Orzeczenie WSD z dnia 10 grudnia 2022 r. (3)

Sygn. akt: WSD 21/21

 

 

ORZECZENIE

 

Dnia 10 grudnia 2022 r.

 

Wyższy Sąd Dyscyplinarny Adwokatury

w składzie

 

Przewodniczący:  SWSD adw. dr Witold Kabański

Członkowie:         SWSD adw. Irena Malinowska

                              SWSD adw. dr Bogna Orłowska-Zielińska (spraw.)

            

przy udziale: Z-cy Rzecznika Dyscyplinarnego Adwokatury 
adw. Adama Sadzińskiego

 

oraz  protokolanta: adw. Piotra Hindemitha

 

w sprawie dyscyplinarnej obw. adw. XY z odwołania obwinionego od orzeczenia Sądu Dyscyplinarnego Izby Adwokackiej w Katowicach z dnia 6 października 2020 r., sygn. SD 18/20

 

na podstawie art. 437 § 1 i §2 k.p.k. w zw. z art. 80 oraz art. 95n ust. 1 Ustawy Prawo o Adwokaturze

orzeka:

 

I.      Uniewinnia obwinionego od popełnienia zarzucanych mu czynów.

II.   Na podstawie art. 95l ust. 2 Ustawy Prawo o Adwokaturze kosztami postępowania obciąża Izbę Adwokacką w Katowicach.

 

 

 

 

Sygn. akt: WSD 21/21

 

Uzasadnienie

 

Adwokat XY został obwiniony, o to że w dniu 9 maja 2019r. zlecił usługę zamieszczenia płatnej reklamy Kancelarii Adwokackiej: Kancelaria Adwokacka Adwokat XY, na mapie miasta/powiatu B-B, która to reklama została umieszczona na przedmiotowej mapie, wydrukowanej w licznie 2000 sztuk i udostępnianej bezpłatnie wśród podmiotów zamawiających ogłoszenia, a także urzędom i instytucjom oraz przedsiębiorcom działającym na terenie objętym planem miasta , a zawierającej imię i nazwisko adwokata XY, a także dane teleadresowe jego Kancelarii, jak również adres strony internetowej oraz poczty mailowej, tj. o przewinienie dyscyplinarne z §23 oraz §23 a ust. 1 lit. a i §23a ust 2 a contrario Zbioru Zasad Etyki Adwokackiej i Godności Zawodu w zw. z art. 80 ustawy Prawo o adwokaturze 2 zw. z art. 11§1 k.k.

Orzeczeniem z dnia 6 października 2020r. Sąd Dyscyplinarny Izby Adwokackiej w Katowicach uznał obwinionego za winnego powyższego przewinienia dyscyplinarnego w myśl art. 80 ustawy Prawo o adwokaturze w zw. z §23 oraz §23 a ust. 1 lit. a i §23a ust 2 a contrario Zbioru Zasad Etyki Adwokackiej i Godności Zawodu i za to na podstawie art. 80 oraz art. 81 ust. 1 pkt 1 ustawy Prawo o adwokaturze wymierzył adwokatowi XY karę upomnienia, a ponadto obciążył go kosztami postępowania w wysokości 1.000,00 zł.

W bardzo lakonicznym uzasadnieniu Sąd Dyscyplinarny podniósł m.in., iż nie ma wątpliwości, że ??gazetka w formie planu miasta to wydawnictwo reklamowe, szczególnie, że za dodatkową zapłatą zainteresowani mogą wskazać na planie lokalizację miejsca położenia?. Stąd też oczywistym jest, że gazetka ta miała charakter reklamowy i jako taka też jest wydawana. Dlatego też Sąd I instancji uznał, że skorzystanie z takiej formy ogłoszenia przez obwinionego stanowi reklamę, a zatem mamy tu do czynienia z sytuacją, gdzie ??godność wykonywanego zawodu przez obwinionego pozostaje w sprzeczności z treścią § 23 Zbioru Zasad Etyki Adwokackiej i Godności Zawodu?. Sąd Dyscyplinarny wyraził również przekonanie, że wymierzona adwokatowi XY kara upomnienia, o którą wystąpił Z-ca Rzecznika Dyscyplinarnego, jest ? ?wystarczającym elementem rozumienia §23 i 23a Zbioru Zasad Etyki i Godności Zawodu?.

Od powyższego orzeczenia złożył odwołanie obwiniony, stawiając mu szereg zarzutów: obrazy przepisów postępowania, która miała wpływ na treść zaskarżonego orzeczenia, a to: art. - 7 k.p.k., poprzez błędne zastosowanie i ocenę materiału dowodowego zebranego w sprawie w sposób sprzeczny z zasadami prawidłowego rozumowania oraz wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego poprzez przyjęcie, iż ogłoszenie informacyjne obwinionego opublikowane w planie miasta Bielska-Białej jest reklamą, podczas gdy w uzasadnieniu wskazano, że treść stanowi ?notatkę?,

- art. 424§1oraz §2 k.p.k. poprzez wewnętrzną sprzeczność uzasadnienia wyroku co do faktów i okoliczności, jakie Sąd uznał za udowodnione, co spowodowało, że uzasadnienie wyroku nie spełnia ustawowych wymogów i uniemożliwia jednoznaczne odtworzenie toku rozumowania Sądu i prawidłową kontrolę zaskarżonego wyroku,

- art. 424§2 poprzez niewyjaśnienie okoliczności, które Sąd miał na względzie przy wymiarze kary.

Ponadto obwiniony w odwołaniu zarzucił również błąd w ustaleniach faktycznych, jakoby obwiniony zlecił usługę w dniu 9.5.2019r., a z daleko idącej ostrożności naruszenie przepisów prawa materialnego, a w szczególności art. 91 Konstytucji RP w zw. Z  art. 24 ust. 1Dyrektywy 2006/123/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 12 grudnia 2006 oraz Dyrektywy (UE) 2015/1535 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 9 września 2015 r., poprzez ich niezastosowanie i przyjęcie, że zarzucany czyn stanowi naruszenie ZZEA i GZ. Mając to na uwadze, obwiniony wniósł alternatywnie o zmianę wydane orzeczenia i uniewinnienie go od zarzucanego mu czynu ewentualnie uchylenie zaskarżonego orzeczenia.

 

 

Wyższy Sąd Dyscyplinarny zważył, co następuje:

 

Odwołanie zasługuje na uwzględnienie.

Zdaniem Wyższego Sądu Dyscyplinarnego w przedmiotowej sprawie nie doszło do publikacji takich informacji, które mogłyby zostać potraktowane jako zakazana reklama, ani też do próby pozyskania przez obwinionego klientów w sposób sprzeczny z godnością zawodu. Podkreślenia w tym miejscu wymaga fakt, iż przewinienie dyscyplinarne to po prostu konstrukcja złożona zarówno z elementu normatywnego jak i płaszczyzny pozaprawnej, jaką stanowi odesłanie do zasad deontologii wykonywania zawodu oraz określonych wartości, stale obecnych w środowisku zawodu zaufania publicznego (Czarnecki P., Postępowanie dyscyplinarne wobec osób wykonujących prawnicze zawody zaufania publicznego, Warszawa 2013, str. 229).

Należy zatem podzielić stanowisko przyjęte w utrwalonej linii orzeczniczej, iż o ile § 23 Zbioru Zasad Etyki Adwokackiej i Godności Zawodu stanowi całkowity zakaz reklamy, to § 23a określa zachowania dozwolone, czyli następuje oddzielenie zakazanej reklamy od dozwolonej informacji.

Niewątpliwie zakaz reklamy wywodzi się z poczucia, że afiszowanie się i namawianie do skorzystania ze swoich usług, nie da się pogodzić z powagą zawodu. Należy zatem każdorazowo weryfikować treść komunikatu prezentowanego przez adwokatów korzystających z przedmiotowej usługi, biorąc za właściwe stanowisko Komisji Etyki Naczelnej Rady Adwokackiej z dnia 26 marca 2013 r., zgodnie z którym ,,(...) należy zwrócić uwagę na sposób formułowania oferowanych usług prawnych, który nie może zawierać pojęć oceniających, wyróżniających pozytywnie spośród innych podmiotów świadczących podobne usługi, w szczególności poprzez użycie słów: najlepszy, najważniejszy, specjalista."

Tymczasem treści umieszczone przez obwinionego na wykupionej przestrzeni w ocenie  Wyższego Sądu Dyscyplinarnego miały charakter jedynie informacyjny, bowiem nie zawierały żadnych określeń opiniujących czy recenzujących świadczonych przez niego usług. Nadto sam  link umieszony w wykupionej przestrzeni stanowił odesłanie do strony internetowej Kancelarii, na której znajdowały się treści również mający charakter jedynie informacyjny tj. ograniczający się jedynie do podstawowych informacji na temat siedziby Kancelarii, wskazania kontaktu telefonicznego i mailowego oraz zakresu świadczonych usług. W ocenie niniejszego Sądu - Sąd Dyscyplinarny- przekroczył zakres postępowania, bowiem dokonał oceny ,, płaszczyzny / miejsca", na którym umieszczona została informacja uznając, iż plan ma charakter reklamowy podczas, gdy przedmiotem  toczącego się postępowania winna być  ocena, czy treść umieszczona przez obwianego miała charakter reklamowy, nie zaś czy pozostałe informacje umieszczone na przedmiotowej mapie stanowiły reklamę.

Nie sposób bowiem przypisywać obwinionemu - jak uczynił to Sąd I instancji - odpowiedzialności za pozostałe treści umieszczone przez inne podmioty. Co istotne obwiniony wykupując przestrzeń na tzn. ,,pasku mapy", jako zleceniodawca nie miał wiedzy jakie informacje zostaną umieszczone na pozostałych przestrzeniach.

W ocenie Wyższego Sądu Dyscyplinarnego jako zbyt dalece idące wydaje się nakładanie na obwinionego odpowiedzialności za ogólną wymowę informacji umieszczonych na mapie  przez innych zleceniodawców. Przedmiotem analizy winny być jedynie treści wykreowane przez obwinionego, bowiem to na nim ciąży obowiązek zachowania standardów etyki adwokackiej. W przeciwnym wypadku w ocenie Wyższego Sądu Dyscyplinarnego doszłoby do przekroczenia zakresu postępowania wyznaczonego przez treści wniosku o ukaranie.

W ocenie Sądu Odwoławczego należy podzielić zarzuty podniesione przez obwinionego w zakresie w jakim Sąd I instancji dokonał oceny jego działań przez pryzmat informacji umieszczonych na wykupionej przestrzeni przez inne podmioty, które - w ocenie Sądu I instancji - miały charakter reklamowy. Zaznaczyć należy, iż zakresem niniejszego postępowania była bowiem ocena działań podejmowanych przez obwinionego, który - co istotne - nie był wydawcą całej powierzchni reklamowej, lecz odpowiada jedynie za treści przez niego wykreowane. Nadto odpłatny charakter zleconej przez obwinionego usługi także w żaden sposób nie przesądza o jej charakterze. Wykreowaniu treści mających charakter informacyjny przyświeca idea, by treści te trafiły do jak najszerszego grona adresatów, co niewątpliwie wiąże się niekiedy z koniecznością odpłatnego wykupienia przestrzeni do ich umieszczenia.

Obwiniony wykonujący zawód adwokata prowadzi działalności gospodarczą, która z uwagi na profesjonalny charakter świadczonych usług objęta jest dodatkowymi wymaganiami, których zakres kreowany jest przez Kodeks deontologiczny. Zgodnie z obowiązującymi regulacjami Kodeksu Etyki Adwokackiej - w tym w szczególności - z art. 23a ust.1 lit. e adwokat jako profesjonalista może umieszczać informacje, które nie są ukierunkowane na udzielenie mu konkretnego zlecenia. Tymczasem, obwiniony w wykupionej przestrzeni umieścił informacje dotyczące miejsca i siedziby Kancelarii jak i obszaru działalności prawniczej. Nie sposób zatem przyjmować, iż były to treści nie mające charakteru informacyjnego.

W treści § 23a pkt 1 KEA ustawodawca precyzyjnie określił dopuszczalne sposoby informowania przez adwokatów o swojej działalności. W świetle tego przepisu adwokat ma prawo do informowania o swojej działalności zawodowej, ale pod warunkiem, że taka informacja i jej forma jest: a) zgodna z zasadami Zbioru?; b) zgodna z przepisami obowiązującymi, zwłaszcza dotyczącymi ochrony konsumentów oraz zwalczania nieuczciwej konkurencji; c) dokładna i niewprowadzająca w błąd; d) przekazywana z poszanowaniem tajemnicy zawodowej; e) nieukierunkowana na udzielenie adwokatowi konkretnego zlecenia, z zastrzeżeniem postanowień zawartych w § 23a ust. 2 lit. b. Zatem każdy adwokat ma prawo do informowania w pewnym zakresie o prowadzonej przez siebie działalności zawodowej. Natomiast dozwolone sposoby informowania o takiej działalności zostały wyszczególnione w treści § 23a pkt 2 KEA i są to między innymi: możliwość posiadania przez adwokatów strony internetowej, tablicy przy siedzibie kancelarii, wydawania informatorów i broszur oraz wpisów w bazach adresowych i książkach telefonicznych.

Informacja ma bowiem na celu przede wszystkim dostarczenie obiektywnych danych technicznych o określonym produkcie lub usłudze. Klienci powinni mieć możliwość wiedzieć, jakie wykształcenie oraz doświadczenie posiada konkretny adwokat. Dzięki takiego typu informacjom jest im czasami łatwiej znaleźć adwokata ?poszukiwanego? in concreto w ramach ściśle określonej dziedziny prawa.

Nadto pomimo, iż w ocenie Wyższego Sądu Dyscyplinarnego w realiach niniejszej sprawy umieszczone przez obwinionego treści nie miały charakteru reklamy, to jednak- co należy podkreślić- aktualna linia orzecznicza Sądów Dyscyplinarnych wobec zmieniających się potrzeb rynku zmierza w kierunku liberalizacji reguł interpretacyjnych dotyczących zakazu reklamy na runku usług prawniczych.

Zgodnie z treścią wyroku Wyższego Sądu Dyscyplinarnego z dnia 22 października 2016 r., WSD 120/15 ,,przyjęcie odpowiedzialności dyscyplinarnej następuje nie za każde korzystanie z reklamy, ale za takie z niej korzystanie, które będzie sprzeczne z obowiązującym w tym zakresie prawem publicznym (w tym także wspólnotowym), sprzeczne z ciążącymi na adwokacie obowiązkami zawodowymi oraz z zasadami etyki i godnością zawodu, w szczególności zaś naruszające zasady niezależności, godności i uczciwości zawodowej, naruszające tajemnicę zawodową i inne zasady dotyczące wykonywania zawodu adwokata jako zawodu o szczególnym charakterze."

Implementacja prawa wspólnotowego jaki ich uwzględnienie w realnych zastosowaniu  zmierza bowiem do zniesienia całkowitego (bezwzględnego) zakazu reklamy jak ma to miejsce w wypadku § 23 Zbioru Zasad Etyki Adwokackiej i Godności Zawodu albowiem w przeciwnym razie pozostawałoby to w nieusuwalnej sprzeczności ze znajdującym w tym wypadku bezpośrednie zastosowanie prawem wspólnotowym. W związku z regułami interpretacyjnymi wyznaczonymi m.in. przez aktualną linię orzeczniczą zmierzająca do liberalizacji zakazu reklamy, Naczelna Rada Adwokacka przyjęła pierwszy pakiet zmian w swoim Zasad Etyki Adwokackiej i Godności Zawodu zaś nadal trwają prace nad kolejnymi zmianami odnoszącymi się także do regulacji dotyczących zakazu reklamy. Niewątpliwe planowane zmiany zmierzają do ujęcia aktualnych reguł interpretacyjnych w treści obowiązujących regulacji.

 

Natomiast odnosząc się do zarzutu stawianego przez obwinionego a dotyczącego wewnętrznych sprzeczności co do oceny materiału dowodowego należy stwierdzić, iż posługiwanie się przez Sąd I instancji odmienną nomenklaturą ,, notatka" czy ,, informacja" wynika z konieczności opisania czynności dowodowych opisywanych przez Sąd, który to dopiero w końcowej części wyroku dokonał oceny zgromadzonego materiału dowodowego. Wbrew stawianemu zarzutowi z treści uzasadnienia w sposób jasny i precyzyjny wynika jaką ocenę przyjął Sąd I instancji.

To norma prawna nakłada na adwokatów obowiązek zachowania godnego i przestrzegania zasad etyki zawodowej, jeśli nie wprost to poprzez sposób ustawowego sformułowania typu deliktu dyscyplinarnego. Choć typowi przewinienia dyscyplinarnego polegającemu na postępowaniu sprzecznym z zasadami etyki i godnością zawodu konkretną treść nadają normy etyczne, moralne i obyczajowe, to jednak odpowiedzialność dyscyplinarna w tym wypadku nie jest odpowiedzialnością za przekroczenie norm moralnych, ale odpowiedzialnością za naruszenie normy prawnej odsyłającej do norm moralnych, które z mocy tego odesłania nabierają charakteru prawnego. Sankcja dyscyplinarna za tego rodzaju przewinienie jest sankcją prawną, przewidzianą przez ustawę (Giętkowski R., Odpowiedzialność dyscyplinarna w prawie polskim, Gdańsk 2013, str. 193-194.).

W związku z tym mamy tu do czynienia z koniecznością dokonania, w kontekście normatywnym, oceny zachowań opisywanych w kategoriach etycznych, moralnych, przy czym ów kontekst normatywny - z uwagi na przyjęty model odpowiedzialności dyscyplinarnej - kształtowany jest przez zasady właściwe prawu karnemu oraz karnemu procesowemu. Oznacza to dekodowanie, na potrzeby rozstrzygnięcia o odpowiedzialności dyscyplinarnej, normy sankcjonowanej (zakazu lub nakazu określonego zachowania) z wielopłaszczyznowego systemu etycznego i prawnego - przy jednoczesnym wymogu dokonania na potrzeby orzeczenia opisu przewinienia dyscyplinarnego (czynu przypisanego) w zgodzie z zasadami właściwymi odpowiedzialności o charakterze represyjnym.

W ocenie Wyższego Sądu Dyscyplinarnego ustalenie w zakresie daty nawiązania stosunku prawnego obwinionego z G. Sp. z o.o. nie stanowi błędu w ustaleniach faktycznych, który nie mógłby zostać zweryfikowany w toku postępowania II - instancyjnego.

 

Wyższy Sąd Dyscyplinarny wskazuje również,  iż zgodnie z art. 93b ust 2 ustawy ? Prawo o Adwokaturze ?Niestawiennictwo obwinionego lub jego obrońcy na rozprawę, posiedzenie lub na wezwanie rzecznika dyscyplinarnego nie wstrzymuje rozpoznania sprawy lub przeprowadzenia czynności, chyba że należycie usprawiedliwią oni swoją nieobecność, jednocześnie wnosząc o odroczenie lub przerwanie rozprawy lub posiedzenia lub o nieprzeprowadzanie czynności przed rzecznikiem, albo sąd dyscyplinarny lub rzecznik dyscyplinarny z ważnych przyczyn uzna ich obecność za konieczną. Natomiast w świetle ust. 5 art. 93b ustawy ? Prawo o Adwokaturze ? Należyte usprawiedliwienie niestawiennictwa obwinionego lub jego obrońcy na rozprawie lub na wezwanie rzecznika dyscyplinarnego wymaga wskazania i uprawdopodobnienia wyjątkowych przyczyn, zaś w przypadku choroby - przedstawienia zaświadczenia lekarskiego potwierdzającego niemożność stawienia się na wezwanie lub zawiadomienie organu prowadzącego postępowanie.?

Odnosząc się do okoliczności przedmiotowej sprawy wskazać należy, iż Obwiniony na dobę przed rozprawą, tj. 9 stycznia 2023r., drogą mailową wysłał na adres e-mail Sekretariatu Wyższego Sądu Dyscyplinarnego wiadomość, w której wniósł o ?zmianę terminu z uwagi na uroczystości pogrzebowe?. Pan Mecenas jednakże nie uprawdopodobnił w niej wyjątkowych przyczyn niestawiennictwa, natomiast z treści samego wniosku nie można było wywnioskować, jakie relacje osobiste łączyły go ze zmarłym. Istotnym jest, iż to czy niestawiennictwo strony jest  in concreto  usprawiedliwione, czy też nie, pozostawione jest do swobodnego uznania sądu dyscyplinarnego. Sąd dyscyplinarny, korzystając z prawa do "swobodnego uznania" powinien jednak niewątpliwie odpowiednio stosować treść art. 117 § 2 k.p.k., gdzie wprowadzono pojęcie "należytego usprawiedliwienia niestawiennictwa". Należyte usprawiedliwienie to niewątpliwie takie, które wskazuje na okoliczności rzeczywiście uniemożliwiające stronie stawienie się na rozprawę i udokumentowane w sposób nie budzący wątpliwości co do zaistnienia tych okoliczności (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 3 września 2004 r., SDI 20/04, LEX nr 568815). Natomiast działania podjęte przez Pana Mecenasa na zaledwie dobę przed rozpoczęciem wokandy i dość lakoniczny wniosek z jego strony w ocenie WSD nie mogą dać asumpt do należytego usprawiedliwienia nieobecności, a tym samym do odroczenia rozpoznania sprawy.

 

W tym stanie rzeczy Wyższy Sąd Dyscyplinarny orzeczeniem z dnia 10-tego stycznia 2023r. na podstawie art. 437 § 1 i 2 k.p.k. w zw. z art. 80 oraz art. 95n ust. 1 Ustawy Prawo o Adwokaturze uniewinnił obwinionego od zarzucanych mu czynów. Natomiast na podstawie art. 95l ust. 2 Ustawy Prawo o Adwokaturze kosztami postępowania obciążył Izbę Adwokacką w Katowicach.

 

Hasło: uzasadnienie, obwiniony.