Orzeczenie WSD z dnia 14 września 2019 r.

w sprawie dyscyplinarnej obw. adw. R.Z. z odwołania obwinionego od orzeczenia Sądu Dyscyplinarnego Izby Adwokackiej w Warszawie z dnia 20 lutego 2019 r., SD 72/18,
na podstawie art. 95n ustawy ? Prawo o adwokaturze w zw. z art. 437 § 1 k.p.k.
orzeka:
utrzymać w mocy zaskarżone orzeczenie,
na podstawie pkt 1 lit. c uchwały nr 23/2017 Naczelnej Rady Adwokackiej z dnia 1 lipca 2017 r. w sprawie wysokości zryczałtowanych kosztów postępowania dyscyplinarnego zasądza od obwinionego na rzecz Naczelnej Rady Adwokackiej koszty postępowania za postępowanie przed sądem II instancji w kwocie 1.000 zł.
UZASADNIENIE
Adwokat R.Z. prowadzący kancelarię adwokacką z siedzibą w Warszawie, wnioskiem Rzecznika Dyscyplinarnego w Warszawie z dnia 5 lipca 2018 r. o wszczęcie postępowania dyscyplinarnego obwiniony został o to, że:
w okresie od bliżej nieokreślonego dnia w 2013 r. do dnia 25 stycznia 2014 r. w Warszawie nienależycie reprezentował A.W. w sprawie o przywłaszczenie pieniędzy w kwocie 320.000 zł na szkodę parafii w X, za honorarium w kwocie 15.000 zł, nie uzgodnił z nim linii obrony ani nie wykonał żadnej innej czynności w sprawie, tj. popełnienie przewinienia dyscyplinarnego z art. 80 ustawy ? Prawo o adwokaturze w zw. z § 6, § 8, § 43, § 49 Zbioru Zasad Etyki Adwokackiej i Godności Zawodu,
w okresie od dnia 25 stycznia 2014 r. do dnia 15 grudnia 2015 r. w Warszawie nie rozliczył się z A.W. z pobranego od niego honorarium za reprezentowanie go sprawie o przywłaszczenie pieniędzy w kwocie 320.000 zł na szkodę parafii w X, w kwocie 15.000 zł, pomimo iż w tej sprawie nie dokonał żadnej czynności, tj. popełnienie przewinienia dyscyplinarnego z art. 80 ustawy ? Prawo o adwokaturze w zw. z § 8 i § 50 ust. 1 i 2 Zbioru Zasad Etyki Adwokackiej i Godności Zawodu.
Sąd Dyscyplinarny Izby Adwokackiej w Warszawie orzeczeniem z dnia 20 lutego 2019 r. w sprawie SD 72/18 w zakresie czynu opisanego w pkt. 1 wniosku Rzecznika Dyscyplinarnego o wszczęcie postępowania dyscyplinarnego, na podstawie art. 17 § 1 pkt 6 k.p.k. w zw. z art. 88 ust. 2 i art. 95n pkt 1 ustawy ? Prawo o adwokaturze, postępowanie dyscyplinarne umorzył wobec przedawnienia karalności czynu.
Orzekając merytorycznie w sprawie przewinienia adwokata R.Z. opisanego w pkt. 2 wniosku Rzecznika Dyscyplinarnego o wszczęcie postępowania dyscyplinarnego, uznał obwinionego winnym tego, że w okresie od dnia 25 stycznia 2014 r. do dnia 15 grudnia 2015 r. w Warszawie nie rozliczył się z A.W. z pobranego od niego honorarium za reprezentowanie go w sprawie o przywłaszczenie pieniędzy w kwocie 320.000 zł na szkodę parafii w X, w kwocie 15.000 zł, co stanowi przewinienie dyscyplinarne z art. 80 ustawy ? Prawo o adwokaturze w zw. z § 50 ust. 1 i 2 Zbioru Zasad Etyki Adwokackiej i Godności Zawodu, i za tak opisane przewinienie dyscyplinarne na podstawie art. 81 ust. 1 pkt 3 w zw. z art. 82 ust. 1 zd. 1 ustawy ? Prawo o adwokaturze wymierzył obwinionemu R.Z. dyscyplinarną karę pieniężną w wysokości 7- krotności minimalnego wynagrodzenia za pracę obowiązującego w dacie 15 grudnia 2015 r. oraz obciążył obwinionego zryczałtowanymi kosztami postępowania dyscyplinarnego w wysokości 3.000 zł za dochodzenie dyscyplinarne oraz w tej samej wysokości za postępowanie przed sądem dyscyplinarnym I instancji, zasądzając te koszty na rzecz Izby Adwokackiej w Warszawie.
W odniesieniu do pkt. 1 sentencji orzeczenia sąd dyscyplinarny I instancji ustalił, że w dniu 25 stycznia 2019 r. nastąpiło przedawnienie karalności czynu opisanego w pkt. 1 wniosku o wszczęcie postępowania dyscyplinarnego, co obligowało Sąd Dyscyplinarny do umorzenia postępowania w zakresie tego zarzutu dyscyplinarnego w oparciu o przepisy powołane w punkcie 1 sentencji orzeczenia. Rozstrzygniecie sądu w tym zakresie jest prawomocne.
W zakresie pkt. 2 orzeczenia sąd dyscyplinarny I instancji ustalił, że R.Z. w okresie od dnia 25 stycznia 2014 r. do dnia 15 grudnia 2015 r. nie rozliczył się z A.W. z pobranego przez niego honorarium za reprezentowanie go w zleconej sprawie. Swoje ustalenia sąd poczynił w oparciu o zeznania G.W. i A.W., załączone do akt dokumenty z kart 5-8, 9, 27-31, 89, 142-148, 171, 189 i 191.
Zasadniczo sąd dyscyplinarny I instancji nie dał wiary twierdzeniom obwinionego w zakresie kwestii dotyczącej okoliczności wypowiedzenia pełnomocnictwa przez A.W. oraz żądania od niego rozliczenia i zwrotu pobranego honorarium, podnosząc, że jego twierdzenia w tym zakresie pozostają w sprzeczności z treścią korespondencji mailowej kierowanej wzajemnie przez pokrzywdzonych i adwokata R.Z. oraz z treścią pism obwinionego z dnia 17 lutego 2014 r., a także pozostają w sprzeczności z zeznaniami świadków G.W. i A.W. Sąd I instancji określił ramy czasowe przewinienia obwinionego, przyjmując że jego zachowanie miało miejsce w okresie od dnia 25 stycznia 2014 r. (przyjęta przez Sąd data wypowiedzenia adwokatowi pełnomocnictwa do reprezentowania A.W. w przedmiotowej sprawie i jednocześnie sformułowanie pierwszego chronologicznie żądania stosownego rozliczenia finansowego z pobranego wynagrodzenia) do dnia 15 grudnia 2015 r. (tj. daty wydania postanowienia przez Rzecznika Dyscyplinarnego o zmianie stawianych obwinionemu zarzutów).
Sąd dyscyplinarny I instancji ustalił jako okoliczności niebudzące wątpliwości, że w okresie przyjętym w orzeczeniu jako czas popełnienia deliktu dyscyplinarnego, obwiniony nie przedstawił zleceniodawcy stosownego rozliczenia finansowego. Uznał równocześnie za niemającą znaczenia dla bytu przewinienia opisanego w pkt. 2 wniosku o wszczęcie postępowania dyscyplinarnego treść dokumentu z k. 142 akt sprawy, zatytułowanego ? ?rozliczenie?, datowanego na 1 października 2018 r. przedłożonego przez adwokata R.Z. i doręczonego pokrzywdzonemu A.W. na rozprawie w dniu 13 listopada 2018 r. Oceniając w kontekście całości zebranego w sprawie materiału dowodowego zeznania G.W. i A.W. w zakresie dotyczącym zarzutu 2, uznał je za w pełni wiarygodne. Sąd I instancji, uznając obwinionego winnym popełnienia przewinienia dyscyplinarnego opisanego w zarzucie 2, wyeliminował z jego opisu sformułowanie ?pomimo iż w tej sprawie nie dokonał żadnej czynności? oraz z przypisanej kwalifikacji prawnej § 8 Zbioru Zasad Etyki Adwokackiej i Godności Zawodu, a przypisane obwinionemu przewinienie dyscyplinarne w pkt. 2 orzeczenia zakwalifikował jako delikt dyscyplinarny opisany w § 50 ust. 1 i 2 Zbioru Zasad Etyki Adwokackiej i Godności Zawodu (przywołując w kwalifikacji prawnej również art. 80 ustawy ? Prawo o adwokaturze).
Uzasadniając rozstrzygnięcie w zakresie wymierzenia obwinionemu R.Z. dyscyplinarnej kary pieniężnej (7-krotność minimalnego wynagrodzenia za pracę obowiązującego w dacie 15 grudnia 2015 r.), uznał ją za adekwatną do okoliczności tej sprawy oraz stopnia zawinienia, powołując w uzasadnieniu również okoliczność uprzedniej karalności dyscyplinarnej obwinionego.
Odwołanie od orzeczenia złożył adwokat R.Z. zaskarżając je w całości i zarzucił błąd w ustaleniach faktycznych polegający na uznaniu, iż adwokat R.Z. nie dokonał rozliczenia otrzymanych od A.W. pieniędzy w kwocie 15.000 zł, podczas gdy ustalony w sprawie stan faktyczny i uzasadnienie zaskarżonego orzeczenia dowodzą ustalenia, iż obwiniony do dnia otrzymania od rzecznika dyscyplinarnego pisma, nie miał wiedzy, że pokrzywdzony domaga się od obwinionego rozliczenia z pobranej kwoty w wysokości 15.000 zł, przy czym obwiniony dokonał rozliczenia z pokrzywdzonym doręczając mu pismo zawierające rozliczenie z pobranej kwoty 15.000 zł w siedzibie Okręgowej Rady Adwokackiej w Warszawie, wnosząc w związku z tym zarzutem o zmianę orzeczenia poprzez uniewinnienie adwokata R.Z. od opisanego zarzutu w orzeczeniu sądu dyscyplinarnego I instancji z dnia 20 lutego 2019 r.
Nadto na zasadzie art. 438 § 2 k.p.k. obwiniony zarzucił rażącą obrazę przepisów postępowania karnego, która mogła mieć wpływ na treść orzeczenia:
obrazę art. 6 w zw. z art. 42 k.p.k. poprzez nierozpoznanie przez sąd wniosku obwinionego o wyłączenie od rozpoznania sprawy sędziów adw. J.K., adw. M.K. i adw. M.T.,
art. 6 w zw. z art. 313 w zw. z art. 321 k.p.k. poprzez nieogłoszenie w postępowaniu prowadzonym przez rzecznika Okręgowej Rady Adwokackiej w Warszawie zarzutów obwinionemu i przesłuchania obwinionego, uniemożliwienia obwinionemu żądania podania mu ustnie podstaw zarzutów, a także sporządzenia uzasadnienia na piśmie, o czym należało obwinionego pouczyć, niepowiadomienie obwinionego o końcowym terminie zaznajomienia z aktami sprawy i uniemożliwienie obwinionemu złożenia w terminie 3 dni wniosków dowodowych,
art. 192 § 2 k.p.k. poprzez nieprzesłuchanie świadka G.W. w obecności biegłego psychologa z uwagi na istniejące wątpliwości co do stanu psychicznego świadka, jego stanu rozwoju umysłowego, zdolności postrzegana lub odtwarzania przez niego spostrzeżeń,
art. 193 k.p.k. poprzez nieprzeprowadzenie dowodu w postaci opinii biegłego z zakresu informatyki na okoliczność [potwierdzenia], czy wydruki wiadomości mailowych przekazanych przez pokrzywdzonego zostały wysłane z urządzeń elektronicznych będących w posiadaniu obwinionego.
W związku z tak sformułowanymi zarzutami na podstawie art. 437 § 2 k.p.k. obwiniony wniósł o uchylenie zaskarżonego orzeczenia i przekazanie sprawy do Rzecznika Dyscyplinarnego celem uzupełnienia postępowania o wskazane powyżej czynności procesowe. Dodatkowo na podstawie art. 438 § 4 k.p.k. w odwołaniu podniesiono zarzut rażącej niewspółmierność kary orzeczonej wobec obwinionego, w związku z czym na podstawie art. 437 § 2 w zw. z 17 § 1 pkt 3 k.p.k. obwiniony wniósł o umorzenie postępowania wobec znikomej społecznej szkodliwości czynu.
Wyższy Sąd Dyscyplinarny zważył, co następuje.
Odwołanie obwinionego nie zasługuje na uwzględnienie, a podniesione zarzuty są nietrafne.
Wbrew twierdzeniom obwinionego, ustalenia stanu faktycznego zostały dokonane przez sąd dyscyplinarny I instancji z zachowaniem zasad określonych w art. 7 i art. 410 k.p.k., w związku z czym pozostają pod ochroną prawa procesowego. Podkreślić należy, że poczynione przez sąd ustalenia oparte zostały na całokształcie materiału dowodowego, a sąd rozpoznający sprawę wskazał, którym dowodom i z jakich powodów przyznał przymiot wiarygodności, a którym cechy tej odmówił. W tych okolicznościach czynienie ustaleń odmiennych od przyjętych przez sąd I instancji byłoby daleko posuniętą dowolnością i nie odtwarzałoby rzeczywistego przebiegu zdarzeń będących przedmiotem sprawy. Sąd I instancji trafnie przyjął, że w okresie od dnia 25 stycznia 2014 r. do dnia 15 grudnia 2015 r. obwiniony nie rozliczył się z pokrzywdzonym z pobranego od niego honorarium, pomimo wyraźnego żądania w tym zakresie sformułowanego przez A.W. Uczynił to dopiero pismem datowanym na dzień 1 października 2018 r., doręczonym pokrzywdzonemu na rozprawie w dniu 13 listopada 2018 r. Okoliczności te w sposób bezsporny zostały ustalone w oparciu o zeznania pokrzywdzonego A.W. oraz jego żony G.W. (ale również wynikają z dokumentów, które przywołuje sąd I instancji), a także częściowo w oparciu o wyjaśnienia obwinionego.
W orzecznictwie Sądu Najwyższego wywodzi się zasadnie, iż ustalenia faktyczne nie zawsze muszą bezpośrednio wynikać z konkretnych dowodów. Mogą one także wypływać z nieodpartej logiki sytuacji stwierdzonej konkretnymi dowodami, jeżeli owa sytuacja jest tego rodzaju, że stanowi oczywistą przesłankę, na której podstawie doświadczenie życiowe nasuwa jednoznaczny wniosek, iż dane okoliczności faktyczne istotnie wystąpiły (zob. np. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 października 1973 r., III KR 243/73; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 2 grudnia 2008 r., III KK 221/08; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 lipca 2013 r., WA 15/13; por. D. Świecki, Komentarz aktualizowany do art. 438 Kodeksu postępowania karnego, LEX 2020).
A zatem skoro Sąd Dyscyplinarny I instancji, opierając się na właściwej ocenie zebranego w sprawie materiału dowodowego doszedł do przekonania, że obwiniony jest sprawcą przypisanego mu czynu i tym samym nie przyjął wersji zdarzeń prezentowanej przez obwinionego, to postąpił tak m.in., dlatego że nie dał wiary jego wyjaśnieniom. W tym miejscu należy wskazać, że zarzut odwoławczy błędu w ustaleniach faktycznych nie może polegać wyłącznie na polemice z ustaleniami faktycznymi poczynionymi przez sąd, tym bardziej, że skarżący nie wykazał w sposób przekonujący, na czym polega błąd w ustaleniu stanu faktycznego.
Odnośnie zarzutów obrazy prawa procesowego, wbrew twierdzeniom obwinionego, złożony przez niego wniosek o wyłączenie od rozpoznania sędziów sądu I instancji, złożony na rozprawie w dniu 1 października 2018 r., został rozstrzygnięty postanowieniem Wyższego Sądu Dyscyplinarnego z dnia 23 października 2018 r., który nie znalazł podstaw do jego uwzględnienia. Kolejny wniosek obwinionego o wyłączenie składu tego sądu z uwagi na to, że nie zawierał innych podstaw faktycznych niż wniosek wcześniej rozpoznany, na podstawie art. 41a k.p.k. pozostawiony został bez rozpoznania. Na marginesie tej kwestii należy podnieść, że okoliczności, w oparciu o które obwiniony wnosił o wyłączenie składu sądu nie były tego rodzaju, by podważały bezstronność orzekających sędziów.
Podnieść należy, że w sprawie zostały wydane postanowienia o przedstawieniu zarzutów w dniu 10 grudnia 2014 r., a następnie w dniu 15 grudnia 2015 r. o zmianie postanowienia o przedstawieniu zarzutów (dodano zarzut nierozliczenia z honorarium). Obwiniony w toku postępowania dyscyplinarnego informowany był o przysługujących mu uprawnieniach, niezależnie od okoliczności, że jest profesjonalistą w zakresie prawa karnego, na co sam wielokrotnie się powołuje; nadto nie wykazał, aby podniesione zarzuty w tym zakresie były tej rangi, że mogły one mieć wpływ na treść orzeczenia.
Zarzut nieprzesłuchania świadka G.W. w obecności psychologa jest niezasadny, albowiem brak było podstaw do kwestionowania zdolności postrzegania i odtwarzania faktów przez tego świadka, a nadto zauważyć należy, że w zakresie zarzutu dotyczącego pokrzywdzonej G.W. dochodzenie zostało umorzone.
Zarzut dotyczący nieprzeprowadzenia dowodu z opinii biegłego z zakresu informatyki jest nietrafny, a ustalenie okoliczności, czy wiadomości mailowe przekazywane pokrzywdzonym były wysyłane z urządzeń elektronicznych będących w posiadaniu obwinionego jest nieprzydatne dla rozstrzygnięcia w tej sprawie w sytuacji, gdy identyfikacja autora tych maili nie budziła wątpliwości.
Rozpoznając zarzuty obwinionego w zakresie naruszenia przepisów prawa procesowego, stwierdzić należy, że zgodnie z art. 95n ustawy ? Prawo o adwokaturze w ramach postępowania dyscyplinarnego adwokatów i aplikantów adwokackich przepisy k.p.k. oraz rozdziałów I ? III k.k. stosuje się odpowiednio, a nie wprost.
Zarzut rażącej niewspółmierności kary jest również chybiony. Orzeczona wobec obwinionego kara jawi się jako adekwatna do stopnia społecznej szkodliwości, jak i stopnia jego zawinienia. W żadnym wypadku zachowanie obwinionego nie może być ocenione jako zawierające znikomy ładunek społecznej szkodliwości. Jak stwierdził Wyższy Sąd Dyscyplinarny w orzeczeniu z dnia 26 marca 2011 r., WSD 114/10: ?naruszenie obowiązku rzetelności, przejrzystości w sprawach finansowych należy do poważnych przewinień ? stąd trudno uznać wymierzoną karę pieniężna za rażąco surową?. Natomiast w orzeczeniu Wyższy Sąd Dyscyplinarny z dnia 7 czerwca 2008 r., WSD 62/07, stwierdzono, że ?nie do pogodzenia z tym obowiązkiem (rozliczenia) jest dokonanie rozliczenia po wielu miesiącach, dopiero w toku postępowania dyscyplinarnego i to w sposób nie zaakceptowany przez klienta (?)?. Rozważając tę kwestię, zauważyć należy, że zgodnie z § 50 Zbioru Zasad Etyki Adwokackiej i Godności Zawodu w sprawach finansowych obowiązuje adwokata w stosunku do klienta szczególna staranność, której w realiach tej sprawy obwiniony nie zachował.
Ponadto, odnosząc się do argumentacji wywiedzionej w uzasadnieniu odwołania zawartej na stronach 7, 8 i 9, uznać należy, że nie ma ona żadnego związku z rozpoznawaną sprawą, a przedstawione przez obwinionego okoliczności dotyczące osób niezwiązanych z niniejszą sprawą, jako niepodlegające weryfikacji, są nieuprawnione.
W tym stanie rzeczy Wyższy Sąd Dyscyplinarny utrzymał w mocy orzeczenie Sądu Dyscyplinarnego Izby Adwokackiej w Warszawie, orzekając o kosztach postępowania dyscyplinarnego w II instancji zgodnie z przepisami wskazanymi w petitum orzeczenia.