prawo o adwokaturze, skoro istnieje samodzielna podstawa prawna (art. 95d) w ustawy ? Prawo o adwokaturze.

Omawiane zagadnienie dotyka zasadniczej różnicy pomiędzy postępowaniem karnym a dyscyplinarnym. Istotą przewinienia adwokackiego nie jest jego społeczna szkodliwość. To pojęcie jest ogólne, odnoszące się do całego społeczeństwa. Natomiast przewinienie dyscyplinarne i jego waga odnosi się do adwokatów, grupy zawodowej o szczególnym statusie, jeśli chodzi o obowiązek dotrzymywania standardów etycznych i godności. Dlatego przed przystąpieniem do rozpatrywania sprawy dyscyplinarnej należy przypomnieć treść § 1 ust. 1 i ust. 2 ZZEAiGZ, w których mowa, skąd wywodzą się zasady etyki adwokackiej i czym jest naruszenie godności zawodu. Zważyć należy, że żadne z tych pojęć nie odnosi się do społecznej szkodliwości. W świetle zasad adwokackich postępowanie, które w powszechnym odczuciu może nie wiązać się z żadnym stopniem społecznej szkodliwości, może być ciężkim przewinieniem, jeżeli może poniżyć w opinii publicznej lub poderwać zaufanie do zawodu. Dla przykładu można przywołać § 9 ZZEAiGZ zakazujący podejmowania się pewnych zajęć, które same w sobie nie są w najmniejszym stopniu społecznie szkodliwe, a wręcz jak najbardziej pożyteczne i godne społecznego szacunku, lecz nie wypada łączyć ich z zawodem adwokata.

Odwoływanie się do orzecznictwa sądów powszechnych w zakresie społecznej szkodliwości czynu może prowadzić na manowce. Zważyć należy, że adwokaci, z wyjątkiem nadużycia wolności słowa, nie korzystają z immunitetu. W razie popełnienia przez adwokata wykroczenia lub przestępstwa rzeczą sądu powszechnego będzie ocena społecznego niebezpieczeństwa danego czynu, również z uwzględnieniem osobistych właściwości sprawcy, w tym okoliczności, że jest adwokatem. Sąd dyscyplinarny orzeka w innej dziedzinie ? etycznej, a nie karnoprawnej. Generalnie, adwokackie przewinienia dyscyplinarne ? o ile nie polegają na popełnieniu wykroczenia lub przestępstwa ? nie niosą ładunku społecznego niebezpieczeństwa, nie są czynami zagrożonymi karą. Ich waga polega na tym, że dopuszczają się ich osoby zobowiązane do przestrzegania szczególnie wysokich standardów i szczególnych norm etycznych. Naruszenie tych zasad przez osoby niebędące adwokatami może spotkać się z krytyką, ale żadnej sankcji zastosować wobec takich osób nie można.

Przy ponownym rozpoznaniu sąd będzie zatem badał wagę przewinienia w świetle zasad etyki i godności zawodu adwokackiego, a nie społeczną szkodliwość popełnionych przez adwokata czynów.

Również pozostałe zarzuty, to jest naruszenie § 21, § 22 i § 46 ZZEAiGZ okazały się trafne. Aczkolwiek osądzony w I instancji zarzut sprowadza się do naruszenia jedynie § 21 ZZEAiGZ w zw. z art. 80 ustawy ? Prawo o adwokaturze, to granice rozpoznania sprawy przez sąd wyznacza zdarzenie, do którego odnosi się zarzut, a nie jego przypisanie do określonej zasady ujętej w ZZEAiGZ. Zdarzeniem tym jest fakt, że obwiniony podjął się prowadzenia sprawy o stwierdzenie nabycia spadku przyjmując pełnomocnictwa od dwóch spadkobierców, posiadając jednocześnie umocowanie udzielone przez jednego z nich do zbycia udziału w spadku oraz zawierając z nim umowę przedwstępną sprzedaży udziału w spadku. Przyjęta przez rzecznika kwalifikacja prawna ani szczegółowy opis czynu nie jest wiążący dla sądu. Trafnie wskazuje pełnomocnik pokrzywdzonego, że zdarzenie zarzucone obwinionemu nie ogranicza się tylko do doprowadzenia do sytuacji, że wynik sprawy mógł dotyczyć jego majątku, ale że sytuacja ta mogła powodować naruszenie zakazu określonego w § 22 lit a) i § 46 ZZEAiGZ.

Rozpatrując sprawę Sąd Dyscyplinarny stwierdził, że doszło do naruszenia § 21 ZZEAiGZ jednak czyn ten w danych okolicznościach charakteryzował się znikomym stopniem społecznej szkodliwości. Przy ponownym rozpatrzeniu tej sprawy Sąd Dyscyplinarny, prócz zbadania wagi tego przewinienia, a nie tylko jego społecznej szkodliwości, powinien ponadto zbadać, czy nie doszło do naruszenia także zakazów określonych w § 22 lit a oraz § 46 ZZEAiGZ w zw. z art. 80 ustawy ? Prawo o adwokaturze i, jeśli tak, rozważyć, jaka jest waga wszystkich stwierdzonych przewinień i na tej podstawie wydać stosowne orzeczenie.

Sąd Dyscyplinarny powinien przy tym oderwać się od pojęcia ?sprawy? jako konkretnego postępowania sądowego, zakończonego orzeczeniem. Za ?sprawę? w kontekście ZZEAiGZ powinien być uważany ogół czynności o charakterze proceduralnym i materialnym, zmierzający do zaspokojenia interesu klienta. Może to być prowadzenie procesu, może to być uzyskanie decyzji administracyjnej, może to być zawarcie umowy lub ugody, może to być proces wieloetapowy, zawierający zarówno elementy sądowe, jak i pozasądowe. Dopóki zakres zlecenia obejmuje wyłącznie stwierdzenie nabycia spadku z ustawy, rzeczywiście trudno mówić o sprzeczności interesów. Jeżeli jednak adwokat wchodzi w relację przekraczającą ten zakres i wchodzi w dział spadku ? wówczas nigdy nie można wykluczyć konfliktu interesów. Sytuacja staje się szczególnie specyficzna wtedy, gdy adwokat sam staje się uczestnikiem tych relacji.